Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục đại học có hiệu lực thi hành kể từ ngày 22/03/2024. Trong đó, quy định rõ cơ sở vật chất trường đại học có khuôn viên, cơ sở vật chất, hệ thống thông tin và học liệu đáp ứng yêu cầu bảo đảm chất lượng giảng dạy, học tập và nghiên cứu.
Cụ thể, Tiêu chí 3.1, Thông tư số 01 quy định, từ năm 2030, diện tích đất (có hệ số theo vị trí khuôn viên) tính bình quân trên một người học chính quy quy đổi theo trình độ và lĩnh vực đào tạo không nhỏ hơn 25m2.
Theo hướng dẫn xác định các chỉ số đánh giá của Thông tư này, tổng diện tích đất của cơ sở cơ sở giáo dục đại học hoặc của một phân hiệu có nhân hệ số theo vị trí khuôn viên, chia cho số người học chính quy quy đổi theo trình độ và lĩnh vực đào tạo của cơ sở giáo dục đại học hoặc của phân hiệu. Trong đó, hệ số vị trí của khuôn viên bằng 2,5 đối với các khuôn viên nằm trong địa giới các quận của các thành phố trực thuộc Trung ương và bằng 1 đối với các khu vực còn lại.
Dù vậy, để đạt được tiêu chí về diện tích đất theo Thông tư số 01, nhiều cơ sở giáo dục đại học tọa lạc ở trung tâm thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh đang rốt ráo tìm kiếm quỹ đất ở các tỉnh lân cận, hoặc ngoại thành để tính vào diện tích đất của nhà trường, nhưng hiệu quả sử dụng đến đâu chưa rõ, thậm chí có nơi còn bỏ hoang. Theo chuyên gia, cách làm này của các trường dường như chỉ mang tính chất đối phó, gây lãng phí và không hiệu quả về lâu dài.
Trong khi đó, ở những thành phố lớn - nơi có nhiều khu tập luyện thể chất, sân vận động với diện tích rộng, cơ sở giáo dục đại học có thể tận dụng hệ thống cơ sở vật chất này để dùng chung, nhằm đáp ứng nhu cầu về khuôn viên giáo dục và đào tạo của nhà trường.
Do đó, một số ý kiến cho rằng, nếu linh hoạt hơn trong quy định về cơ sở vật chất bằng việc cho phép áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng chung sẽ mang lại thuận lợi, hiệu quả hơn đối với các bên liên quan.
Còn khó khăn trong quy định về cơ sở vật chất phục vụ đào tạo
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Dương Văn Bá - Phó Trưởng phòng, phụ trách Phòng Đào tạo và Sau đại học Trường Đại học Hòa Bình chia sẻ, nhà trường đã được thành phố Hà Nội cấp 23ha đất tại xã Tiến Xuân, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội.
Theo thầy Bá, vấn đề xây dựng cơ sở vật chất, đặc biệt là cơ sở vật chất phục vụ giáo dục thể chất, tổ chức hoạt động thể thao, cũng như cơ sở phối hợp đào tạo thực hành của hầu hết các trường đại học đang có nhiều thách thức. Nhất là các trường đại học ngoài công lập, khi mà điều kiện để xây dựng các khu hỗ trợ đào tạo rất khó khăn, đồng thời phải tính đến hiệu quả khai thác, sử dụng khi đầu tư xây dựng.
Chính vì vậy, thầy Bá cho rằng, việc trường đại học phối hợp khai thác, sử dụng cơ sở vật chất của các đơn vị khác nhằm mục đích dùng chung trong tổ chức đào tạo là rất hiệu quả và thực tế, như: các khu nhà thi đấu, sân bãi phục vụ giáo dục thể chất, tổ chức các hoạt động thể thao, các bệnh viện phục vụ đào tạo thực hành khối ngành sức khỏe; các xưởng thực hành đối với ngành kỹ thuật.
“Việc phối hợp khai thác cơ sở vật chất phục vụ đào tạo của trường đại học đang được các đơn vị hỗ trợ rất hiệu quả, hợp lý và đảm bảo yêu cầu. Tuy nhiên, trong Thông tư số 01 chưa cho phép tính những cơ sở vật chất dùng chung giữa các đơn vị được đánh giá vào chuẩn cơ sở vật chất phục vụ đào tạo của nhà trường. Do vậy, cá nhân tôi cho rằng cần phải xem xét và tính đến nội dung này”, thầy Bá bày tỏ.
