Là lĩnh vực giữ vai trò trọng yếu trong phát triển cơ sở hạ tầng và kiến tạo không gian sống, ngành Xây dựng - Kiến trúc phản ánh trình độ khoa học và kinh tế của một quốc gia, góp phần định hình diện mạo đô thị, thúc đẩy kinh tế bền vững và hiện đại hóa đất nước. Thực tế cho thấy, xã hội càng phát triển thì nhu cầu về cơ sở hạ tầng, công trình dân dụng, công cộng, giao thông,... càng gia tăng, cần phải được đầu tư, xây dựng đồng bộ và hiện đại.
Trước những thách thức và cơ hội mới, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động, các cơ sở giáo dục đại học trong lĩnh vực Xây dựng - Kiến trúc trong năm 2025 tiếp tục có nhiều mục tiêu đổi mới được đặt ra, định hướng chiến lược để có những bước chuyển mình tích cực trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Nghiên cứu khoa học cần tập trung cả sáng tạo tri thức và khai phá tri thức
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Trọng Thuật - Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho biết, muốn hoạt động đổi mới sáng tạo khoa học công nghệ đạt hiệu quả cao, cần có sự đồng thời tham gia, đầu tư ngân sách lớn từ các bên là Nhà nước, các cơ sở giáo dục đại học, các tổ chức doanh nghiệp và sự chủ động nâng cao năng lực nghiên cứu của các giảng viên.
Trong nhiều năm qua, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội luôn hỗ trợ tích cực các giảng viên, nghiên cứu viên của nhà trường đăng ký các đề tài nghiên cứu khoa học cơ bản của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Nafosted). Bên cạnh đó, nhà trường cũng trang bị hệ thống thiết bị thí nghiệm, phòng nghiên cứu, thành lập các nhóm nghiên cứu, giúp giảng viên có điều kiện để giao các nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp Nhà nước, cấp Bộ và Thành phố có tính ứng dụng cao. Trong năm qua, các giảng viên của trường đã ký hợp đồng thực hiện 2 đề tài cấp Nhà nước, 11 đề tài cấp Bộ và Thành phố.
Đồng thời, nhà trường khuyến khích giảng viên có trình độ cao trong các lĩnh vực khoa học "mũi nhọn" đề xuất thực hiện các đề tài, dự án khoa học do các tập đoàn, các công ty khởi nghiệp đầu tư, kêu gọi vốn. Với kết quả ban đầu, giảng viên của trường đang thực hiện dự án khoa học do Tập đoàn Vingroup tài trợ.
"Định hướng đổi mới sáng tạo cho các hoạt động nghiên cứu khoa học của trường đại học cần tập trung về cả sáng tạo tri thức và khai phá tri thức, tạo ra những lợi ích và giá trị tốt đẹp cho xã hội thông qua việc hỗ trợ các nhà khởi nghiệp công nghệ và các công ty khởi nghiệp", Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Trọng Thuật nhấn mạnh.
Phong trào nghiên cứu khoa học được sinh viên tích cực tham gia và đã có 258 đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên được nghiệm thu với chất lượng tốt. Năm 2024, trường đã xuất bản 28 đầu sách, tuyển tập nghiên cứu khoa học sinh viên. Các giảng viên đã công bố 70 bài báo trong danh mục quốc tế uy tín (Web of Science, Scopus), 366 bài báo trên các tạp chí khoa học trong nước và 6 số tiếng Việt và tiếng Anh trên Tạp chí khoa học Kiến trúc và Xây dựng của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Nhờ chất lượng các bài báo công bố, Tạp chí khoa học của trường được Hội đồng Giáo sư Nhà nước nâng hạng tính điểm khoa học trong năm 2024.
