Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT quy định Chuẩn cơ sở giáo dục đại học bao gồm 6 tiêu chuẩn, 20 tiêu chí. Đây là các yêu cầu tối thiểu về điều kiện bảo đảm chất lượng và chỉ số hoạt động của một cơ sở giáo dục đại học.
Mục đích của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học là cơ sở để thực hiện quy hoạch, sắp xếp mạng lưới cơ sở giáo dục đại học; đánh giá và giám sát các điều kiện bảo đảm chất lượng, việc thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đại học theo quy định của pháp luật.
Trong đó, quy định ít nhất 70% giảng viên toàn thời gian được bố trí chỗ làm việc riêng biệt, tối thiểu 6m2/thầy cô.
Nội dung này nhận được nhiều ý kiến bàn luận khác nhau, nhiều ý kiến cho rằng, vấn đề diện tích cụ thể nên linh hoạt để tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học sắp xếp dựa theo điều kiện thực tế của từng trường.
Bố trí chỗ làm việc riêng biệt là điều cần thiết
Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân - Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, Thông tư 01 quy định ít nhất 70% giảng viên toàn thời gian được bố trí diện tích và bàn ghế làm việc riêng biệt là một thách thức với một số cơ sở giáo dục.
Đặc biệt với những trường có số lượng giảng viên đông hay những trường ở thành phố lớn có diện tích hạn chế bởi để có chỗ làm việc riêng biệt, nhà trường cần bố trí bàn ghế, các trang thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy của thầy cô.
Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ lưỡng nhu cầu của giảng viên, bởi có thể sẽ lãng phí nếu giảng viên chỉ đến trường khi có giờ dạy. Ngoài giờ dạy, các thầy cô thường lên trường khi có lịch họp của khoa, bộ môn, hay nhà trường. Bên cạnh đó, hiện nay các thầy cô có thể làm việc từ xa, một số ngành nghề thầy cô sẽ làm việc tại phòng thí nghiệm, thực hành.
"Tại Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường có hơn 1000 giảng viên nên nếu để bố trí mỗi thầy cô có không gian, phòng làm việc riêng thì đây là một thách thức với nhà trường.
Ở trường, các thầy cô sẽ làm việc tại văn phòng khoa hoặc văn phòng bộ môn. Một số nhóm thầy cô nghiên cứu sẽ có phòng làm việc hoặc giảng viên sẽ tận dụng làm việc tại phòng lab, phòng thực hành.
Về lâu dài, nếu trường được hỗ trợ các chính sách về đất đai, nhà trường sẽ có lộ trình, mục tiêu để xây dựng phục vụ giảng viên. Tuy nhiên với số lượng giảng viên đông, quy định này ở Thông tư 01 vẫn còn là một khó khăn đối với nhà trường", thầy Nhân chia sẻ.
Còn theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, về tiêu chuẩn giảng viên, Thông tư 01 quy định ít nhất 70% giảng viên toàn thời gian được bố trí diện tích và bàn ghế làm việc riêng biệt tại cơ sở giáo dục đại học, trong phòng chung hoặc riêng nhưng không ít hơn 6m2 cho mỗi người là điểm tích cực về điều kiện làm việc dành cho giảng viên.
Quy định này là hợp lý và cần thiết bởi khi giảng viên đông nhưng điều kiện cơ sở vật chất lại hạn hẹp, giảng viên không có đủ chỗ làm việc sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và đào tạo.
Đồng quan điểm, theo Giáo sư, Tiến sĩ, Phạm Tất Dong – cố vấn của Hội Khuyến học Việt Nam, quy định trên là cần thiết để các nhà trường, đơn vị tư vấn thiết kế xây dựng có cơ sở thiết kế công trình xây dựng đảm bảo đạt chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
Các giảng viên cần có không gian riêng để thực hiện các công việc khác của mình ngoài công tác giảng dạy. Giảng viên trường đại học không chỉ dạy xong rồi về mà còn tiếp sinh viên, nghiên cứu, tham gia hoạt động chuyên môn, trao đổi với đồng nghiệp.
Việc tạo điều kiện, môi trường làm việc cho giảng viên là cần thiết. Sắp xếp không gian làm việc thoải mái, với tiện nghi đầy đủ sẽ tạo điều kiện để thầy cô công tác tốt tại đơn vị cũng như để đội ngũ giảng viên nâng cao trình độ chuyên môn, phát triển bản thân, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy.
