Nghị định 116/2020/NĐ-CP quy định về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm bắt đầu áp dụng từ khóa tuyển sinh năm học 2021 - 2022. Năm 2025 là năm đầu tiên khóa sinh viên sư phạm trình độ đại học thuộc diện đặt hàng, đấu thầu được hưởng chính sách này tốt nghiệp. Tuy nhiên, người học diện này vẫn cần trải qua kỳ thi viên chức nên còn gặp một số khó khăn trong vấn đề giải quyết việc làm.
Đề xuất tuyển thẳng sinh viên sư phạm tốt nghiệp diện đặt hàng
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Đinh Thế Hiệp, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Giang cho biết, công tác bố trí việc làm cho sinh viên sư phạm tốt nghiệp thuộc diện đặt hàng, đấu thầu còn một số khó khăn vì phụ thuộc nhiều vào kỳ thi tuyển viên chức.
“Tỉnh Hà Giang tham gia đặt hàng sinh viên sư phạm với một số cơ sở đào tạo, số lượng này không nhiều. Vấn đề bố trí việc làm cho các bạn sinh viên sau khi tốt nghiệp thuộc phần lớn vào kỳ thi tuyển dụng viên chức do Sở Nội vụ tổ chức.
Số lượng đặt hàng sinh viên sư phạm dựa trên việc rà soát chỉ tiêu giáo viên cần thiết của địa phương. Vì vậy, các sinh viên sư phạm sau khi tốt nghiệp đảm bảo đáp ứng đủ những yêu cầu của kì thi tuyển dụng viên chức sẽ nhanh chóng được bố trí, sắp xếp việc làm.
Đồng thời, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Giang đảm bảo phối hợp cùng trường đào tạo giáo viên thực hiện hỗ trợ, hướng dẫn sinh viên sư phạm. Trong đó, có các vấn đề như: xét duyệt sinh viên hưởng chính sách; giám sát việc thực hiện chế độ hỗ trợ tài chính như học phí, sinh hoạt phí; theo dõi và xử lý các trường hợp sinh viên vi phạm cam kết trái với tinh thần của Nghị định 116”, ông Hiệp thông tin.
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 là đơn vị đào tạo theo diện đặt hàng của tỉnh Hà Giang. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thụ, Trưởng phòng, Phòng Đào tạo của nhà trường chia sẻ: “Năm 2021, nhà trường được một số địa phương đặt hàng đào tạo sinh viên sư phạm theo Nghị định 116. Trong đó có các địa phương như: Hà Giang, Lào Cai, Bắc Kạn, Lạng Sơn. Tuy nhiên, số lượng sinh viên sư phạm thuộc diện đặt hàng đào tạo không nhiều. Thời gian qua phần lớn các tỉnh, thành phố đều có nhu cầu tuyển dụng giáo viên nhưng gặp một số vướng mắc về cơ chế cũng như quá trình thực hiện nên số lượng địa phương tham gia đặt hàng còn khiêm tốn.
Sinh viên sư phạm tốt nghiệp sẽ trải qua kì thi viên chức của Sở Nội vụ, nếu thi đỗ, các em được chính thức công tác tại địa phương. Về kế hoạch triển khai bố trí việc làm, nhà trường có trách nhiệm cung cấp danh sách sinh viên tốt nghiệp, xác nhận kết quả đào tạo để địa phương nắm được chất lượng và khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của người học.
Đối với những sinh viên không làm đúng cam kết như bỏ học, tốt nghiệp nhưng không công tác trong ngành giáo dục, nhà trường phối hợp với sở giáo dục và đào tạo địa phương có phương án để theo dõi, xử lý bồi hoàn học phí và sinh hoạt phí.
Trong quá trình học tập, kết quả của các sinh viên được báo cáo thường xuyên về địa phương tham gia đặt hàng. Sinh viên diện đào tạo đặt hàng có thêm yêu cầu về kết quả học tập các kì từ Khá trở lên mới được hưởng chính sách.
Ngoài ra, nhà trường cũng chú trọng công tác hỗ trợ thực tập cho các sinh viên sư phạm trước khi "ra nghề". Quá trình sinh viên đi thực tập chính là cơ sở để chúng tôi đánh giá năng lực của các em trong môi trường thực tế. Từ đó, nhà trường có cơ hội tiếp nhận phản hồi từ các đơn vị để cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo. Thông qua đó, sinh viên được làm quen với việc đứng lớp trong thực tế, giúp các em tăng thêm lòng yêu nghề và sự nhiệt huyết cống hiến cho ngành giáo dục”.
Trong khi đó, Tiến sĩ Dương Văn Mạnh, Trưởng phòng, Phòng Công tác Chính trị và Quản lý người học, Trường Đại học Tây Bắc cho thông tin: “Qúa trình triển khai Nghị định 116 cho thấy vẫn còn tồn tại một số điểm bất cập không chỉ cho người học, mà cho cả phía cơ sở đào tạo. Trường Đại học Tây Bắc hiện chưa nhận được đặt hàng đào tạo giáo viên từ phía các địa phương. Chủ yếu trường thực hiện đào tạo chỉ tiêu các ngành sư phạm theo nhu cầu xã hội được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao nhiệm vụ".
Cũng theo thầy Mạnh, với sinh viên sư phạm thuộc diện đặt hàng, những chính sách ưu tiên trong quá trình tuyển dụng giáo viên vẫn còn hạn chế. Điều này gây ra một số bất lợi cho người học.
