Những toan tính thực của Nga trong cuộc tập trận chung với Trung Quốc

Cuộc tập trận quân sự chung trên vùng Biển Nhật Bản giữa Nga và Trung Quốc hồi đầu tháng 7 vừa qua tiếp tục được báo chí và giới học giả quan tâm bình luận bởi đây là cuộc tập trận được Nga – Trung tổ chức trong bối cảnh cả hai quốc gia này cùng đang có tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản (với Trung Quốc là đảo Senkaku/Điếu Ngư, với Nga và quần đảo Kuril/lãnh thổ phương Bắc). Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei của Nhật Bản số ra ngày 24/7/2013 đăng bài bình luận của tác giả Hiroyuki Akita cho rằng, đa số các phương tiện truyền thông cũng như giới bình luận của Trung Quốc và Nga đều cho rằng đây là cuộc tập trận song phương có ý đồ nhằm vào Nhật Bản. Tuy nhiên, bức tranh này thực tế còn phức tạp hơn thế nhiều.

Quan chức chỉ huy Nga, Trung Quốc quan sát tập trận

Tác giả Hiroyuki Akita cho rằng phân tích kỹ các hành động của Nga và Trung Quốc sẽ nhận thấy mỗi bên có ý đồ riêng sâu sa của mình trong cuộc tập trận dường như chỉ là hợp tác song phương, răn đe Nhật Bản. Cuộc diễn tập hải quân song phương giữa Bắc Kinh và Moscow được đặt tên là “Hợp tác trên biển 2013” với các kịch bản giả định chiến đấu phòng không, chống hạm và săn ngầm được kích hoạt từ ngày 5/7/2013, trong đó tàu chiến và các phương tiện quân sự của các bên có sử dụng hỏa lực thật rại các vùng lãnh hải trên Biển Nhật Bản (bắn đạn thật trong các ngày từ 8 đến ngày 10/7). Trước đó, Trung Quốc và Nga bắt đầu tiến hành các cuộc tập trận quân sự chung với một số quốc gia khác ở khu vực Trung Á từ năm 2003 trong khuôn khổ của Tổ chức hợp tác Thượng Hải. Tuy nhiên, tính từ năm 2012, đây là lần thứ hai Bắc Kinh và Moscow tiến hành tập trận “một mình”.Hoạt động quân sự lớn nhất của Trung Quốc ở nước ngoài Tham gia cuộc tập trận hải quân vừa qua, Nga và Trung Quốc đã điều động khoảng 20 tàu chiến, 10 máy bay quân sự các loại trong đó có cả tiêm kích phản lực và máy bay ném bom tiền phương Su-24. Trong số 20 tàu chiến này Trung Quốc điều động 7 chiến hạm – số lượng được cho là lớn nhất từ trước tới nay từng được hải quân của Bắc Kinh điều động ra vùng biển nước ngoài diễn tập. Phải thừa nhận rằng đây là cuộc tập trận mà Trung Quốc muốn Nhật Bản hiểu rằng đây là hành động nhằm vào Nhật Bản. Chí ít điều này đã được giới truyền thông Trung Quốc đã cố gắng tuyên truyền.

Dàn tàu chiến Trung Quốc với màu sơn xám đặc trưng đang bắn hỏa lực trong diễn tập

Trước khi cuộc tập trận diễn ra, truyền thông Trung Quốc đã dẫn lời một quan chức cấp cao của hải quân nước này nói rằng: “Nếu Trung Quốc và Nga phối hợp lực lượng tiến hành tập trận trên Biển Nhật Bản thì tất nhiên nó sẽ có tác dụng răn đe Nhật Bản – quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc tại đảo Điếu Ngư/Senkaku và Nga ở Vùng lãnh thổ phương Bắc/ Kuril”. Tác giả Hiroyuki Akita cũng nhắc lại thông tin được đăng trên báo Asahi Shimbum xuất bản ngày 9/7/2013 có dẫn lời quan chức cấp cao của Hải quân Trung Quốc nói rằng: “Nga – Trung Quốc tiến hành mô phỏng tập trận đánh đảo”. Đây là thông tin được Nhật Bản quan tâm bởi đó là lời đe dọa gián tiếp ám chỉ những ý định tương lai của Trung Quốc một khi xảy ra xung đột liên quan đến đảo Senkaku do Nhật Bản đang kiểm soát trên thực tế.Toan tính của Nga? Tác giả Hiroyuki Akita nói rằng trước khi cuộc diễn tập quy mô lớn giữa Hải quân Nga và Trung Quốc diễn ra, Bộ Quốc phòng Nga đã thẳng thừng lên tiếng bác bỏ những suy đoán của truyền thông nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga nói rằng số các phương tiện truyền thông của Nga nói tập trận song phương Nga – Trung là để răn đe Nhật Bản chỉ là số ít. Lập luận của tác giả bài bình luận đăng trên tờ Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei chỉ ra là trên thực tế cuộc diễn tập song phương giữa Trung Quốc và đối tác Nga không diễn ra ở giữa vùng Biển Nhật Bản mà được bố trí gần cảng Vladivostok. Rõ ràng việc lựa chọn địa điểm diễn ra tập trận của Nga thể hiện rõ ý định không muốn chọc tức và làm Nhật Bản hiểu nhầm. “Không giống như Trung Quốc, Nga hoàn toàn không muốn chọc tức, gây nghi ngờ cho Nhật Bản, thậm chí cả Mỹ bởi trên thực tế Nha đã đồng ý tiến hành hội nghị thượng đỉnh song phương cấp bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng giữa hai nước. Nga thực sự nhận ra rằng Trung Quốc mới là mối đe dọa tiềm năng đối với sự toàn vẹn lãnh thổ và ổn định của Nga (chí ít là vùng Viễn Đông). Thay vì muốn gây sự với Nhật, Nga mong muốn xây dựng quan hệ hợp tác an ninh với Nhật Bản” – một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga được tờ Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei trích dẫn.

