Đón đầu xu thế phát triển của xã hội, ĐH Sư phạm Hà Nội mở ngành Xã hội học

Năm 2025, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội dự kiến tuyển sinh 4.995 sinh viên ở 50 ngành, chương trình đào tạo đại học chính quy thuộc 9 lĩnh vực khác nhau, trong đó có 5 ngành học mới.

Đáng chú ý, nhận thấy tính cấp thiết của việc triển khai đào tạo trình độ cử nhân ngành Xã hội học, năm 2025, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội quyết định tuyển sinh và bắt đầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này.

Ngành học nắm bắt cơ hội trong công cuộc đổi mới hiện nay

Sự phát triển kinh tế - xã hội trong những năm gần đây đã mang lại cho đất nước rất nhiều thuận lợi để thực hiện mục tiêu đến năm 2030 sẽ đưa Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Song, thực tiễn cho thấy, kinh tế - xã hội càng phát triển thì càng nảy sinh nhiều vấn đề xã hội giữa con người và con người, sự phân hóa giàu nghèo, phân tầng xã hội và bất bình đẳng về thu nhập, mức sống và cơ hội phát triển.

Chính những điều này làm phát sinh nhiều mối quan hệ xã hội đa chiều và phức tạp, mâu thuẫn về lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm xã hội, lợi ích cộng đồng, lợi ích tập thể cũng diễn biến phức tạp hơn. Vì vậy, hệ lụy tất yếu là xuất hiện nhiều vấn đề xã hội, nhiều vấn nạn xã hội phức tạp giữa con người và con người. Trước bối cảnh đó, thúc đẩy công bằng xã hội, an sinh xã hội để phát triển hài hòa, bền vững là mục tiêu nước ta đang hướng tới.

Nhận thấy được tính cấp thiết của việc triển khai đào tạo thế hệ cử nhân Xã hội học có trình độ cao, đáp ứng được nhu cầu của xã hội, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình - Trưởng khoa Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết: Ngành Xã hội học là một ngành khoa học giải quyết các mối quan hệ xã hội khác nhau, các hiện tượng thuộc một lĩnh vực cụ thể của đời sống xã hội, nghiên cứu các mặt khác nhau của cấu trúc xã hội, chỉ ra những cơ cấu vận động và phát triển của từng lĩnh vực xã hội cụ thể trong các đời sống cơ bản của con người như: lối sống, văn hóa, gia đình, lĩnh vực giáo dục, dân số, giới, nông thôn, đô thị,...

Theo dữ liệu của Cục Thống kê Lao động, mức tăng trưởng việc làm với vị trí nhà xã hội học có xu hướng ngày càng tăng, từ năm 2019-2029 đạt mức 4%. Hiện tại ở Việt Nam, chỉ có một số cơ sở giáo dục đại học đào tạo trình độ cử nhân ngành Xã hội học. Trong khi đó, theo kết quả khảo sát về nhu cầu của xã hội và nhu cầu của người học, thì quy mô đào tạo tại nước ta chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của lĩnh vực này hiện nay.

Chính vì vậy, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã cho phép Khoa Công tác xã hội xây dựng, triển khai và tuyển sinh ngành học này bắt đầu từ năm 2025. Căn cứ vào năng lực và điều kiện của nhà trường trong việc đảm nhiệm nhiệm vụ đào tạo cử nhân Xã hội học, với sứ mệnh là một trường đại học trọng điểm trong lĩnh vực giáo dục, đồng thời sở hữu thế mạnh nổi bật về đào tạo và nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội kỳ vọng tiên phong và nắm bắt cơ hội trong công cuộc đổi mới hiện nay.

Bên cạnh vai trò chính trong việc đào tạo nguồn giáo viên cho các trường phổ thông, các cơ sở giáo dục đại học đào tạo lĩnh vực về sư phạm cũng cần thích nghi với bối cảnh đổi mới của nền kinh tế thị trường, thúc đẩy sự tự chủ của các trường đại học, và đáp ứng yêu cầu về tính toàn diện của giáo dục và khoa học. Đồng thời, với lợi thế trong việc mở rộng cơ hội nghề nghiệp, sự cần thiết của ngành học này ngày càng trở nên rõ ràng, khẳng định vị trí quan trọng trong chương trình đào tạo tại nhà trường.

