Nhận thấy tiềm năng, Trường ĐHSP Hà Nội mở ngành Tiếng Việt và Văn hoá Việt Nam

Trong thời đại kinh tế hội nhập phát triển, Việt Nam là một đất nước đang trên đà toàn cầu hóa mạnh mẽ, có vị thế kinh tế, chính trị, ngoại giao ngày một cao trên trường quốc tế. Vì thế, lượng người dạy và học tiếng Việt ngày một nhiều hơn.

Nhận thấy tiềm năng đó, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội quyết định tuyển sinh và bắt đầu đào tạo cử nhân hệ đại học chính quy ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam năm 2025, mở ra nhiều cơ hội học tập và việc làm đáp ứng với nhu cầu của xã hội.

Tiếng Việt có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế

Đảng và Nhà nước đã có đường lối, chủ trương về nhiệm vụ xây dựng một nền văn hóa Việt Nam hiện đại phải là một nền văn hóa tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc. Để thực hiện được điều này, một trong những nhiệm vụ quan trọng là phải bảo tồn và phát huy được tiếng nói, văn hoá dân tộc. Việc dạy tiếng Việt và văn hoá Việt Nam đóng vai trò then chốt để thực hiện mục tiêu này.

Nhằm đáp ứng nhu cầu của thời đại mới, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Tuấn Anh - Phó trưởng khoa, Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết, trong mùa tuyển sinh 2025, nhà trường sẽ bắt đầu triển khai khoá đầu tiên đối với ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam. Thực tế cho thấy, tiếng Việt không tương tự như các ngôn ngữ khác, bởi trong tiếng Việt có nhiều thanh điệu khó phát âm hơn, hiện tượng đồng âm nhiều, ngữ pháp phức tạp,... Điều này đòi hỏi người dạy tiếng Việt phải có tri thức và phương pháp thích hợp để việc giảng dạy đạt hiệu quả.

Hiện nay có rất nhiều đơn vị trong và ngoài nước bao gồm các trường đại học, cao đẳng, trung tâm,... dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, hay dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài, tổ chức với tư cách như một ngoại ngữ hoặc ngôn ngữ di sản. Ngoài ra, nhu cầu dạy tiếng Việt cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt (tự kỉ, gặp khó khăn về ngôn ngữ,...) trong một bộ phận xã hội là không nhỏ, thậm chí có dấu hiệu tăng trong thời gian gần đây.

Lý giải về nhu cầu dạy tiếng Việt cho người nước ngoài sinh sống và làm việc ở Việt Nam tăng mạnh trong những năm gần đây, điều này xuất phát từ yếu tố do sự phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch và hợp tác quốc tế của Việt Nam. Nước ta thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư, chuyên gia và người lao động từ các nước khác tới, nên họ có nhu cầu học tiếng Việt để giao tiếp và hiểu rõ hơn về văn hóa, phong tục địa phương.

Theo số liệu công bố năm 2005 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho thấy, số lượng lao động nước ngoài ở Việt Nam mới có 12 nghìn người; năm 2010 là 55,4 nghìn người; năm 2015 lên tới 83,6 nghìn người và năm 2019 đạt 117,8 nghìn người. Sau 15 năm, số lượng người lao động nước ngoài tại Việt Nam năm 2019 tăng gấp gần 10 lần so với năm 2005 và gấp 1,4 lần so với năm 2015. Tính hết năm 2023, có khoảng 136,8 nghìn người nước ngoài làm việc tại Việt Nam [1].

Mặt khác, nhu cầu dạy tiếng Việt ở nước ngoài cũng có xu hướng tăng, nhất là tại các quốc gia có cộng đồng người Việt lớn hoặc có mối quan hệ kinh tế, văn hóa và ngoại giao chặt chẽ với Việt Nam. Bởi lẽ, có hơn 5 triệu người Việt Nam sinh sống và làm việc ở khắp nơi trên thế giới, có nhu cầu lớn về việc duy trì ngôn ngữ và văn hóa dân tộc. Nhiều bậc phụ huynh trong cộng đồng người Việt mong muốn con cái học tiếng Việt để kết nối với cội nguồn, văn hóa và truyền thống quê hương.

