Theo Hiến Pháp Canada, trách nhiệm giáo dục thuộc về các tỉnh (tiểu bang). Do đó, hệ thống giáo dục Canada cũng thay đổi ít nhiều tùy thuộc vào địa phương. Tuy vậy, về đại thể hệ thống giáo dục Canada có những tiêu chuẩn phổ biến chung trên toàn lãnh thổ.
Nhìn chung, trẻ em Canada lúc khoảng 4-5 tuổi bắt đầu vào lớp mẫu giáo, lúc các em 6 tuổi là vào lớp 1. Các trường tiểu học khai giảng vào tháng 9 hàng năm và thường kết thúc vào tháng 6 năm sau. Một số trường cũng có khai giảng vào tháng 1.
Ở bậc trung học, các em học đến lớp 11, 12 hay 13 tùy thuộc vào quy định của từng tỉnh. Sau đó học sinh trung học có thể vào đại học, cao đẳng hay các trường “CEGEP” (Collège d’Enseignment Général et Professionel) là loại hình trường cao đẳng chỉ có riêng ở tỉnh Québec.
Hệ thống các trường công lập
Rất nhiều trường công lập ở Canada hiện nay đã nhận học sinh quốc tế vào học. Trường công lập do các hội đồng trường được dân chúng cộng đồng địa phương bầu ra phụ trách việc quản lý. Hầu hết các trường công lập đều dạy cho cả nam sinh lẫn nữ sinh và chỉ dạy ngoại trú. Chính sách tuyển chọn sinh viên quốc tế và học phí thay đổi tùy theo từng vùng.
Hệ thống các trường tư thục
Các trường tư thục gần như có mặt ở tất cả các tỉnh của Canada và một số trường rất nổi tiếng vì đã đào tạo nhiều doanh nhân và chính trị gia hàng đầu của Canada. Các trường tư đều phải đăng ký với Bộ Giáo Dục của tỉnh và phải tuân thủ chương trình giáo dục và nhiều tiêu chí khác do Bộ đề ra. Trường tư thục có nội trú, ngoại trú hoặc cả hai. Một số trường chỉ nhận nam sinh hoặc nữ sinh và có khuynh hướng tôn giáo rõ nét.
Cao đẳng cộng đồng và Học viện kỹ thuật (Community College and Institute of Technology)
Canada có gần Học viện sau trung học, là thành phần của Hiệp hội các trường cao đẳng và đại học của Canada (AUCC). Có nhiều tên gọi khác nhau như Cao đẳng Cộng đồng, Học viện kỹ thuật, Cao đẳng - Đại học và CEGEP. Chức năng chủ yếu của các trường này là đáp ứng các nhu cầu huấn luyện về ngành kinh doanh, công nghệ và dịch vụ cộng đồng cũng như hướng nghiệp cho các học sinh trung học, những sinh viên đại học đang kiếm việc làm cũng như nhu cầu giáo dục thường xuyên của người lớn. 18 viện trong số này có cấp bằng đại học và Bằng Đại học ứng dụng.
Có hai loại chương trình học để chọn lựa: hai đến ba năm (hoặc ngắn hơn) hướng nghiệp hay tập trung lý thuyết. Thực sự nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học vẫn theo học cao đẳng (sau đại học) để hoàn tất văn bằng kỹ năng chuyên môn nhằm xin việc dễ hơn, vì cao đẳng có nhiều chương trình hướng nghiệp hơn đại học, lớp học nhỏ hơn và có thể ở bên ngoài phạm vi của trường. Các trường cao đẳng vẫn có tiếng là những trung tâm có chất lượng hoàn hảo trong nhiều ngành như công nghệ thông tin, khai thác mỏ, sinh thái, khách sạn và du lịch.
Trường Cao đẳng dạy nghề (Career College)
Đây là dạng trường tư có mục tiêu chuẩn bị cho sinh viên đi vào thị trường việc làm sau thời gian học nghề ngắn. Điểm chủ yếu của trường này là kỹ năng thực hành trong nhiều chương trình học như kinh doanh, vi tính và thư ký. Dù là trường tư, trường vẫn phải được chấp nhận và điều hành đảm bảo giữ được tiêu chuẩn và chất lượng của chương trình.