Có thể thấy, xã hội học không chỉ đi vào phân tích những hiện tượng bề nổi mà còn khám phá tận gốc rễ những cơ chế vận hành của từng cấu trúc xã hội. Ngành này soi chiếu và lý giải những chuyển biến trong cuộc sống xã hội con người. Đó là những mảnh ghép không thể tách rời của bức tranh xã hội. Nghiên cứu với một hệ thống logic, xã hội học giúp con người không chỉ hiểu rõ hơn về cách xã hội vận hành mà còn trang bị nền tảng vững chắc để xây dựng các chính sách phù hợp, giải quyết những vấn đề thời đại và hướng tới một tương lai bền vững hơn.

Cánh cửa mở ra nhiều lĩnh vực nghề nghiệp đa dạng

Với 127 tín chỉ, chương trình đào tạo ngành Xã hội học bao gồm khối học vấn chung toàn trường và khối học vấn ngành Khoa học Xã hội - Nhân văn, khối kiến thức chuyên ngành Xã hội học. Các môn học được thiết kế với các nội dung cập nhật nhật, sử dụng các phương pháp đào tạo hiện đại, phát huy tính tích cực của người học, tích hợp nhiều hoạt động ngoại khóa.

Khi học chương trình Xã hội học, sinh viên có cơ hội đăng kí học đồng thời một ngành đào tạo khác để có thể được cấp 02 bằng đại học chính quy sau khi ra trường. Đối với chương trình đào tạo thứ hai, sinh viên sẽ không phải học lại những khối học vấn chung của cả hai chuyên ngành đào.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình, Xã hội học là một ngành khoa học nghiên cứu chuyên sâu về các vấn đề xã hội, nhằm phân tích, lý giải các hiện tượng, xu hướng và tác động của chúng đối với con người và cộng đồng. Chính vì tính ứng dụng cao, ngành này mang đến nhiều cơ hội việc làm đa dạng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, cử nhân có thể đảm nhận nhiều vị trí công việc khác nhau trong các tổ chức, doanh nghiệp và cơ quan nghiên cứu. Với khả năng phân tích, đánh giá và dự báo các vấn đề xã hội, cử nhân ngành này có thể đóng góp quan trọng trong việc xây dựng chiến lược, hoạch định chính sách và phát triển bền vững cho xã hội.

Cụ thể, sau khi tốt nghiệp ra trường, người học có thể giữ vai trò là nhà nghiên cứu xã hội học làm việc tại các viện nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ, tổ chức phát triển xã hội, hoặc các dự án cộng đồng thông qua phân tích dữ liệu, thực hiện khảo sát, viết báo cáo về các vấn đề xã hội như bất bình đẳng, nghèo đói, y tế, giáo dục, môi trường,…

Với vị trí là chuyên viên phân tích dữ liệu xã hội, các em có thể tham gia vào các công ty tư vấn, cơ quan nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân để nghiên cứu hành vi xã hội, thị trường, người tiêu dùng, hoặc xu hướng xã hội nhằm hỗ trợ quyết định kinh doanh hoặc chính sách.

Sinh viên trình độ cử nhân cũng có khả năng trở thành nhân viên xã hội tại các cơ quan phúc lợi xã hội, bệnh viện, tổ chức từ thiện, hoặc các cơ quan nhà nước, giúp hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn, tư vấn và kết nối họ với các nguồn lực cộng đồng.

Mặt khác, với vai trò là chuyên viên truyền thông xã hội, người học còn làm việc trong lĩnh vực truyền thông, marketing, hoặc quan hệ công chúng, như phân tích xu hướng xã hội, hiểu sâu sắc về hành vi con người và các vấn đề cộng đồng để xây dựng các chiến lược truyền thông hiệu quả.

Các em có thể làm công việc của nhân viên phát triển cộng đồng trong các tổ chức phát triển quốc tế hoặc dự án cộng đồng để xây dựng và thực hiện các chương trình phát triển bền vững, hỗ trợ các cộng đồng yếu thế, thúc đẩy sự tham gia của người dân vào các hoạt động xã hội; hay tại các cơ quan và tổ chức liên quan đến tôn giáo, văn hóa khi có khả năng nghiên cứu và hiểu sâu về cộng đồng để thúc đẩy sự hòa nhập, phát triển văn hóa xã hội.

Ngoài ra, người học tốt nghiệp ra trường có thể làm việc tại vị trí chuyên viên nhân sự (quản lý nguồn nhân lực, tuyển dụng, phát triển môi trường làm việc trong các tổ chức và doanh nghiệp); hoặc trở thành giảng viên, giáo viên làm việc trong các cơ sở giáo dục đại học hoặc trung học để giảng dạy và nghiên cứu về xã hội học, truyền tải kiến thức và nâng cao nhận thức cho sinh viên về các vấn đề xã hội.

