Hiện nay, xu hướng phát triển mạnh của khoa học và công nghệ trong xây dựng đặt ra yêu cầu về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nhằm góp phần giải quyết vấn đề trên, nhiều cơ sở giáo dục và doanh nghiệp đã cùng phối hợp trong việc đào tạo nhân lực ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng.
Ngành học cần bắt kịp với nhu cầu thị trường lao động
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tuấn Anh - Trưởng Bộ môn Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp, Khoa Công trình, Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải nhận định, trong bối cảnh lực lượng lao động dịch chuyển dần sang công nghệ số hiện nay, cùng sự phát triển mạnh mẽ của ứng dụng khoa học công nghệ, việc nâng cao chất lượng đào tạo ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng cần được chú trọng và thay đổi nhanh để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tuấn Anh, tại Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải, sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng sẽ được đào tạo một số kiến thức, kỹ năng như: triển khai chi tiết bản vẽ thiết kế; phân tích và lập biện pháp thi công; kỹ thuật thi công các dự án xây dựng,...
Trong đó, chương trình đào tạo ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng được giảm bớt khối kiến thức hàn lâm và tập trung vào các học phần thực hành, thực tập, trau dồi đào tạo kỹ năng để sinh viên có thể trở thành kỹ sư thực hành sau khi tốt nghiệp.
Đặc biệt, cơ sở vật chất đào tạo sinh viên ngành này được nhà trường đầu tư bài bản, có hệ thống. Cùng với đó, đội ngũ giảng viên của ngành có trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm thực tiễn.
“Về tài liệu học tập, nhà trường có hệ thống thư viện hiện đại, với gần 1.000 đầu sách phục vụ cho ngành học, đã được số hoá đầy đủ. Ngoài ra, hệ thống phòng thí nghiệm đều đạt tiêu chuẩn với hệ thống thiết bị, máy móc hỗ trợ sinh viên trong quá trình thực hành để có được trải nghiệm chân thực nhất về các công nghệ mới trong ngành.
Đội ngũ giảng viên tham gia đào tạo ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng gồm hơn 100 giảng viên, với tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ đạt trên 50%, đội ngũ giáo sư, phó giáo sư chiếm hơn 10%, phần lớn tốt nghiệp tại các trường đại học lớn trong nước và nước ngoài trong lĩnh vực xây dựng - kiến trúc.
Hàng năm, trung bình đội ngũ giảng viên thuộc ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng công bố khoảng hơn 100 bài báo trên các tạp chí uy tín quốc tế thuộc danh mục ISI, SCOPUS và khoảng hơn 200 bài báo trên các tạp chí uy tín trong nước.
Cùng với đó, giảng viên ngành này đã tiếp cận nhanh với sự thay đổi của khoa học kỹ thuật trên thế giới, làm chủ được các công nghệ trụ cột của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, liên quan đến lĩnh vực công nghệ xây dựng như: Công nghệ BIM, Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và Công nghệ thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR). Điều này tạo ra lợi thế rất lớn trong quá trình đào tạo của nhà trường, khi sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng có cơ hội được tiếp cận, làm chủ các công nghệ này từ sớm. Từ đó, mỗi sinh viên sau khi tốt nghiệp đều có lợi thế lớn khi tham gia thị trường lao động ngay lập tức, không chỉ ở Việt Nam, mà cả thị trường lao động trên thế giới”, thầy Tuấn Anh chia sẻ.
Trong 3 năm gần nhất (2022, 2023 và 2024), chỉ tiêu ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng tại Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải có sự tăng mạnh. Năm 2022, nhà trường chỉ tuyển 90 chỉ tiêu ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng. Năm 2023, tăng lên 290 chỉ tiêu và đến năm 2024, số chỉ tiêu tăng lên thành 470.
Lý giải về điều này, thầy Tuấn Anh cho biết: “Năm 2022, ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng của nhà trường chỉ tuyển sinh 1 chuyên ngành duy nhất là Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp. Đến năm 2023, ngành mở rộng thêm 2 chuyên ngành mới là Kiến trúc nội thất và Xây dựng và quản lý hạ tầng đô thị, dẫn đến việc tăng chỉ tiêu tuyển sinh để đáp ứng nhu cầu đào tạo của các chuyên ngành này. Nhận thấy sự quan tâm và lựa chọn của phụ huynh, học sinh đối với các chuyên ngành mới trong năm 2023, nhà trường quyết định tiếp tục tập trung tăng chỉ tiêu tuyển sinh cho các chuyên ngành này trong năm 2024 nên số lượng chỉ tiêu tăng mạnh”.
