Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 60/2025/NĐ-CP (Nghị định 60) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 116/2020/NĐ-CP (Nghị định 116) về chính sách hỗ trợ học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm. Trong đó, có nhiều điểm mới khắc phục những bất cập, hạn chế của Nghị định 116, đặc biệt là trách nhiệm bồi hoàn kinh phí đối với sinh viên sư phạm.
Quy định rõ trách nhiệm trong việc bồi hoàn kinh phí
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Đức Tiệp - Hiệu trưởng Trường Đại học Hạ Long cho rằng, so với Nghị định 116, Nghị định 60 đã quy định rõ ràng, cụ thể trách nhiệm, các bước tiến hành thông báo và thu hồi kinh phí hỗ trợ đối với sinh viên sư phạm thuộc diện phải bồi hoàn kinh phí. Đồng thời, những quy định trong Nghị định 60 đã giúp cải thiện cơ chế bồi hoàn kinh phí hỗ trợ sinh viên. Cụ thể, ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi sinh viên thường trú có trách nhiệm ra thông báo thu hồi kinh phí hỗ trợ. Sinh viên sẽ nộp tiền bồi hoàn cho cơ sở đào tạo hoặc cơ quan đặt hàng để nộp vào ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, để đảm bảo công bằng trong việc tổ chức thu hồi kinh phí hỗ trợ của sinh viên sư phạm một cách triệt để, ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần phân công cụ thể đơn vị thực hiện giám sát, theo dõi tình trạng việc làm của sinh viên và việc thực hiện các cam kết về thời gian làm việc theo quy định đã nêu tại Nghị định 116/2020/NĐ-CP và Nghị định 60/2025/NĐ-CP. Việc này giúp kịp thời phát hiện, xử lý những trường hợp vi phạm, tránh bỏ sót hoặc chậm trễ trong quá trình thực hiện bồi hoàn kinh phí.
Bên cạnh đó, để việc thu hồi kinh phí đạt hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan như: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo địa phương, các cơ sở đào tạo sinh viên sư phạm. Đồng thời, cần bổ sung các biện pháp hỗ trợ, đặc biệt là đảm bảo việc làm cho sinh viên sau khi tốt nghiệp, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người học thực hiện cam kết.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Tiệp, trước đây, nhiều địa phương cam kết đặt hàng đào tạo giáo viên nhưng không bố trí đủ ngân sách, khiến sinh viên bị chậm hoặc không nhận được kinh phí hỗ trợ. Vì vậy, việc chuyển sang cơ chế giao dự toán theo phân cấp ngân sách của Nghị định 60 giúp đảm bảo nguồn kinh phí hỗ trợ cho sinh viên, hạn chế tình trạng địa phương đã cam kết nhưng không thực hiện. Đồng thời, địa phương vẫn có quyền quyết định nhưng linh hoạt hơn.
Cụ thể, nếu có nhu cầu tuyển dụng giáo viên, địa phương có thể giao nhiệm vụ đào tạo cho các trường sư phạm trực thuộc hoặc đặt hàng đào tạo từ các trường đại học trên cả nước. Điều này giúp cân đối nguồn nhân lực giáo viên theo nhu cầu thực tế, tránh tình trạng thừa - thiếu giáo viên cục bộ.
Thầy Tiệp cũng cho biết thêm, việc hỗ trợ kinh phí cho sinh viên sư phạm bằng hình thức giao dự toán theo phân cấp ngân sách cũng giúp cho các cơ sở giáo dục có sự ổn định hơn trong công tác tuyển sinh và đào tạo.
“Các trường sư phạm có thể chủ động hơn trong công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo, tránh tình trạng bị động do thay đổi chính sách từ phía địa phương. Với nguồn tài chính được đảm bảo, nhà trường sẽ có sự đầu tư tốt hơn vào cơ sở vật chất, chương trình giảng dạy và đội ngũ giảng viên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên.
Cùng với đó, kinh phí hỗ trợ cho sinh viên được cấp theo dự toán ngân sách sẽ giúp cho sinh viên sư phạm được nhận hỗ trợ đúng hạn.
Ngoài ra, việc gắn đào tạo với nhu cầu thực tế giúp sinh viên có cơ hội việc làm cao hơn sau khi ra trường, thay vì bị động chờ phân bổ, thi viên chức hoặc phải hoàn trả kinh phí nếu không tìm được công việc”, thầy Tiệp cho hay.
Cùng bàn về vấn đề này, Tiến sĩ Đỗ Khắc Thanh - Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương (Phú Thọ) cho rằng, quy định mới về trách nhiệm bồi hoàn kinh phí tại Nghị định 60 đã khắc phục được nhiều hạn chế của Nghị định 116.