Đội ngũ giảng viên có chất lượng chính là "trụ cột" để nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học. Trong năm đã có 3 giảng viên đạt tiêu chuẩn phó giáo sư, 34 cán bộ được cử đi đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài, cử đi làm nghiên cứu sinh. Tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại các khoa đào tạo chuyên ngành chính của trường đạt trên 40%. Đã có 1 giảng viên của trường thuộc danh sách 2% nhà nghiên cứu có trích dẫn khoa học hàng đầu thế giới.
Trong lộ trình tiến tới tự chủ toàn phần, nhà trường xác định sẽ tiếp tục huy động sự đầu tư nguồn lực từ xã hội, từ năng lực của đội ngũ giảng viên, từng bước nâng cao tỉ trọng nguồn thu từ hoạt động khoa học thay cho nguồn thu chủ yếu từ hoạt động đào tạo như hiện nay. Đó chính là những minh chứng cho sự phát triển hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của nhà trường nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội, tạo ra giá trị cho cộng đồng, góp mình vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và thời đại chuyển đổi số.
Còn đối với Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, năm 2024, nhà trường đứng top 4 cơ sở giáo dục về số lượng ứng viên đạt chuẩn giáo sư, phó giáo sư trên toàn quốc. Cụ thể, theo Quyết định số 89/QĐ-HĐGSNN công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh phó giáo sư, giáo sư năm 2024 của Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, Trường Đại học Đại học Xây dựng Hà Nội có 2 giảng viên đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư và 14 giảng viên đạt tiêu chuẩn chức danh phó giáo sư ở các ngành: Xây dựng, Cơ khí, Giao thông vận tải, Khoa học Trái đất và Thủy lợi.
Đại diện nhà trường chia sẻ, có thể thấy, số lượng ứng viên đạt chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư tăng lên theo từng năm thể hiện vị thế của cơ sở giáo dục đại học và phản ánh được kết quả phát triển hoạt động khoa học công nghệ trong suốt thời gian qua. Việc 100% các ứng viên đạt chuẩn cũng cho thấy công tác soát xét, đánh giá của Hội đồng Giáo sư cơ sở Trường Đại học Xây dựng Hà Nội và các phòng, ban chức năng đã được thực hiện nghiêm túc, chất lượng.
Về công tác hoạt động khoa học công nghệ, nhà trường đã có nhiều thành tích nổi bật. Đơn cử như Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Quỹ Hỗ trợ Sáng tạo Kỹ thuật Việt Nam – VIFOTEC), Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức, năm 2024, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội có hai nhóm dự thi trong lĩnh vực Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ, qua đó lọt vào vòng chung khảo và đạt hai giải Nhì tại cuộc thi.
Hay tại Lễ trao giải thưởng Loa Thành - Đồ án tốt nghiệp xuất sắc ngành Kiến trúc và Xây dựng toàn quốc, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội là một trong số ít các trường có truyền thống tham dự nhiều năm liên tiếp có số lượng nhiều đồ án tham dự và đạt giải. Giải Loa Thành lần thứ 36 năm 2024 có số lượng dự thi là 193 đồ án của các trường đại học công lập và tư thục đào tạo về xây dựng, kiến trúc, công nghệ kỹ thuật xây dựng, giao thông, thủy lợi,... Trong đó, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội đã xuất sắc đạt được 9 giải, gồm 3 giải Nhì, 5 giải Ba và 1 giải Khuyến khích.
Đặc biệt, về hợp tác quốc tế, trong năm vừa qua, nhà trường đẩy mạnh việc triển khai và thực hiện ký kết thỏa thuận hợp tác với nhiều cơ sở giáo dục đại học, tổ chức doanh nghiệp nước ngoài nhằm đưa vào chính thức các hoạt động liên quan đến chương trình liên kết đào tạo, chương trình học bổng, trao đổi sinh viên, cũng như nghiên cứu công nghệ và kỹ thuật như: Dự án “Khảo sát xác minh kinh doanh với khu vực tư nhân cho mục tiêu phát triển bền vững đối với thiết bị giám sát và hệ thống cảnh báo hỗ trợ quản lý an toàn trong thi công cơ sở hạ tầng tại Việt Nam (ASSM)” phối hợp với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Toyoko Elmes (Nhật Bản); Chương trình trao đổi kỳ mùa thu năm học 2025 - 2026 tại Đại học Saitama (Nhật Bản); Tổ chức khoá học quốc tế về Tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng ở Việt Nam do Tổ chức Năng lượng Đức (DENA) tài trợ;...
