Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý dự thảo Thông tư quy định về xác định chỉ tiêu tuyển sinh giáo dục đại học và chỉ tiêu tuyển sinh cao đẳng ngành Giáo dục mầm non.
Điểm mới đáng chú ý tại dự thảo Thông tư là đưa ra 2 tiêu chí các cơ sở giáo dục đại học không được tăng so với chỉ tiêu và số thực tuyển của năm trước liền kề bao gồm: Tỷ lệ thôi học năm đầu cao hơn 15%; tỷ lệ người tốt nghiệp có việc làm thấp hơn 70%.
Trong khi quy định hiện hành không đặt ra nội dung về tỷ lệ thôi học mà chỉ có quy định không tăng chỉ tiêu nếu tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm trong khoảng thời gian 12 tháng kể từ khi được công nhận tốt nghiệp của lĩnh vực đó đạt dưới 80%, hoặc tỷ lệ thực hiện chỉ tiêu tuyển sinh của lĩnh vực đó ở năm tuyển sinh liền kề trước năm tuyển sinh đạt dưới 80% (trừ trường hợp ngành đào tạo ở trình độ đại học có chương trình đào tạo được công nhận đạt chuẩn kiểm định chất lượng).
Quy định mới phù hợp với thực chất hoạt động đào tạo, thực tế thị trường lao động
Trước điểm mới trên tại dự thảo, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Trung – Hiệu trưởng Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, quy định này là rất hợp lý và đúng với thực chất hoạt động đào tạo hiện nay.
Theo thầy Trung, trên thực tế, không phải người học nào sau khi tốt nghiệp ra trường cũng có được việc làm ngay đúng như mong muốn vì thị trường lao động hiện nay đang có những biến chuyển nhất định. Hơn nữa, thực tế hiện nay có tỷ lệ thất nghiệp tự nguyện của sinh viên sau khi tốt nghiệp như học thêm văn bằng, học nâng cao trình độ, … không hề thấp.
Vậy nên, mức tối thiểu 70% đối với tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm là phù hợp với thị trường lao động cũng như thực tế của sinh viên mới ra trường hiện nay.
Thầy Trung thông tin thêm, hiện nay thị trường lao động đang dần trở nên minh bạch hơn; các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động cũng đang dần chuyên nghiệp hơn, góp phần định hướng thị trường lao động, định hướng hoạt động học tập của sinh viên, …
Cùng bàn về điểm mới trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Văn Phương – Trưởng phòng Đào tạo Đại học, Trường Đại học Nha Trang bày tỏ, việc dự thảo quy định trường đại học không được tăng chỉ tiêu nếu tỷ lệ người tốt nghiệp có việc làm thấp hơn 70% sẽ gia tăng vai trò, trách nhiệm của các cơ sở đào tạo đối với việc phối hợp, hỗ trợ trường trung học phổ thông trong công tác tư vấn, định hướng nghề nghiệp, tư vấn tuyển sinh để học sinh có đầy đủ thông tin trước khi chọn ngành, chọn trường học phù hợp.
“Tôi cho rằng, quy định như vậy là phù hợp vì suy cho cùng các trường đại học đào tạo sinh viên ra trường cần phải có việc làm, hạn chế việc tăng chỉ tiêu không sát với nhu cầu thực tế của xã hội", thầy Phương chia sẻ.
Thầy Phương thông tin thêm, hiện có một số quan điểm về tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm như tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành đào tạo; tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm phù hợp với chuyên môn được đào tạo; hay tỷ lệ sinh viên có việc làm.
Trong đó, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp phù hợp với trình độ chuyên môn được đào tạo, tự tạo việc làm đang được coi là tiêu chí đánh giá cơ bản, đã được đưa vào quy định tại Chuẩn cơ sở giáo dục đại học (Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT). Vì vậy, chúng ta cần cân nhắc sử dụng khái niệm này. Bởi, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm đúng ngành hoặc có việc chung chung có thể khó phản ánh đầy đủ và bao quát được vấn đề việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp.
Trong khi đó, theo Tiến sĩ Trần Hữu Duy – Trưởng phòng Quản lý Đào tạo, Trường Đại học Đà Lạt, dự thảo đưa ra điểm mới này nhằm thực hiện theo đúng quy định tại Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục đại học.