Cao đẳng - Đại học (University College)
Cao đẳng - đại học là kết hợp đại học và cao đẳng, đặt cơ sở trên các chương trình thực hành và lý thuyết như ở đại học. Đúng như tên gọi, trường cao đẳng - đại học cấp phát bằng đại học và các chứng chỉ. Sinh viên có thể lựa chọn nhiều chương trình khác nhau. Các trường cao đẳng - đại học có những dịch vụ hỗ trợ sinh viên, các lớp học ít người và không khí đại học đậm nét. Các trường cao đẳng cũng có những chương trình học để lấy bằng hay chứng chỉ và các chương trình để chuyển tiếp lên đại học (unversity transfer)
Đại học (University)
Canada có khá nhiều trường đại học ở thành thị cũng như ở các vùng miền quê ở khắp nơi trong nước, trong đó nhiều trường đại học nổi tiếng về chất lượng giảng dạy và nghiên cứu. Bằng cấp của các trường có giá trị tương đương với các trường đại học Mỹ và khối thịnh vượng chung của Anh.
Các đại học Canada chủ yếu là trường công, và kết quả là chất lượng đào tạo rất cao, bất kể ở đâu hay chuyên môn gì. Và cũng do đấy, các trường này duy trì được mức độc lập về nghiên cứu cao.
Đại học giảng dạy các chương trình cấp bằng cử nhân, thạc sỹ, tiến sỹ và bằng cấp chuyên môn khác. Học phí các chương trình đại học khác biệt tùy theo tỉnh, trường và chương trình đào tạo. Năm học thường bắt đầu vào tháng 9 và kéo dài đến tháng 5 năm sau, chia làm 2 – 3 học kỳ tùy theo từng trường và có thể có cả học kỳ cho mùa hè. Xét tuyển vào đại học của Canada không giống nhau. Mỗi trường đại học đặt tiêu chuẩn và đánh giá từng thí sinh một. Vì Canada sử dụng cả hai thứ ngôn ngữ là Pháp văn và Anh văn nên sinh viên có quyền chọn sinh ngữ tùy thích. Có đại học sử dụng cả hai sinh ngữ khi giảng dạy nhưng sinh viên không bắt buộc phải thông thạo cả 2 ngôn ngữ khi học đại học ở Canada.
Để đáp ứng điều kiện nhập học, phần lớn các trường đại học sử dụng tiếng Anh đều đòi hỏi sinh viên nước ngoài phải trải qua một bài kiểm tra khả năng Anh văn, TOEFL hoặc IELTS là hai bằng cấp được chấp thuận ở các trường đại học Canada.
Đại Sứ Quán Canada, Lãnh Sự Quán Canada có thể giúp cung cấp thông tin và chính sách của các trường tại Canada. Ngoài ra các cơ quan này còn có thể cho bạn nhiều thông tin, tài liệu cần thiết khác để theo học đúng chuyên môn mình mong muốn.
 |
| (ảnh minh họa) |
Nhìn chung, trẻ em Canada lúc khoảng 4-5 tuổi bắt đầu vào lớp mẫu giáo, lúc các em 6 tuổi là vào lớp 1. Các trường tiểu học khai giảng vào tháng 9 hàng năm và thường kết thúc vào tháng 6 năm sau. Một số trường cũng có khai giảng vào tháng 1.
Ở bậc trung học, các em học đến lớp 11, 12 hay 13 tùy thuộc vào quy định của từng tỉnh. Sau đó học sinh trung học có thể vào đại học, cao đẳng hay các trường “CEGEP” (Collège d’Enseignment Général et Professionel) là loại hình trường cao đẳng chỉ có riêng ở tỉnh Québec.
Hệ thống các trường công lập
Rất nhiều trường công lập ở Canada hiện nay đã nhận học sinh quốc tế vào học. Trường công lập do các hội đồng trường được dân chúng cộng đồng địa phương bầu ra phụ trách việc quản lý. Hầu hết các trường công lập đều dạy cho cả nam sinh lẫn nữ sinh và chỉ dạy ngoại trú. Chính sách tuyển chọn sinh viên quốc tế và học phí thay đổi tùy theo từng vùng.
Hệ thống các trường tư thục
Các trường tư thục gần như có mặt ở tất cả các tỉnh của Canada và một số trường rất nổi tiếng vì đã đào tạo nhiều doanh nhân và chính trị gia hàng đầu của Canada. Các trường tư đều phải đăng ký với Bộ Giáo Dục của tỉnh và phải tuân thủ chương trình giáo dục và nhiều tiêu chí khác do Bộ đề ra. Trường tư thục có nội trú, ngoại trú hoặc cả hai. Một số trường chỉ nhận nam sinh hoặc nữ sinh và có khuynh hướng tôn giáo rõ nét.