Mặt khác, nhà trường không ngừng mở rộng hợp tác với các tổ chức doanh nghiệp, chú trọng coi đây là một trong những chiến lược trọng tâm nhằm gắn kết nghiên cứu, đào tạo với thực tiễn, tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận môi trường làm việc chuyên nghiệp và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Điển hình vừa qua, Tổng Công ty cổ phần VINACONEX đã thành lập Trung tâm đào tạo, phối hợp với Trường Đại học Xây dựng Hà Nội triển khai chương trình đào tạo dành riêng cho kỹ sư ngành Kỹ thuật xây dựng công trình giao thông, chuyên ngành Đường sắt tốc độ cao và Đường sắt đô thị.
Đây là bước đi chiến lược giữa hai bên nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao, chuẩn bị cho các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, đặc biệt là tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đối với khóa học này, nhà trường thiết kế giáo trình hiện đại, tích hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành, đảm bảo học viên không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn, mà còn được trang bị kỹ năng cần thiết để tham gia vào các dự án thực tế ngay sau khi tốt nghiệp.
Với lịch sử hơn 65 năm hình thành và phát triển, đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm thực tiễn, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội đã cung cấp cho đất nước hàng trăm nghìn kỹ sư, chuyên gia trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông, hạ tầng kỹ thuật và nhiều lĩnh vực khác.
“Luồng gió mới” định hướng và dẫn dắt về đào tạo Xây dựng - Kiến trúc
Để đóng góp vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và thực hiện thành công những nhiệm vụ lớn của ngành Giáo dục, toàn ngành phải rất quyết tâm và cần hội đủ nhiều điều kiện cần thiết. Theo chia sẻ của đại diện Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, trong đó, yếu tố con người, mà tiêu biểu là các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng. Đội ngũ các Nhà giáo nhân dân, Nhà giáo ưu tú, Nhà giáo tiêu biểu là những hạt nhân phát huy tốt nhất kinh nghiệm, trí tuệ, quyết tâm và sự sáng tạo, đồng thời chia sẻ, lan tỏa, truyền cảm hứng tích cực, nhân rộng những điều tốt đẹp tới cộng đồng người dạy và người học.
Năm 2024, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội có 4 Nhà giáo được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú và 1 Nhà giáo được vinh danh danh hiệu Nhà giáo tiêu biểu. Đây không chỉ là sự ghi nhận, tôn vinh những đóng góp kinh nghiệm chuyên môn và tâm huyết của giảng viên, mà còn là kỳ vọng vào các thầy cô tiếp tục tỏa sáng, tham gia góp sức vào sự nghiệp phát triển của đất nước.
Đáng chú ý, trong năm học tới, nhà trường mở thêm 8 ngành học mới trong tổng 47 ngành/chuyên ngành dự kiến tuyển sinh. Đây là cơ hội giúp sinh viên mở rộng phạm vi học tập và nâng cao năng lực đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội, bắt kịp với xu hướng thiết kế xây dựng, khoa học công nghệ, nghiên cứu cơ sở hạ tầng trọng yếu và những sản phẩm sáng tạo thực tế.