“Việc giao trách nhiệm cụ thể cho ủy ban nhân dân tỉnh nơi sinh viên thường trú trong việc ra thông báo thu hồi kinh phí là một bước tiến quan trọng. Điều này giúp xác định rõ vai trò, trách nhiệm của địa phương trong việc phối hợp với cơ sở đào tạo và cơ quan đặt hàng, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình thu hồi kinh phí.
Bên cạnh đó, quy định sinh viên nộp tiền bồi hoàn trực tiếp cho cơ sở đào tạo hoặc cơ quan đặt hàng để nộp vào ngân sách nhà nước giúp đơn giản hóa quy trình, tránh tình trạng chồng chéo, kéo dài thời gian như trước đây. Điều này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong việc thực hiện nghĩa vụ bồi hoàn, đồng thời giúp các cơ quan quản lý dễ dàng theo dõi, giám sát”, Tiến sĩ Đỗ Khắc Thanh chia sẻ.
Thầy Thanh cũng cho rằng, việc giao dự toán theo phân cấp ngân sách của Nghị định 60 đã khắc phục được tình trạng một số địa phương không cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách hỗ trợ sinh viên sư phạm. Đồng thời, việc này cũng tạo thuận lợi cho các trường trong quá trình đào tạo và đảm bảo quyền lợi cho người học. Đặc biệt, việc giao nhiệm vụ đào tạo hoặc đặt hàng đào tạo giáo viên với các trường đại học trên cả nước cũng nâng cao tính chủ động và hiệu quả trong công tác chuẩn bị nguồn nhân lực giáo viên.
Đồng tình với quan điểm trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Văn Dũng - Hiệu trưởng Trường Đại học Hồng Đức (Thanh Hóa) cho rằng, Nghị định số 60 đã bổ sung, làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong việc thực hiện chính sách; đặc biệt là việc làm rõ trách nhiệm đảm bảo kinh phí để thực hiện chính sách hỗ trợ cho sinh viên sư phạm.
Việc hỗ trợ kinh phí cho sinh viên sư phạm bằng hình thức giao dự toán theo phân cấp ngân sách sẽ góp phần tạo thuận lợi cho các trường đào tạo sư phạm được cấp kinh phí kịp thời, đảm bảo quyền lợi cho sinh viên sư phạm yên tâm học tập và khắc phục tình trạng một số địa phương không cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách hỗ trợ cho sinh viên sư phạm.
Các mốc thời gian cụ thể trong Nghị định 60 là điểm mới quan trọng và cần thiết
Theo thầy Bùi Văn Dũng, so với Nghị định 116, Nghị định 60 đã bổ sung thêm mốc thời gian cụ thể đối với các đơn vị liên quan khi thực hiện thu hồi kinh phí hỗ trợ sinh viên sư phạm như tại khoản 6, Điều 9 yêu cầu chậm nhất 05 ngày làm việc kể từ khi nhận được tiền bồi hoàn kinh phí của sinh viên sư phạm, cơ sở đào tạo giáo viên, cơ quan đặt hàng, giao nhiệm vụ thực hiện nộp trả kinh phí vào ngân sách nhà nước. Hay tại khoản 7, Điều 11 quy định, trước ngày 31 tháng 01 hằng năm, ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện báo cáo số liệu của năm trước liền kề theo hình thức nộp trực tiếp hoặc qua bưu điện kinh phí bồi hoàn của sinh viên sư phạm gửi Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính. Thời gian chốt số liệu báo cáo từ ngày 01 tháng 01 đến ngày 31 tháng 12 của năm trước liền kề.
Hiệu trường Trường Đại học Hồng Đức cho rằng, việc bổ sung thêm các mốc thời gian cụ thể đối với những đơn vị liên quan khi thực hiện thu hồi kinh phí hỗ trợ sinh viên sư phạm giúp các đơn vị có trách nhiệm hơn. Từ đó, việc thực hiện thu hồi và nộp kinh phí vào ngân sách nhà nước kịp thời, đúng thời gian quy định. Cùng với đó, cơ quan quản lý có thể dễ theo dõi, rà soát, cập nhật kịp thời những thông tin cần thiết.
Còn theo Tiến sĩ Đỗ Khắc Thanh, việc bổ sung các mốc thời gian cụ thể tại Nghị định 60 là một điểm mới rất quan trọng và cần thiết, giúp tăng cường trách nhiệm và tính kỷ luật trong quản lý tài chính.