Cụ thể, tại Tiêu chuẩn 5 về Tuyển sinh và đào tạo của Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT có nêu “Tỷ lệ người tốt nghiệp đại học có việc làm phù hợp với trình độ chuyên môn được đào tạo, tự tạo việc làm hoặc học tiếp trình độ cao hơn trong thời gian 12 tháng sau khi tốt nghiệp, không thấp hơn 70%”.
Bên cạnh đó, với con số 70%, tức thấp hơn 10% so với quy định hiện hành như vậy cũng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các trường đại học trong xác định chỉ tiêu. Đặc biệt, điểm mới này cũng phù hợp với thực tiễn hơn khi có những ngành đào tạo để đáp ứng với nhu cầu hiện tại của xã hội nhưng cũng có những ngành đào tạo để chuẩn bị cho những chiến lược phát triển trong tương lai.
Quy định tỷ lệ thôi học mang lại tác động tích cực hay tiêu cực?
Mặt khác, theo thầy Phương, quy định về tỷ lệ thôi học năm đầu nếu cao hơn 15% thì năm sau tuyển sinh không được tăng chỉ tiêu có thể sẽ đem lại tác động tích cực.
Thứ nhất, quy định này sẽ giúp cho các trường có trách nhiệm và quan tâm nhiều hơn đến các giải pháp, chính sách hỗ trợ để nâng cao chất lượng đào tạo, trong đó có cơ chế, chính sách giúp sinh viên học tập tốt, không bị buộc thôi học ngay từ năm đầu.
Thứ hai, nếu tỷ lệ thôi học năm đầu cao hơn 15% có thể phản ánh lên một số lý do, hoặc là người học thấy không phù hợp/không hứng thú với việc theo học ngành đào tạo; hoặc xét thấy nhu cầu xã hội không như kỳ vọng, nếu tiếp tục theo học sẽ ảnh hưởng đến cơ hội việc làm. Như vậy, quy định các trường không được tăng chỉ tiêu cũng là yếu tố tích cực.
Tuy nhiên, ở góc nhìn khác, quy định này có thể vô tình khiến nhiều trường đại học buộc phải giữ lại sinh viên không đảm bảo chất lượng để duy trì quy mô đào tạo.
Cũng theo thầy Trung, việc bổ sung thêm quy định về tỷ lệ thôi học để xác định chỉ tiêu tuyển sinh là phù hợp bởi một cơ sở đào tạo không thể tăng chỉ tiêu tuyển sinh khi có quá nhiều sinh viên năm trước nghỉ học.
Không những vậy, điều này cũng một phần khẳng định ngành học đó không phù hợp với thị trường nên người học sau khi học một thời gian lại nghỉ. Từ đó, nhà trường sẽ tự xem xét, đánh giá lại ngành học và chất lượng đào tạo của mình. Tất nhiên, nếu trường nào giữ lại số sinh viên không chất lượng để tránh vi phạm quy định này sẽ là tự hạ uy tín của mình.
Thầy Trung cho rằng, quy định này cũng nhằm thể hiện trách nhiệm và vai trò của Bộ Giáo dục và Đào tạo là đảm bảo tính minh bạch, quyền lợi cho người học, tránh việc thực hiện những hoạt động cạnh tranh không lành mạnh và đào tạo ngành học không còn phù hợp với thị trường lao động. Nhiều nước phát triển về giáo dục trên thế giới hiện nay đều khống chế về tỷ lệ thôi học của sinh viên.
Còn theo Trưởng phòng Quản lý Đào tạo, Trường Đại học Đà Lạt, quy định về tỷ lệ thôi học năm đầu nếu cao hơn 15% thì năm sau trường đại học tuyển sinh không được tăng chỉ tiêu cũng là khó khăn hơn cho các trường, tuy nhiên nhà trường bắt buộc phải có sự thay đổi, bổ sung như vậy vì Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT cũng đã đưa ra quy định tương tự khi đánh giá về chuẩn tuyển sinh và đào tạo của cơ sở giáo dục đại học.
Cụ thể, Tiêu chí 5.2 tại Tiêu chuẩn 5 về Tuyển sinh và đào tạo của Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT đã nêu rõ “Tỷ lệ thôi học, được xác định bằng tỷ lệ người học chưa tốt nghiệp mà không tiếp tục theo học hằng năm, không cao hơn 10% và riêng đối với người học năm đầu không cao hơn 15%”