Trưởng Bộ môn Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp, Khoa Công trình, Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải cũng cho rằng, hiện nay, ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng là một trong những ngành vẫn yêu cầu số lượng lớn về nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao với các yêu cầu đối với kỹ sư thực hành, kỹ sư hiện trường để phục vụ phát triển hạ tầng, đặc biệt tại các khu đô thị, khu công nghiệp.
Vì vậy, để tăng sức hút đối với ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng, việc cải tiến chương trình đào tạo cần phải làm chặt chẽ từ khâu khảo sát, dự báo và định hướng vị trí việc làm rất rõ cho người học.
“Để ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng có thể phát triển hơn trong tương lai, cần có chính sách ưu tiên, đãi ngộ tốt hơn đối với ngành nghề và có bài toán quy hoạch trong xây dựng, tầm nhìn dài hạn, ổn định giúp ngành xây dựng có thể dự báo chính xác được lượng nhu cầu nhân lực, từ đó điều tiết quy mô đào tạo bền vững hơn”, thầy Tuấn Anh bày tỏ.
Kinh nghiệm thực tế ở công trường đóng vai trò quan trọng, sinh viên nên tích cực tham gia
Cùng bàn về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Khánh - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công nghệ xây dựng Neo Việt (cựu sinh viên K63 ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng, Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải), cho biết, trong những trở lại đây, lĩnh vực xây dựng luôn có nhu cầu tuyển dụng đối với kỹ sư chất lượng cao để phát triển cho các ngành đặc thù, trong đó có ngành công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng.
Theo ông Khánh, ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng mang đến nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên sau khi tốt nghiệp. Tại Công ty cổ phần Công nghệ xây dựng Neo Việt - nơi sử dụng lao động ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng, việc ứng dụng, phát triển công nghệ thi công mới như: công nghệ gia cố nền móng, jet grouting (công nghệ xử lý nền bằng phương pháp trộn sâu), cọc xi măng đất (CDM) và một số công nghệ khoan neo đất, để đẩy nhanh tiến độ, giảm chi phí trong quá trình thi công đều đang cần tuyển dụng các kỹ sư xây dựng mới, trong đó có nhân sự ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng.
Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công nghệ xây dựng Neo Việt cũng cho biết, mức lương khởi điểm cho các ứng viên mới ra trường hoặc mới bước vào lĩnh vực này tại công ty thường dao động từ 10-12 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, công ty cũng hỗ trợ nhân sự thêm các chi phí như: ăn ở, sinh hoạt và làm tăng ca. Đối với nhân sự đã gắn bó từ 2-3 năm, lương trung bình hàng tháng bao gồm cả phụ cấp dao động từ 18-20 triệu đồng/tháng.
Ông Nguyễn Quốc Khánh cũng hay, doanh nghiệp hiện cũng đặt ra các tiêu chí quan trọng trong quá trình tuyển dụng nhân sự về công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng: “Nhân sự làm việc tại doanh nghiệp cần có những kỹ năng cơ bản về các kỹ thuật xây dựng như: công nghệ phần mềm, địa kỹ thuật và nền móng. Trong đó, kỹ sư hiện trường cần có kỹ năng về đọc bản vẽ, lập biện pháp thi công và kỹ năng mềm ứng xử tại hiện trường như tư vấn, giám sát. Đối với kỹ sư thiết kế, cần có hiểu biết về địa kỹ thuật và kỹ năng sử dụng thành thạo phần mềm như Placeit, AutoCAD,... cũng như các phần mềm chuyên dụng về tính toán, thiết kế cơ bản”.
Để nâng cao trình độ chuyên môn và thu nhập, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Công nghệ xây dựng Neo Việt cũng chia sẻ các yếu tố mà sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng cần rèn luyện, trau dồi thường xuyên.
Cụ thể: “Thứ nhất, sinh viên cần thành thạo các công cụ văn phòng, từ kỹ năng soạn thảo văn bản đến trình bày tài liệu một cách chuyên nghiệp. Đồng thời, nâng cao khả năng sử dụng các phần mềm thiết kế chuyên dụng trong xây dựng để có thể áp dụng vào thực tế công việc.