"Dưới góc độ là đơn vị đào tạo chúng tôi nhận thấy rằng để công tác bố trí việc làm cho sinh viên sư phạm theo diện đặt hàng, đấu thầu được diễn ra thuận lợi cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa trường đào tạo giáo viên và các cơ quan liên quan.
Về phía cơ sở đào tạo, cần triển khai công tác hỗ trợ sinh viên tìm hiểu thủ tục và hồ sơ kỹ lưỡng cũng như đáp ứng các yêu cầu về kỹ năng, nghiệp vụ trước khi thi tuyển viên chức và bước vào công tác chính thức.
Về phía sở giáo dục và đào tạo, sở nội vụ từng địa phương đảm bảo bố trí việc làm cho người học sau khi tốt nghiệp dựa trên nhu cầu thực tế của địa phương. Sinh viên diện đặt hàng, đấu thầu sau khi tốt nghiệp nên được tuyển dụng trực tiếp về địa phương làm việc.
Số lượng người học được đặt hàng về cơ bản là dựa theo chỉ tiêu địa phương mong muốn tuyển dụng. Vì vậy, nên có những chính sách ưu tiên đối với nhóm đối tượng này để công tác tuyển dụng diễn ra thuận lợi. Người học cũng yên tâm về đầu ra của mình để học tập, phấn đấu”.
Cùng bàn về vấn đề này, Thạc sĩ Võ Duy Quân, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh viên - Quan hệ Doanh nghiệp và Khởi nghiệp, Trường Đại học Phạm Văn Đồng cho rằng: “Hiện nay, tình trạng thiếu giáo viên vẫn diễn ra ở nhiều địa phương, số lượng sinh viên sư phạm tốt nghiệp chưa tương xứng với nhu cầu của từng khu vực. Điều này đến từ việc có những sinh viên tốt nghiệp nhưng chưa đáp ứng điều kiện của kỳ thi tuyển viên chức hoặc ngành mà sinh viên tốt nghiệp không có chỉ tiêu tuyển dụng. Khi đó nhà trường và địa phương có thể hỗ trợ các em đăng ký đi dạy hợp đồng ở một số cơ sở giáo dục thiếu giáo viên.
Theo tôi, nên có cơ chế ưu tiên dành cho đối tượng sinh viên thuộc diện đặt hàng, đấu thầu khi tốt nghiệp được vào công tác ngay tại các cơ sở giáo dục để đảm bảo đúng tinh thần: địa phương giao chỉ tiêu bao nhiêu nhận về đúng bấy nhiêu. Đầu ra của sinh viên sư phạm đáp ứng đúng cam kết giữa địa phương và cơ sở đào tạo là căn cứ hợp lý, sớm đưa sinh viên tốt nghiệp về công tác đúng với mong muốn mà không cần qua các bước tuyển dụng như hiện tại”.
Ngành giáo dục chủ trì tuyển dụng giáo viên sẽ giải quyết được bất cập của Nghị định 116
Một trong những điểm quan trọng trong dự thảo Luật Nhà giáo là giao quyền chủ động cho ngành giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng giáo viên. Theo lãnh đạo sở giáo dục và đào tạo, cơ sở giáo dục điều này có thể khắc phục được bất cập hiện nay của Nghị định 116.
Tiến sĩ Dương Văn Mạnh, Trưởng phòng, Phòng Công tác Chính trị - Quản lý người học, Trường Đại học Tây Bắc bày tỏ: “Công tác tuyển dụng giáo viên để ngành giáo dục tự chủ là hoàn toàn hợp lý. Khi ngành giáo dục trực tiếp chủ trì, việc tuyển dụng sẽ đồng bộ với các yêu cầu về chương trình đào tạo, tiêu chuẩn nghề nghiệp. Từ đó tránh tình trạng tuyển dụng không phù hợp, thừa thiếu giáo viên cục bộ, giúp cơ sở giáo dục lựa chọn được giáo viên có năng lực.
Ngoài ra, ngành giáo dục chủ trì tuyển dụng giáo viên sẽ giúp các đơn vị tuyển dụng linh hoạt mọi thời điểm, kịp thời thay thế giáo viên nghỉ hưu, nghỉ việc, chuyển công tác... đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế của từng đơn vị”.
Về phía Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội 2, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thụ cho rằng: “Khi ngành giáo dục được tự chủ công tác tuyển dụng giáo viên sẽ tạo cơ hội để các cơ sở giáo dục tham gia trực tiếp vào quá trình tuyển chọn giáo viên phù hợp với đặc thù của từng đơn vị. Bên cạnh đó, trường đào tạo giáo viên cũng có thể dễ dàng phối hợp, tiếp nhận phản hồi từ các bên liên quan để điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp hơn với thực tế. Từ đó, chất lượng sinh viên tốt nghiệp cũng sẽ được nâng cao.
Thẩm quyền tuyển dụng nhà giáo nói riêng, viên chức ngành giáo dục nói chung đang được giao cho ngành nội vụ thực hiện. Các cơ quan quản lý giáo dục chỉ tiếp nhận nhân sự mà thiếu đi sự đánh giá trực tiếp. Điều này dễ dẫn đến việc xây dựng và thực hiện kế hoạch tuyển dụng chưa đồng nhất. Do đó, nếu ngành giáo dục được chủ trì tuyển dụng giáo viên sẽ giải quyết được những bất cập của Nghị định 116 hiện nay”.