Cao đẳng cộng đồng và Học viện kỹ thuật (Community College and Institute of Technology)
Canada có gần Học viện sau trung học, là thành phần của Hiệp hội các trường cao đẳng và đại học của Canada (AUCC). Có nhiều tên gọi khác nhau như Cao đẳng Cộng đồng, Học viện kỹ thuật, Cao đẳng - Đại học và CEGEP. Chức năng chủ yếu của các trường này là đáp ứng các nhu cầu huấn luyện về ngành kinh doanh, công nghệ và dịch vụ cộng đồng cũng như hướng nghiệp cho các học sinh trung học, những sinh viên đại học đang kiếm việc làm cũng như nhu cầu giáo dục thường xuyên của người lớn. 18 viện trong số này có cấp bằng đại học và Bằng Đại học ứng dụng.
Có hai loại chương trình học để chọn lựa: hai đến ba năm (hoặc ngắn hơn) hướng nghiệp hay tập trung lý thuyết. Thực sự nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học vẫn theo học cao đẳng (sau đại học) để hoàn tất văn bằng kỹ năng chuyên môn nhằm xin việc dễ hơn, vì cao đẳng có nhiều chương trình hướng nghiệp hơn đại học, lớp học nhỏ hơn và có thể ở bên ngoài phạm vi của trường. Các trường cao đẳng vẫn có tiếng là những trung tâm có chất lượng hoàn hảo trong nhiều ngành như công nghệ thông tin, khai thác mỏ, sinh thái, khách sạn và du lịch.
Trường Cao đẳng dạy nghề (Career College)
Đây là dạng trường tư có mục tiêu chuẩn bị cho sinh viên đi vào thị trường việc làm sau thời gian học nghề ngắn. Điểm chủ yếu của trường này là kỹ năng thực hành trong nhiều chương trình học như kinh doanh, vi tính và thư ký. Dù là trường tư, trường vẫn phải được chấp nhận và điều hành đảm bảo giữ được tiêu chuẩn và chất lượng của chương trình.
Cao đẳng - Đại học (University College)
Cao đẳng - đại học là kết hợp đại học và cao đẳng, đặt cơ sở trên các chương trình thực hành và lý thuyết như ở đại học. Đúng như tên gọi, trường cao đẳng - đại học cấp phát bằng đại học và các chứng chỉ. Sinh viên có thể lựa chọn nhiều chương trình khác nhau. Các trường cao đẳng - đại học có những dịch vụ hỗ trợ sinh viên, các lớp học ít người và không khí đại học đậm nét. Các trường cao đẳng cũng có những chương trình học để lấy bằng hay chứng chỉ và các chương trình để chuyển tiếp lên đại học (unversity transfer)
Đại học (University)
Canada có khá nhiều trường đại học ở thành thị cũng như ở các vùng miền quê ở khắp nơi trong nước, trong đó nhiều trường đại học nổi tiếng về chất lượng giảng dạy và nghiên cứu. Bằng cấp của các trường có giá trị tương đương với các trường đại học Mỹ và khối thịnh vượng chung của Anh.
Các đại học Canada chủ yếu là trường công, và kết quả là chất lượng đào tạo rất cao, bất kể ở đâu hay chuyên môn gì. Và cũng do đấy, các trường này duy trì được mức độc lập về nghiên cứu cao.
Đại học giảng dạy các chương trình cấp bằng cử nhân, thạc sỹ, tiến sỹ và bằng cấp chuyên môn khác. Học phí các chương trình đại học khác biệt tùy theo tỉnh, trường và chương trình đào tạo. Năm học thường bắt đầu vào tháng 9 và kéo dài đến tháng 5 năm sau, chia làm 2 – 3 học kỳ tùy theo từng trường và có thể có cả học kỳ cho mùa hè. Xét tuyển vào đại học của Canada không giống nhau. Mỗi trường đại học đặt tiêu chuẩn và đánh giá từng thí sinh một. Vì Canada sử dụng cả hai thứ ngôn ngữ là Pháp văn và Anh văn nên sinh viên có quyền chọn sinh ngữ tùy thích. Có đại học sử dụng cả hai sinh ngữ khi giảng dạy nhưng sinh viên không bắt buộc phải thông thạo cả 2 ngôn ngữ khi học đại học ở Canada.
Để đáp ứng điều kiện nhập học, phần lớn các trường đại học sử dụng tiếng Anh đều đòi hỏi sinh viên nước ngoài phải trải qua một bài kiểm tra khả năng Anh văn, TOEFL hoặc IELTS là hai bằng cấp được chấp thuận ở các trường đại học Canada.
Đại Sứ Quán Canada, Lãnh Sự Quán Canada có thể giúp cung cấp thông tin và chính sách của các trường tại Canada. Ngoài ra các cơ quan này còn có thể cho bạn nhiều thông tin, tài liệu cần thiết khác để theo học đúng chuyên môn mình mong muốn.
TH (theo amec, duhoccanada)