Nhiều chương trình trao đổi, học kỳ thực tập, hội thảo khoa học được Trường Đại học Xây dựng Hà Nội hợp tác triển khai nhằm nâng cao trải nghiệm học tập, kỹ năng hành nghề, trau dồi thực tiễn của người học. Chẳng hạn như hội thảo quốc tế “Khám phá Di sản Văn hóa Malaysia: Hành trình về Phương Nam" (EMCH 2024) do nhà trường và Đại học Công nghệ Malaysia tại Malaysia hợp tác tổ chức, giúp mang đến cho sinh viên góc nhìn khái quát về hành trình khám phá văn hóa đa dạng của khu vực, phục vụ cho quá trình học tập và nghiên cứu sau này của người học.
Năm mới tiếp tục mở ra những cơ hội mới để công tác đào tạo lĩnh vực Xây dựng - Kiến trúc bứt phá, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội đón nhận những sự đổi mới trong giáo dục và ứng dụng công nghệ hiện đại, tập trung nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường hợp tác quốc tế và kết nối với doanh nghiệp, hướng đến đào tạo nguồn nhân lực toàn diện về kiến thức và kỹ năng thực tiễn.
Trong bối cảnh chuyển đổi số và đô thị hóa thông minh, định hướng mới không chỉ giúp sinh viên làm chủ các xu hướng xây dựng xanh, bền vững mà còn góp phần định hình thế hệ kiến trúc sư, kỹ sư tài năng. Đây là nền tảng quan trọng để ngành vươn xa hơn, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Cùng chia sẻ về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Phạm Trọng Thuật cho hay, những thành công của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội được Bộ Xây dựng và xã hội ghi nhận trong năm qua là kết quả của việc kiên trì thực hiện sứ mạng, chiến lược phát triển và trách nhiệm xã hội của nhà trường.
Trong công tác đào tạo, nhà trường chú trọng rà soát, phát triển chất lượng các chương trình đào tạo. Tuy có 15 chương trình đào tạo trình độ đại học đa dạng, nhưng lĩnh vực đào tạo truyền thống - thế mạnh từ khi thành lập là khối ngành Kiến trúc - Xây dựng không những được duy trì, mà còn phát triển vững chắc, chiếm tỷ trọng lớn về quy mô đào tạo. Những lĩnh vực như Nghệ thuật, Máy tính và Công nghệ thông tin được nhà trường mở ngành đào tạo dựa trên đội ngũ của các bộ môn đã có truyền thống, tuy gần đây được xã hội quan tâm nhiều, nhưng nhà trường cũng đào tạo với quy mô phù hợp để giữ vững chất lượng đầu ra.
Sinh viên của nhà trường đạt 36 giải tại các kỳ thi Olympic, có 4 sinh viên đạt giải thưởng các cuộc thi quốc tế, đặc biệt, 1 đề tài của sinh viên đã đạt giải Nhì cấp Quốc gia trong Cuộc thi Chung kết quốc gia “Học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp” lần thứ IV.
Năm 2024, số lượng thí sinh đăng ký dự thi năng khiếu vào trường tăng 20,4% so với năm 2023. Nhà trường đã tuyển sinh vượt chỉ tiêu đăng ký 1,7% đồng đều giữa các ngành với tỉ lệ nhập học trên số thí sinh trúng tuyển đạt 94,5%, ở mức cao của cả nước.
Trước định hướng về kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cùng với những thay đổi mang tính thời đại, nhà trường cũng xác định đây là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập vị thế mới của nhà trường trong lĩnh vực đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao các kết quả nghiên cứu phục vụ cộng đồng.
Các trường đại học đứng trước những thời cơ mới, nhưng cũng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức trong guồng quay của tiến bộ khoa học - kỹ thuật, mà ở đó, nếu không có những thay đổi mang tính chiến lược thì sẽ phải đối mặt với sự tụt hậu rất lớn trong giai đoạn phân hóa về vị thế, uy tín đào tạo và nghiên cứu của môi trường học thuật.
Với Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, cơ sở đào tạo tập trung cải tiến phương thức quản trị, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng dạy, trong đó nhấn mạnh tinh gọn bộ máy, xác định chuyển đổi số là công cụ giúp nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng đào tạo.