Tuy nhiên, đối với các trường đang gặp khó khăn về diện tích đất thì việc bố trí chỗ làm việc riêng cho giảng viên có thể sẽ gặp nhiều thách thức khi sắp xếp, bố trí chưa kể vốn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất không có nhiều.
Còn theo chuyên gia giáo dục - Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Tống cho rằng, quy định 6m2/người đối với các trường là một thách thức lớn mặc dù điều kiện làm việc của giảng viên đang ngày càng được cải thiện và tiến bộ rất nhiều.
Bên cạnh đó, cần làm rõ nội hàm, định nghĩa “chỗ làm việc riêng biệt” của giảng viên. Ở một số nước, các giáo sư và phó giáo sư đều có chỗ và phòng làm việc riêng, có không gian ngăn cách với chỗ làm việc của giảng viên khác, thậm chí có khu vực giải lao như uống nước và nghỉ trưa.
Tuy nhiên, với quy định phải bố trí đủ 6m2 cho mỗi giảng viên, theo thầy Tống là chưa hợp lý trong hoàn cảnh hiện nay. Với thời đại phát triển như hiện nay, thầy cô hoàn toàn có thể làm việc từ xa mà vẫn đảm bảo được chất lượng công việc.
Vì vậy, thầy Tống đề xuất thay vì tập trung vào việc bố trí không gian riêng cho giảng viên, nên bố trí chỗ làm việc riêng cho các giáo sư và phó giáo sư. Đồng thời nên xem xét việc bổ sung trợ giảng cho họ. Nhờ đó, các giáo sư và phó giáo sư có thể tập trung hơn vào những nhiệm vụ quan trọng như nghiên cứu khoa học, hướng dẫn cao học và nghiên cứu sinh, từ đó từng bước nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.
Trên thực tế, một trong những công việc chiếm nhiều thời gian của giảng viên là chấm bài. Nếu có trợ giảng hỗ trợ, các giáo sư và phó giáo sư sẽ giảm bớt khối lượng công việc này.
Nhờ vậy, họ sẽ có thêm nhiều thời gian để tập trung vào những nhiệm vụ quan trọng hơn như nghiên cứu khoa học, hướng dẫn học viên cao học và nghiên cứu sinh. Điều này sẽ dần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Áp dụng linh hoạt dựa theo điều kiện thực tế của từng trường
Về quy định tối thiểu 6m2 cho mỗi giảng viên, thầy Nhân chia sẻ, để có phòng làm việc thì việc quy định diện tích tối thiểu là cần thiết bởi ngoài làm việc, thầy cô còn tiếp sinh viên, sinh hoạt chuyên môn, nghỉ ngơi.
Tuy nhiên không nên quy định “cứng” tối thiểu 6m2 cho mỗi giảng viên mà có thể tuỳ thuộc thực hiện linh hoạt theo điều kiện thực tế ở mỗi cơ sở giáo dục.
Đồng quan điểm, Giáo sư, Tiến sĩ, Phạm Tất Dong cũng cho rằng, giảng viên không thể chỉ chờ đến giờ giảng dạy, lên lớp mà còn làm việc trao đổi học thuật, hướng dẫn sinh viên…Vì vậy, các trường cần có lộ trình tính toán bố trí chỗ làm việc phù hợp.
Trong điều kiện hiện nay thay vì quy định diện tích làm việc cho mỗi giảng viên thì nên có cơ chế khuyến khích hình thành các lab nghiên cứu trong trường để giảng viên đến nghiên cứu, hay phục vụ việc hướng dẫn cao học, nghiên cứu sinh,...
Còn theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, cần bố trí bàn làm việc đầy đủ cho mỗi giảng viên, vấn đề diện tích cụ thể nên linh hoạt để tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học sắp xếp dựa theo điều kiện thực tế của từng trường. Đồng thời, quy định này cần có lộ trình để các trường kịp đáp ứng.
Còn theo thầy Tống, một số trường chưa có đủ điều kiện để bố trí chỗ làm việc riêng biệt cho giảng viên thì có thể sắp xếp phòng, các lab nghiên cứu hoặc khung thời gian phù hợp để thầy cô tiện trao đổi, hướng dẫn sinh viên, nghiên cứu sinh…
Điều quan trọng hơn là cần nâng cao chất lượng giảng dạy với giảng viên, đồng thời tạo môi trường để các thầy cô học tập, nâng cao kiến thức chuyên môn, có điều kiện tích lũy và phát triển bản thân.