“Những mốc thời gian cụ thể này đảm bảo quy trình thu hồi kinh phí diễn ra nhanh chóng, kịp thời, tránh tình trạng chậm trễ gây ảnh hưởng đến việc cân đối ngân sách và quản lý tài chính công. Đồng thời, sinh viên cũng được đảm bảo quyền lợi tốt hơn khi quá trình xử lý các thủ tục diễn ra rõ ràng, minh bạch.
Ngoài ra, cơ sở đào tạo cũng dễ dàng xây dựng kế hoạch quản lý, theo dõi và báo cáo tài chính. Điều này góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý, giúp các trường chủ động hơn trong việc triển khai chính sách hỗ trợ sinh viên”, thầy Thanh bày tỏ.
Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương cho biết thêm, từ năm học 2025-2026, nhà trường sẽ xây dựng lộ trình cụ thể để thực hiện Nghị định 60 một cách hiệu quả. Trong đó, nhà trường sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ, cùng ủy ban nhân dân các tỉnh khác trong khu vực và các cơ quan liên quan để xây dựng cơ chế phối hợp trong việc giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng đào tạo giáo viên và công tác thu hồi kinh phí bồi hoàn.
Cùng với đó, nhà trường sẽ thành lập tổ công tác phụ trách theo dõi, giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ học phí và chi phí sinh hoạt, đảm bảo mọi hoạt động đều minh bạch, đúng tiến độ và đúng quy định. Ngoài ra, việc xây dựng hệ thống thông tin trực tuyến để sinh viên có thể tra cứu, cập nhật thông tin về chính sách hỗ trợ một cách nhanh chóng và thuận tiện cũng nằm trong kế hoạch của trường.
Thầy Thanh nhấn mạnh, để Nghị định 60 được triển khai hiệu quả trong thực tế, cần có thêm hướng dẫn chi tiết từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, đặc biệt trong việc xác định nhu cầu đào tạo và phân bổ nguồn ngân sách. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ, xử lý nghiêm trường hợp chậm trễ, thiếu trách nhiệm trong quá trình triển khai.
Trong khi đó, để đảm bảo trách nhiệm bồi hoàn kinh phí theo Nghị định 60 được thực hiện rõ ràng và minh bạch hơn, Tiến sĩ Nguyễn Đức Tiệp có những đề xuất, kiến nghị sau:
Thứ nhất, cần quy định rõ quy trình và trách nhiệm của các bên liên quan trong việc thu hồi kinh phí hỗ trợ sinh viên sư phạm. Trong đó, ủy ban nhân dân cấp tỉnh không chỉ ban hành thông báo thu hồi, mà còn phải chịu trách nhiệm giám sát, đôn đốc quá trình thu hồi, đồng thời phối hợp với các cơ quan liên quan để đảm bảo thực hiện đúng quy định.
Các cơ sở đào tạo sư phạm có trách nhiệm báo cáo ủy ban nhân dân tỉnh kịp thời về những trường hợp sinh viên thuộc diện bồi hoàn kinh phí trong thời gian học tập, giúp ủy ban nhân dân tỉnh ban hành thông báo thu hồi, đồng thời hướng dẫn sinh viên nộp trả kinh phí vào ngân sách nhà nước.
Các cơ quan tuyển dụng hoặc đơn vị đặt hàng đào tạo cần xem xét việc yêu cầu sinh viên bồi hoàn trong trường hợp địa phương không có nhu cầu tuyển dụng hoặc không bố trí được việc làm theo đúng cam kết. Ngoài ra, danh sách sinh viên sư phạm được hưởng hỗ trợ kinh phí cần được công khai đến các cơ sở giáo dục trong tỉnh để thuận tiện cho việc theo dõi, quản lý và phối hợp tuyển dụng.
Thứ hai, cần có chính sách hỗ trợ sinh viên sư phạm trong quá trình bồi hoàn kinh phí. Trước hết, sinh viên nên được phép trả góp theo lộ trình thay vì phải hoàn trả toàn bộ số tiền một lần, giúp những trường hợp có hoàn cảnh khó khăn có thể thực hiện nghĩa vụ bồi hoàn một cách hợp lý, triệt để.
Bên cạnh đó, cần xem xét miễn hoặc giảm bồi hoàn trong một số trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi sinh viên không làm đúng ngành nghề do nguyên nhân khách quan, không phải lỗi cá nhân, hoặc rơi vào hoàn cảnh khó khăn do thiên tai.
Ngoài ra, để đảm bảo chính sách được thực hiện nghiêm túc, cần có chế tài đối với các đơn vị, địa phương không tuân thủ quy định về thu hồi kinh phí bồi hoàn, tránh tình trạng chậm trễ hoặc thực hiện không đồng bộ giữa các khu vực.