Nếu có khả năng và mong muốn học tập nâng cao trình độ sau khi tốt nghiệp, người học có thể tiếp tục học ở các bậc sau đại học (thạc sĩ, tiến sĩ) ở các chuyên ngành Xã hội học, Công tác xã hội hoặc các ngành phù hợp khác.

Cử nhân ngành Xã hội học có thể làm việc tại đa dạng nhiều vị trí, vai trò khác nhau bởi chương trình đào tạo của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội mang nhiều tính ứng dụng cao, đảm bảo tính linh hoạt, hướng tới đa mục tiêu.

Thế mạnh hợp tác chuyên sâu về công tác xã hội với các nước phát triển

Nhằm giúp sinh viên tích lũy những trải nghiệm nghề nghiệp thực tiễn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã xây dựng và triển khai hệ thống các kỳ thực tập, kiến tập một cách bài bản, tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận môi trường làm việc thực tế và rèn luyện kỹ năng chuyên môn.

Chia sẻ về vấn đề này, Thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Thanh - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần quốc tế Nhân Ái cho hay: "Điều khiến tôi ấn tượng nhất khi hợp tác với Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong các chương trình đào tạo thực tập chính là sự chuyên nghiệp trong công tác tổ chức hoạt động và tinh thần tận tâm, nhiệt huyết của đội ngũ giảng viên trong giảng dạy.

Trong quá trình sinh viên tham gia thực hành tại cơ sở thực tập, với mục tiêu tập trung vào chất lượng đào tạo, Khoa luôn đưa ra những yêu cầu cụ thể, rõ ràng để các đơn vị phối hợp thực hiện, đảm bảo mang đến môi trường thực tập tốt nhất cho các em. Với định hướng đào tạo bài bản như vậy, tôi tin rằng sinh viên sẽ có nền tảng vững chắc để tự tin bước trên con đường sự nghiệp đã chọn. Đồng thời, điều này cũng mang lại kỳ vọng lớn cho xã hội về việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực Xã hội học".

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình cũng chia sẻ, Khoa đã và đang liên kết, hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học lâu dài với nhiều cơ quan tổ chức trong nước như: Cục Bảo trợ Xã hội, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Ủy ban Dân số và kế hoạch hóa gia đình, các trường đại học, học viện đào tạo công tác xã hội trên cả nước.

Về hợp tác quốc tế, việc xây dựng chương trình đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ giảng viên và sinh viên trong Khoa được kết nối với nhiều trường đại học đào tạo chuyên sâu về công tác xã hội ở các nước phát triển như: Đại học South Carolina (Mỹ), Đại học West (Thụy Điển), Đại học Tự do Berlin (Cộng hòa Liên bang Đức), Đại học Karel de Gote (Vương quốc Bỉ),... Những hoạt động hợp tác quốc tế giúp cho Khoa Công tác xã hội xây dựng, đổi mới, phát triển các chương trình đào tạo, mở rộng hướng nghiên cứu và nâng cao khả năng nghiên cứu khoa học của giảng viên, học viên và sinh viên.

Khoa Công tác xã hội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một trong những cơ sở đào tạo ngành Công tác xã hội sớm nhất ngay sau khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành mã ngành đào tạo Công tác xã hội theo Quyết định số 35/2004/QĐ-BGDĐT ngày 11/10/2004. Năm 2016, Khoa Công tác xã hội còn được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép đào tạo trình độ thạc sĩ ngành Công tác xã hội.

Đội ngũ cán bộ giảng viên của Khoa hiện nay bao gồm 1 phó giáo sư, 10 tiến sĩ, 7 thạc sĩ, nghiên cứu sinh. Trong đó, có 1 phó giáo sư và 2 tiến sĩ được đào tạo đúng chuyên ngành Xã hội học tại Cộng hòa Liên bang Đức và Việt Nam. Số giảng viên còn lại có chuyên ngành gần với chuyên ngành Xã hội học, như: Tâm lý học, Công tác xã hội, Chính sách công. Đây là lực lượng cán bộ có trình độ năng lực chuyên môn cao, sẵn sàng đáp ứng được các yêu cầu của giáo dục đại học trong thời kỳ đổi mới.

Đồng thời, về kết quả nghiên cứu khoa học, trong giai đoạn từ năm 2019-2024, các giảng viên của Khoa cũng chủ trì, tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học các cấp từ cơ sở đến nhà nước như: 1 đề tài thuộc Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia Nafosted, 4 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, 8 đề tài cấp Trường. Kết quả nghiên cứu của các đề tài này là những tư liệu để giảng dạy và phát triển các hướng nghiên cứu khoa học về Xã hội học.