Từ 01/01/2024, các cơ sở giáo dục sẽ áp dụng quy định mới về xét danh hiệu chiến sĩ thi đua tại Điều 23 Luật Thi đua, khen thưởng số 06/2022/QH15. Theo đó, giáo viên không bắt buộc phải có sáng kiến mà có thể thay bằng đề tài khoa học hoặc đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Nhiều giáo viên không có bất kỳ thành tích nào nhưng vẫn có nhiều sáng kiến đạt giải
Năm học 2024-2025 này, theo tìm hiểu ở địa phương người viết công tác và nhiều đơn vị khác số lượng giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm có phần tăng cao hơn nhiều so với các năm trước.
Tại đơn vị người viết, có 35 giáo viên nhưng năm nay có đến 22 giáo viên viết sáng kiến, tăng gần gấp đôi so với năm học trước. Trong đó có 1 giáo viên viết đến 3 sáng kiến kinh nghiệm, mà đa phần sáng kiến đều mang tính “xin” của đồng nghiệp đơn vị khác hoặc sao chép trên mạng.
Người viết cũng được tham gia chấm sáng kiến kinh nghiệm cấp huyện, số lượng giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm tăng cao, gần gấp đôi so với năm học trước.
Số lượng sáng kiến kinh nghiệm tăng cao nhưng chất lượng sáng kiến kinh nghiệm thì gần như không tăng.
Có giáo viên chưa từng có bất kỳ thành tích gì tiêu biểu, làm việc cầm chừng, không có gì nổi trội,…nhưng mỗi năm đều đặn thực hiện 2-3 sáng kiến với tâm thế đạt thì tốt không đạt thì không sao, không mất mát gì.
Việc chấm sáng kiến cũng gặp khó khăn vì đa phần các địa phương đều yêu cầu người viết sáng kiến không để tên trên sáng kiến nên người chấm cũng không biết người viết có tiêu biểu, có thành tích gì hay không, nhiều bài viết sao chép rất khó bị phát hiện.
Hiện nay với sự hỗ trợ của công nghệ, giáo viên chỉ cần thao tác copy, dán trên internet, giáo viên có thể "sản xuất" ra sáng kiến để nộp, đơn giản hơn là xin của giáo viên huyện khác, tỉnh khác để nộp và không trùng trên internet.
Nhiều giáo viên viết sáng kiến về sử dụng công nghệ số, AI, phần mềm,…để nộp và đạt giải nhưng bản thân chưa biết phần mềm đó là gì và chưa từng sử dụng phần mềm trên, đó là việc bất cập lớn của việc thực hiện sáng kiến kinh nghiệm
Có thể nói chưa bao giờ việc thực hiện sáng kiến dễ đến thế, nên có việc một giáo viên viết mỗi năm đến 4-5 sáng kiến để nộp, chỉ cần 1 sáng kiến đạt là có thể được khen thưởng, tiền thưởng cao,..
Giáo viên vẫn rất “siêng” viết sáng kiến vì sao?
Mặc dù, Luật Thi đua, khen thưởng mới, giáo viên đạt chiến sĩ thi đua không cần có sáng kiến nhưng sáng kiến vẫn giữ vai trò rất trong trọng trong việc xét các danh hiệu thi đua như:
Thứ nhất, giáo viên đạt sáng kiến kinh nghiệm sẽ dễ được xét Chiến sĩ thi đua cơ sở
Tại Điều 23 Luật Thi đua, Khen thưởng 2022 quy định Danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cơ sở” tặng cho cá nhân đạt các tiêu chuẩn sau đây:
1. Đạt tiêu chuẩn danh hiệu “Lao động tiên tiến” hoặc “Chiến sĩ tiên tiến”;
2. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc có sáng kiến được cơ sở công nhận hoặc có đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu được đơn vị công nhận.
Như vậy, tiêu chuẩn đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở ngoài việc phải đạt danh hiệu Lao động tiên tiến, phải đạt 1 trong 2 điều kiện: Đạt hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc có sáng kiến.