Thứ hai, kinh nghiệm thực tế tại công trường đóng vai trò quan trọng. Sinh viên nên tích cực tham gia vào các dự án xây dựng để học hỏi, trau dồi kỹ năng và nâng cao tay nghề.
Thứ ba, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ sẽ giúp sinh viên mở rộng cơ hội nghề nghiệp và thích nghi tốt hơn với môi trường làm việc chuyên nghiệp. Vì vậy, sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng cần tiếp tục trau dồi, cải thiện ngoại ngữ, đặc biệt là ngoại ngữ giao tiếp”.
Từ góc độ đơn vị sử dụng lao động, ông Nguyễn Tấn Lộc - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Kết cấu thép GSB cũng chia sẻ: “Hiện tại, việc dòng vốn FDI đầu tư vào Việt Nam ngày càng tăng, xu hướng các công ty về công nghệ và xây dựng chuyển dịch đến Việt Nam rất lớn. Cùng với sự phát triển chung của toàn ngành xây dựng, đây là một cơ hội tiềm năng để nhân lực ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng có thêm cơ hội phát triển trong nhiều năm tới”.
Theo ông Nguyễn Tấn Lộc, trong khoảng 5 năm trở lại đây, doanh nghiệp liên tục tìm kiếm và tuyển dụng thêm nhân sự có chuyên môn trong lĩnh vực công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển. Việc mở rộng đội ngũ nhân sự không chỉ giúp công ty nâng cao năng lực cạnh tranh, mà còn tạo điều kiện cho các kỹ sư trẻ có cơ hội làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, tiếp cận với các công nghệ và dự án lớn.
Do đó, ông Nguyễn Tấn Lộc nhấn mạnh việc phối hợp đào tạo giữa nhà trường và doanh nghiệp: “Hiện tại, các cơ sở đào tạo ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng đang có chương trình đào tạo sát với thực tế với nhiều hoạt động đào tạo cho sinh viên phù hợp thực tiễn. Tuy nhiên, các cơ sở đào tạo ngành này nên bổ sung thêm những hội thảo chuyên đề và phối hợp cùng các doanh nghiệp để sinh viên nắm bắt và tìm hiểu sâu hơn về các lĩnh vực của ngành.
Đối với các doanh nghiệp trong ngành, cần chú trọng đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là những kỹ sư có nền tảng chuyên môn vững vàng, kỹ năng thực tế tốt và khả năng sử dụng các công cụ hỗ trợ hiện đại trong thiết kế, thi công. Điều này không chỉ giúp các công ty xây dựng đáp ứng nhu cầu của thị trường, mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành trong tương lai”.
Về mức lương dành cho nhân sự của doanh nghiệp, ông Lộc cho biết, đối với nhân sự mới, chưa có nhiều kinh nghiệm, mức lương khởi điểm thường dao động khoảng 7-10 triệu đồng/tháng. Tùy thuộc vào thời gian làm việc, quy mô dự án, cũng như sự cống hiến và cố gắng của nhân sự, mức lương sẽ ngày càng tăng theo bậc thang nghề nghiệp.
Để nâng cao kỹ năng, kiến thức cho sinh viên khi tham gia vào thị trường lao động, đặc biệt với ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Kết cấu thép GSB nhấn mạnh: “Sinh viên cần tập trung xây dựng, trang bị nền tảng kiến thức vững chắc ngay từ khi còn trên ghế nhà trường. Điều này giúp sinh viên có đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp sau khi ra trường.
Bên cạnh đó, việc liên tục trau dồi và cập nhật kiến thức chuyên môn là yếu tố then chốt để sinh viên có thể phát triển sự nghiệp trong ngành Công nghệ kỹ thuật công trình xây dựng.
Ngoài ra, sinh viên cần rèn luyện kỹ năng mềm, bao gồm kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề, nhằm nâng cao khả năng thích ứng trong môi trường làm việc chuyên nghiệp. Đồng thời, tinh thần trách nhiệm, khả năng quản lý thời gian và thái độ cầu tiến cũng đóng vai trò quan trọng, giúp sinh viên không chỉ đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, mà còn có cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp”.