Các doanh nghiệp và nhà đầu tư tại nhiều quốc gia như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước Châu Âu thường muốn học tiếng Việt để giao tiếp và làm việc hiệu quả hơn với các đối tác Việt Nam. Đáng chú ý, thành phần cộng đồng ngày càng đa dạng, trong đó số lượng du học sinh, lao động xuất khẩu, người Việt Nam kết hôn với người nước ngoài có xu hướng tăng. Địa vị pháp lý, điều kiện kinh tế, vai trò, vị thế và uy tín của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong xã hội sở tại ngày càng nâng cao. Kiều bào ngày càng gắn bó với quê hương, trở thành nguồn lực quan trọng, đóng góp tích cực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Mặt khác, một số quốc gia cũng hỗ trợ mở rộng đào tạo tiếng Việt trong hệ thống giáo dục công lập, cho phép người học tiếp cận với ngôn ngữ và văn hóa Việt một cách chính thức và bài bản. Nhu cầu này đã dẫn đến sự hình thành các trường học, lớp học, nhóm học tiếng Việt ở nhiều nước trên thế giới như tại: Đại học Houston (Mỹ), Đại học California (Mỹ), Đại học Yale (Mỹ), Đại học Washington (Mỹ), Học viện Konrad (Canada), Đại học L'Orientale (Italia), Đại học Passau (Đức), Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc),...

Ngành học tuyển sinh cả người Việt Nam và người nước ngoài

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Tuấn Anh, chương trình cử nhân Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam là ngành học giúp sinh viên tìm hiểu, nghiên cứu về các lĩnh vực như ngôn ngữ, văn hóa, xã hội và con người Việt Nam. Qua đó góp phần bảo tồn, phát triển và quảng bá di sản văn hóa của dân tộc. Thực tiễn đã cho thấy vai trò và tiềm năng của ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam có khả năng phát triển và đổi mới phù hợp với xu hướng phát triển của ngành giáo dục cũng như nhu cầu của xã hội ở cả trong và ngoài nước.

Đặc biệt, nhà trường tuyển sinh ngành học này đối với cả người Việt Nam và người nước ngoài, bởi đây chính là những người sẽ tiếp tục học tập, gìn giữ và lan tỏa tình yêu đối với tiếng Việt và văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Tốt nghiệp cử nhân ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam, người học có nhiều cơ hội việc làm đa dạng như: làm việc tại các sở văn hóa – thông tin – thể thao và du lịch, thư viện, báo chí, đài phát thanh, truyền hình, cơ quan ngoại giao, cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo, viện bảo tàng, văn phòng các cơ quan, đoàn thể thuộc khối hành chính sự nghiệp ở Việt Nam và nước ngoài.

Sinh viên cũng có thể tham gia giảng dạy tiếng Việt như một ngoại ngữ, công tác biên dịch tại các nhà xuất bản, viện, công tác xã hội, trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn trung ương, địa phương ở Việt Nam và nước ngoài.

Bên cạnh đó, người học có thể học thêm các chứng chỉ nghề ngắn hạn để hoạt động trong các ngành gần như: hướng dẫn viên du lịch, thuyết minh viên, dẫn chương trình, tổ chức sự kiện về văn hoá du lịch,… khi làm việc tại các công ty, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực liên quan ở Việt Nam và nước ngoài. Đồng thời, sinh viên cũng có thể học tiếp ở các bậc học sau đại học như thạc sĩ, tiến sĩ.

Phát huy năng lực và thế mạnh nổi bật để đào tạo ngành học

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Tuấn Anh cho biết thêm, về cơ bản, chương trình đào tạo ngành Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam gồm những mảng học vấn: Thứ nhất là các tri thức chung mà sinh viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội ở các khối ngành khoa học xã hội và nhân văn được học tập trung. Thứ hai là những học phần chuyên ngành của Khoa Ngữ văn, tập trung nhiều vào ngôn ngữ tiếng Việt, cũng như những tri thức về văn hóa, văn học,... nhằm trang bị cho người học khối kiến thức phong phú, đầy đủ để tìm hiểu về văn hóa, đất nước con người Việt Nam, tất cả được hiển thị qua ngôn ngữ của người Việt. Thứ ba là khối kiến thức nghề, giúp các em định hướng nghề nghiệp trong tương lai.