Trong khi đó, để đạt hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sẽ khó hơn vì tỷ lệ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chỉ chiếm 20% số giáo viên hoàn thành nhiệm vụ.
Giáo viên chọn con đường dễ hơn là đạt sáng kiến để được xét danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở.
Chỉ cần đạt sáng kiến là có cơ hội cao để đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở vì danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở không khống chế tỷ lệ.
Giả sử 10 người đạt sáng kiến, nếu 10 người đó đủ điều kiện đạt lao động tiên tiến thì cả 10 người sẽ được xét chiến sĩ thi đua cơ sở dễ hơn nhiều so với phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Thứ hai, sáng kiến vẫn rất quan trọng trong xét các danh hiệu thi đua khen thưởng khác
Giáo viên muốn đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp tỉnh, bộ hoặc khen thưởng từ Bằng khen ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên vẫn phải có sáng kiến đạt.
Do đó, sáng kiến vẫn đóng vai trò quan trọng, có sáng kiến dễ đạt chiến sĩ thi đua, dễ được khen thưởng hơn, nên số lượng sáng kiến các đơn vị tăng cao là điều dễ hiểu.
Thứ ba, có thể được thưởng nhiều khoản tiền thưởng cao hơn
Nếu đạt sáng kiến, dễ đạt chiến sĩ thi đua cơ sở, dễ được đánh giá hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được nhận tiền khen thưởng.
Nếu đạt các danh hiệu thi đua, giáo viên có thể được nâng lương trước hạn, nhận tiền khen thưởng cao hơn,..
Bên cạnh đó, giáo viên còn được nhận tiền khen thưởng theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP cao hơn, ngoài ra cũng có thể nhận được chế độ thu nhập tăng thêm theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP cao hơn.
Nên quy định giáo viên tiêu biểu, có giải pháp hay mới được thi viết sáng kiến
Sáng kiến của giáo viên được hiểu đơn giản là trong quá trình thực hiện nhiệm vụ khi thực hiện những ý tưởng, giải pháp hay,…có tác dụng tốt trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục để lan tỏa và giúp giáo viên chia sẻ kinh nghiệm và giúp mọi người làm tốt nhiệm vụ của mình hơn.
Tuy nhiên, phần lớn giáo viên viết sáng kiến, thậm chí đạt giải cao không hề có thành tích, không hề có sáng kiến nào trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, thậm chí có giáo viên bị phản ánh vi phạm, phê bình, suốt nhiều năm liền không có thành tích gì vẫn viết và đạt sáng kiến.
Do đó, theo quan điểm người viết, để lan tỏa, chia sẻ được giải pháp hay, ý tưởng hay (sáng kiến) thì người giáo viên đó phải trải qua, phải thực hiện đạt hiệu quả.
Nên, người viết đề xuất, người đủ tiêu chuẩn viết sáng kiến phải là người thực hiện tốt giải pháp tại đơn vị, được thủ trưởng và đồng nghiệp đánh giá là tiêu biểu, có giải pháp hay để nâng cao chất lượng và đã áp dụng hiệu quả thì người đó mới được viết sáng kiến.
Thủ trưởng đơn vị phải là người chịu trách nhiệm về việc giáo viên có đủ tiêu chuẩn và điều kiện để tham gia viết và dự thi sáng kiến kinh nghiệm hay không, để tránh giáo viên viết sáng kiến tràn lan, sao chép, xin cho sáng kiến để nộp,…
Sáng kiến cũng có những cái hay, tốt, giúp mọi người có thêm nguồn thông tin, giải pháp hay để áp dụng hiệu quả tốt hơn, nhưng tình trạng mỗi năm có đến hàng nghìn sáng kiến sau đó sáng kiến có áp dụng được hay không thì không ai biết. Do vậy, cơ quan quản lý rất cần nghiên cứu để có những giải pháp giúp sáng kiến trở nên thực chất, hiệu quả hơn.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