Cùng đồng tình với quan điểm trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thể dục thể thao thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, những cơ sở giáo dục đại học đang gặp khó khăn trong thực hiện quy định về diện tích đất theo quy định Thông tư số 01 thì cũng nên được tạo điều kiện để linh hoạt hơn trong việc cho phép sử dụng cơ sở vật chất dùng chung vào đánh giá về chuẩn cơ sở vật chất phục vụ đào tạo.
Cô Linh chia sẻ, do tính chất đặc thù nên đối với những cơ sở vật chất để phục vụ cho hoạt động giáo dục thể chất, không phải trường đại học nào cũng có thể đáp ứng được đầy đủ theo chuẩn.
"Với những trường hiện đang không đáp ứng yêu cầu về diện tích đất thì sẽ rất khó khăn để có khuôn viên phục vụ giáo dục và đào tạo. Do đó, nếu trường đại học được tính những cơ sở vật chất dùng chung giữa các đơn vị để đánh giá về chuẩn cơ sở vật chất thì chỉ cần có nội dung giải trình vào trong kế hoạch cụ thể, không nhất thiết bắt buộc các trường đại học phải có đất phục vụ hoạt động giáo dục thể chất.
Việc linh hoạt hơn trong quy định về cơ sở vật chất là áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng chung sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho trường đại học. Bởi, để quản lý, khai thác, vận hành và duy trì cơ sở vật chất phục vụ đào tạo, đặc biệt là đối với hoạt động đào tạo giáo dục thể chất thường tiêu tốn một khoản kinh phí rất lớn. Chính vì vậy, nên có quy định áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng trong đánh giá về chuẩn cơ sở vật chất phục vụ đào tạo của trường đại học”, cô Linh chia sẻ.
Song, để cơ chế phối hợp giữa trường đại học và đơn vị sử dụng chung cơ sở vật chất được thuận lợi, cô Linh cho hay, phải có quy chế sử dụng, hoạt động của cơ sở vật chất đó, có văn bản phối hợp giữa các đơn vị và cam kết mỗi bên phải chịu trách nhiệm về phần của mình. Đồng thời, bên cho thuê cơ sở vật chất phải đảm bảo chất lượng an toàn sử dụng cơ sở vật chất; còn bên thuê phải đảm bảo về thời gian, chất lượng giờ học và di chuyển an toàn đến địa điểm cho sinh viên.
“Khi dùng chung cơ sở vật chất là những thiết bị, địa điểm ở bên ngoài trường, sinh viên sẽ phải đến địa điểm học tập nên cần phải bảo đảm an toàn cho các em trên đường di chuyển”, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Thể dục thể thao thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ thêm.
Cơ sở vật chất có hợp đồng thuê chính thức nên tính vào cơ sở vật chất của trường đại học
Trong khi đó, trao đổi với phóng viên, phó hiệu trưởng của trường đại học ở Hà Nội cho rằng, chuẩn cơ sở giáo dục đại học nhằm đánh giá và giám sát các điều kiện bảo đảm chất lượng, thực hiện trách nhiệm giải trình của các cơ sở giáo dục đại học theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, hiện nay việc thực hiện tiêu chí về diện tích đất khiến nhiều trường gặp khó khăn.
“Việc cho phép áp dụng hệ thống cơ sở vật chất dùng chung để tính trong quy định về cơ sở vật chất của trường đại học là giải pháp phù hợp với thực tế hiện nay khi không ít cơ sở giáo dục đại học ở thành phố lớn đang gặp khó khăn về diện tích đất trong khi các trường này lại gần địa điểm sân bãi, nhà thi đấu, xưởng thực hành rộng lớn, chất lượng.
Các trường và đơn vị cho thuê cơ sở vật chất có thể phối hợp để nhà trường sử dụng cơ sở vật chất phục vụ đào tạo cho sinh viên một cách an toàn”, vị phó hiệu trưởng chia sẻ.
Liên quan đến việc cần có cơ chế linh động cho các cơ sở giáo dục đại học đi thuê diện tích cơ sở vật chất dùng chung sao cho đạt hiệu quả, thầy Bá đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo cần nghiên cứu đến quy định các cơ sở vật chất dùng chung phục vụ giảng dạy không do nhà trường tự đầu tư xây dựng mà có hợp đồng thuê chính thức để phục vụ đào tạo vẫn được coi là cơ sở vật chất phục vụ đào tạo và đáp ứng yêu cầu đào tạo của trường đại học.
Có như vậy thì mới tạo điều kiện để các trường phối hợp với các đơn vị khai thác hiệu quả trong việc đầu tư cơ sở vật chất của xã hội và đảm bảo yêu cầu về chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