Ngoài ra, ngành học còn trang bị cho sinh viên những kỹ năng mềm cần thiết để ứng dụng thiết thực vào công việc và trong cuộc sống, giúp người học có thể đáp ứng yêu cầu của công việc trong các lĩnh vực như: văn hoá, xã hội, du lịch, báo chí, phát thanh, truyền hình, văn thư, lưu trữ, giảng dạy tiếng Việt và các lĩnh vực khác có liên quan đến chuyên ngành được đào tạo.

Để chuẩn bị cho việc mở ngành đào tạo Tiếng Việt và Văn hoá Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Khoa Ngữ văn đã từng bước nghiên cứu, chuẩn bị kỹ lưỡng các điều kiện liên quan đến đội ngũ, kết quả nghiên cứu khoa học và cơ sở vật chất, trang thiết bị, thư viện phục vụ cho thực hiện chương trình đào tạo. Cùng những thế mạnh đó, Khoa Ngữ văn có nhiều thuận lợi trong việc thực hiện chương trình đào tạo ngành mới đó.

Với sứ mạng là một trường đại học trọng điểm trong lĩnh vực giáo dục, đồng thời sở hữu thế mạnh nổi bật về đào tạo và nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội được kỳ vọng tiên phong và nắm bắt cơ hội trong công cuộc đổi mới hiện nay. Bên cạnh vai trò chính trong việc đào tạo nguồn giáo viên cho các trường phổ thông, trường đại học sư phạm cũng thích nghi với bối cảnh đổi mới của nền kinh tế thị trường, thúc đẩy sự tự chủ của các trường đại học, đáp ứng yêu cầu về tính toàn diện của giáo dục và khoa học.

Đồng thời, Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một trong những cơ sở đào tạo trình độ đại học về ngôn ngữ và văn học có uy tín. Hơn 70 năm kể từ khi thành lập, Khoa Ngữ văn đã trở thành một trong những khoa có bề dày lịch sử về những cống hiến trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và cho ngành giáo dục nói chung.

Về đội ngũ giảng viên, hiện nay, Khoa Ngữ văn có đội ngũ cán bộ được đào tạo đúng chuyên ngành ngôn ngữ học, có thể đào tạo tiếng Việt, hoặc có những hiểu biết, nghiên cứu sâu về văn hoá Việt Nam. Đây là lực lượng giảng viên có trình độ năng lực chuyên môn cao, sẵn sàng đáp ứng được những yêu cầu của việc nghiên cứu và giảng dạy tiếng Việt và văn hóa Việt Nam ở trình độ đại học và cả sau đại học. Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép cấp chứng chỉ dạy học tiếng Việt cho người nước ngoài, đồng thời đảm trách chủ trì môn chung Tiếng Việt thực hành cho toàn trường. Bộ môn Lí luận và phương pháp dạy học Ngữ văn không chỉ có chuyên môn sâu về lĩnh vực dạy ngôn ngữ, mà còn chủ trì môn chung Lý luận dạy học của nhà trường.

Về kết quả nghiên cứu khoa học, Khoa Ngữ văn là một trong những đơn vị hàng đầu trong cả nước về số lượng các đề tài, công bố, xuất bản về ngôn ngữ, văn học, văn hoá. Đã có 53 đề tài các cấp từ cơ sở tới cấp Nhà nước trải rộng nhiều lĩnh vực khác nhau được thực hiện và nghiệm thu, trong đó hầu hết các đề tài liên quan đến học tập tiếng Việt và văn hoá Việt Nam. Đây là cơ sở quan trọng để mở ngành học mà sinh viên có cơ hội được thực hành, nghiên cứu, thí nghiệm dưới sự hướng dẫn của đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm.

Về hợp tác quốc tế, trong những năm qua, Khoa Ngữ văn luôn nỗ lực trong việc mở rộng hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu trên thế giới, các tổ chức quốc tế, cá nhân thuộc lĩnh vực chuyên ngành nhằm tạo ra sự hợp tác hiệu quả cao cho đào tạo và nghiên cứu khoa học. Khoa cũng kí kết hợp tác trong đào tạo, nghiên cứu khoa học và tổ chức các hội thảo quốc tế với nhiều trường đại học.

Nhóm giảng viên của Khoa còn hợp tác chặt chẽ với Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo để tập huấn thường xuyên cho giáo viên sinh sống tại nước ngoài dạy tiếng Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://qcn.hcma.vn/Content/thuc-trang-quy-dinh-phap-luat-ve-lao-dong-di-cu-la-nguoi-nuoc-ngoai-tai-viet-nam-544411