Tàu chiến của Hạm đội Thái Bình Dương - Hải quân Nga

Vì sao Nga vẫn chơi với Trung Quốc? Vậy câu hỏi cần có lời đáp là tại sao Nga lại quyết định tiến hành tập trận hải quân quy mô lớn với hải quân Trung Quốc? Câu trả lời được tác giả Hiroyuki Akita bình luận rằng: Ý định của Nga trong cuộc diễn tập này là đánh giá được năng lực tác chiến thực sự của Hải quân Trung Quốc. Năm ngoái, diễn tập Nga – Trung được tiến hành ở ngoài khơi Thanh Đảo, Sơn Đông, miền Đông Trung Quốc nơi có căn cứ lớn của Hải quân Bắc Kinh chính vì lẽ đó Nga không thể thăm dò và đánh giá hết được năng lực định vị của các tàu chiến của Hải quân Trung Quốc. Bằng cách "dụ" tàu chiến Trung Quốc đến Vladivostok – một trong những đại bản doanh của Hải quân Nga, Moscow mới có cơ hội đánh giá được tất cả sức mạnh và năng lực định vị của tàu hải quân Trung Quốc khi chúng được triển khai và hoạt động ở các vùng “biển xanh”.Toan tính của Trung Quốc? Theo Hiroyuki Akita, tất nhiên, có thể Trung Quốc cũng đã nhận thức được vấn đề và cảnh giác khi tập trận với tàu chiến Hải quân Nga. Tuy vậy, với những mong muốn và ý định khác, đặc biệt là răn đe Nhật Bản, Trung Quốc vẫn chấp nhận tiến hành diễn tập với người Nga.

Máy bay trinh sát săn ngầm của Nga

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng xem đây là một cơ hội để đánh giá, tham dò, thử sức mạnh của các trang bị, kỹ thuật tiên tiến nhất mà Nga đang sở hữu. Một quan chức an ninh Nhật Bản cho hay, hiện nay Trung Quốc đang rất quan tâm và đầu tư mạnh mẽ cho năng lực săn tàu ngầm – lĩnh vực mà Trung Quốc còn đang rất yếu. Bên cạnh đó, giữa Nga và Trung Quốc còn có một mục đích chung. Đó là trong môi trường trật tự thế giới chủ yếu đang được Mỹ dẫn dắt, Bắc Kinh và Moscow dường như đang cố gắng chứng minh rằng họ đang có quan hệ mật thiết với nhau để hình thành trật tự thế giới không chỉ do riêng Washington sắp đặt. Chốt lại, báo Nhật cho rằng dù là hoạt động gì, động thái nào, Nhật Bản cũng cần nhận thức sâu sắc điều gì đang ẩn chứa trong mối quan hệ giữa Nga và các quốc gia châu Á để cân nhắc những bước đi tiếp theo.

* Trích dẫn, đăng tải lại toàn bộ hoặc một phần thông tin từ bài viết này phải chịu trách nhiệm và ghi rõ "theo báo Giáo Dục Việt Nam" hoặc "theo Giaoduc.net.vn". Box thảo luận ở phía dưới là diễn đàn để độc giả gửi comment, đánh giá, nhìn nhận và chia sẻ ý kiến. Báo Giáo Dục Việt Nam luôn đón nhận các ý kiến khách quan, có tính chất xây dựng, tôn trọng pháp luật, thuần phong mỹ tục... của tất cả bạn đọc gửi về. Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu để quá trình biên tập và đăng tải được thuận tiện. Chân thành cảm ơn độc giả! - Facebook

Bình Nguyên