Tối 12/2, tại Khu Di tích Từ Lương Xâm (phường Nam Hải), quận Hải An (Hải Phòng) long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Khu vực Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và Khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm năm 2025, Kỷ niệm 1087 năm chiến thắng Bạch Đằng, 1081 năm Ngày mất của Đức vương Ngô Quyền.
Từ Lương Xâm, địa danh linh thiêng nơi cửa biển nằm bên dòng sông Bạch Đằng, nơi gắn liền với chiến công lừng lẫy hiển hách của Đức Vương Ngô Quyền và của dân tộc trong lịch sử chống quân ngoại xâm năm 938.
Trải qua những thăng trầm của dòng chảy lịch sử, nơi đây đã chứng kiến sự nỗ lực của biết bao thế hệ người dân thành phố và quận Hải An đã luôn dày công xây đắp, tôn tạo, gìn giữ, bảo tồn và phát huy truyền thống lịch sử của Di tích và Lễ hội truyền thống tốt đẹp trong kho tàng văn hoá lịch sử oai hùng của dân tộc và của Thành phố Cảng.
Năm 1986, tại Quyết định số 235/VH-QĐ ngày 12/12/1986, Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã quyết định xếp hạng ngôi từ là Di tích lịch sử cấp quốc gia với tên gọi: Di tích lịch sử khu vực Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, xã Nam Hải, huyện An Hải.
Nơi đây là một trong “Tứ linh từ” của huyện cổ An Dương, nay là một trong 3 “linh từ” của quận Hải An (gồm, Di tích lịch sử khu vực Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, Phủ Thượng Đoạn, Đền Phú Xá).
Trong số các Di tích thờ Ngô Quyền trên địa bàn quận Hải An, Di tích lịch sử khu vực Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 được suy tôn là “Từ Cả” - tức là nơi đứng đầu về thờ Ngô Quyền.
Lễ hội Từ Lương Xâm là lễ hội có quy mô lớn nhất trên địa bàn quận Hải An. Lễ hội được tổ chức từ ngày 14-18 tháng Giêng hàng năm.
Năm 2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
Phát biểu tại Lễ đón nhận, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong nhấn mạnh: Từ Lương Xâm, vùng đất năm xưa là nơi được Ngô Quyền lựa chọn dựng đại bản doanh, đắp thành Vành Kiệu và Chỉ huy làm nên chiến thắng đánh bại quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng lịch sử năm 938.
Di tích có vị trí đặc biệt trong hệ thống Di tích thờ Đức Vương Ngô Quyền trên địa bàn thành phố Hải Phòng.
Cùng với nhiều di vật, cổ vật như sắc phong, bia đá, các đồ thờ tự, cùng các cấu kiện kiến trúc chạm khắc mang phong cách nghệ thuật thời kỳ Lê Trung Hưng thế kỷ 17 và thời nhà Nguyễn thế kỷ 19, 20 là minh chứng rõ nét cho lịch sử tồn tại và phát triển của Di tích qua nhiều thế kỷ, trở thành điểm đến văn hóa đặc sắc của cộng đồng dân cư.
Gắn với Di tích Từ Lương Xâm, Lễ hội Từ Lương Xâm diễn ra từ ngày 16 đến ngày 18 tháng Giêng hằng năm thể hiện ý thức, tình cảm, tâm thức của người dân thành phố hướng về tổ tiên, cội nguồn, tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn, tôn kính Đức Vương Ngô Quyền.
Với những giá trị văn hóa tiêu biểu, ngày 17/01/2025, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Cụm Di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ bản doanh của Đức Vương Ngô Quyền năm 938.
Do đó, Thứ trưởng Hồ An Phong đề nghị thành phố Hải Phòng, quận Hải An quan tâm, triển khai lập Quy hoạch tổng thể bảo tồn Di tích; triển khai Đề án bảo tồn, phát huy Di sản, Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm; tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, khai quật khảo cổ làm sáng tỏ hơn giá trị lịch sử Di tích, hoàn thiện cảnh quan, môi trường xung quanh để tạo không gian văn hóa hoàn chỉnh.
Đức vương Ngô Quyền là một trong 14 vị Anh hùng dân tộc tiêu biểu của Việt Nam, là vị “vua đứng đầu các vua”, là “vị Tổ Trung Hưng” của đất Việt. Năm 938, ông là người lãnh đạo Nhân dân đánh bại quân Nam Hán trong trận chiến trên sông Bạch Đằng lịch sử, chấm dứt hơn 1.000 năm Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ lâu dài và sự tiếp nối rực rỡ của các triều đại Lý, Trần, Lê đến thời đại Hồ Chí Minh.
Phát biểu tại buổi Lễ, bà Nguyễn Thị Thu – Bí thư Quận ủy Hải An cho rằng, việc Chính phủ công nhận Cụm Di tích Từ Lương Xâm – Căn cứ Bản doanh của Ngô Quyền năm 938 là Di tích quốc gia đặc biệt và Lễ hội Từ Lương Xâm – Di sản phi vật thể quốc gia là niềm vinh dự và tự hào; đồng thời, cũng đặt ra trách nhiệm lớn lao cho Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân quận Hải An nói riêng và Nhân dân thành phố Cảng nói chung trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, di tích.
Người đứng đầu quận Hải An cam kết, tiếp nối nhiệm vụ bảo tồn, gìn giữ và phát huy để những giá trị của Cụm di tích trường tồn cùng thời gian, thực sự trở thành địa chỉ văn hoá tâm linh, có giá trị giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
Tại buổi lễ, sau phần khai từ với màn trống hội kết hợp biểu diễn lân – sư – rồng là lễ rước truyền thống của Đoàn rước Xâm Bồ, phường Nam Hải, tái hiện nghi thức quan trọng và linh thiêng của lễ hội Từ Lương Xâm.
Cùng với đó là chương trình nghệ thuật sử thi với chủ đề “Hào khí Bạch Đằng - Dấu thiêng Từ Lương Xâm” với nhiều bài hát, hoạt cảnh, màn múa được dàn dựng công phu, hoành tráng, tái hiện lại chiến thắng hào hùng trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử, còn vang mãi ngàn năm.
