Giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên trong các cơ sở giáo dục đại học là nội dung quan trọng, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ tốt hơn công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Theo tìm hiểu, vừa qua, Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đã tổ chức Lễ khai giảng Khóa 9 - Giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên Học viện tại Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh, Trường Quân sự Quân khu 2.
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng - Giám đốc Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam đánh giá, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh có vai trò quan trọng đối với cả sự phát triển của cơ sở giáo dục đại học cũng như sinh viên.
"Tư duy mới của Đảng ta về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân trong giai đoạn hiện nay được thể hiện rõ ở việc tăng cường bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, làm cho mọi người hiểu rõ những thách thức lớn tác động trực tiếp đến nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện mới.
Trong giai đoạn hiện nay, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, tiềm ẩn những yếu tố khó lường. Các hành động xâm hại chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước ta vẫn tiếp diễn dưới nhiều hình thức, âm mưu và với các thủ đoạn hết sức tinh vi.
Sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng là một lực lượng hùng hậu, có sức khỏe, trình độ học vấn, có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học kỹ thuật hiện đại, là chủ nhân tương lai của đất nước. Tuy nhiên, trên thực tế có một bộ phận sinh viên đã và đang bị tác động, ảnh hưởng bởi cơ chế thị trường, dễ bị kẻ xấu kích động, lôi kéo. Do đó, giáo dục quốc phòng và an ninh có vai trò quan trọng trong việc khơi dậy và nêu cao tinh thần yêu nước của thế hệ trẻ. Đồng thời, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước, chống lại mọi âm mưu chia rẽ, phản động của các thế lực thù địch", Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng nhìn nhận.
Hơn thế nữa, theo thầy Đăng, chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh là một trải nghiệm thiết thực cho thế hệ trẻ rèn luyện và hoàn thiện bản thân thông qua các giờ học lý luận trên giảng đường, thực hành trên thao trường về quan điểm đường lối quân sự của Đảng. Từ đó, hiểu được âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch cũng như công tác quốc phòng trong giai đoạn hiện nay.
Mặt khác giáo dục quốc phòng và an ninh còn giúp cho sinh viên biết và hiểu được một số quy định trong môi trường quân đội, hướng cho sinh viên làm việc theo nguyên tắc, kỷ cương, hình thành tinh thần, ý thức kỷ luật.
Thông qua hoạt động này còn tạo điều kiện cho sinh viên tu dưỡng và hoàn thiện kỹ năng sống nhờ quá trình rèn luyện ý chí, bản lĩnh, tinh thần và ý thức trách nhiệm khi được học tập, hoạt động, sinh hoạt trong môi trường tập thể, gắn bó với tập thể, phát huy sức mạnh của tập thể. Có thể nói giáo dục quốc phòng và an ninh có vai trò quan trọng trong giáo dục và nâng cao ý thức, phẩm chất đạo đức của con người, đặc biệt là sinh viên - thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước.
Giám đốc Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam cũng thông tin thêm, khóa học Giáo dục quốc phòng và an ninh năm nay của Học viện bao gồm toàn bộ sinh viên Khóa 13 với hơn 1.400 sinh viên của 7 ngành đào tạo trình độ đại học: Xây dựng Đảng và chính quyền Nhà nước, Quản lý nhà nước, Luật, Quan hệ công chúng, Công tác thanh thiếu niên, Công tác xã hội, Tâm lý học. Khóa học này diễn ra từ ngày 10/2-6/3/2025. Đặc biệt, các em trúng tuyển và nhập học năm 2024 và vừa trải qua kỳ học đầu tiên trong môi trường giáo dục đại học.
Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng nhấn mạnh, đối với chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh, sinh viên Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam sẽ được trang bị những kiến thức quan trọng. Đó là kiến thức cơ bản về quan điểm đường lối quân sự của Đảng; nhận diện âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch cũng như công tác quốc phòng trong giai đoạn hiện nay.
Bên cạnh đó, chương trình này cũng trang bị cho sinh viên những kiến thức hữu ích về một số loại vũ khí, khí tài. Thông qua đó các em có thể biết cách phân biệt, sử dụng và trang bị cho mình những kỹ thuật cơ bản để sử dụng được một số loại vũ khí thông thường và biết cách phòng tránh khi đối phương sử dụng vũ khí hủy diệt lớn.
Ngoài ra môn học này giúp sinh viên biết và hiểu được một số quy định trong môi trường quân đội, hướng các em làm việc theo nguyên tắc, kỷ cương, kỷ luật. Từ đó tạo cơ sở cho sinh viên Học viện tu dưỡng và hoàn thiện kỹ năng sống của bản thân để trở thành những công dân có ích trong xã hội.
Song song, môn học cũng giúp sinh viên nhận thức và hành động đúng đắn, tránh được các tệ nạn xã hội. Đồng thời giúp sinh viên định hướng được những thế mạnh để phát huy, hạn chế tối đa các yếu kém.
Đặc biệt, giáo dục quốc phòng và an ninh giúp khơi dậy và nêu cao tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, tự hào về truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng của thế hệ trẻ, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Theo thầy Đăng, những nội dung nêu trên rất cần thiết và gắn chặt với triết lý giáo dục của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam.
Mặc dù được xác định có vai trò quan trọng, song công tác giáo dục quốc phòng và an ninh vẫn còn gặp phải những khó khăn nhất định. Tiến sĩ Nguyễn Hải Đăng cho rằng, hiện nay và trong thời gian tới, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc đứng trước cơ hội, thuận lợi và thách thức đan xen.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động, ảnh hưởng sâu sắc tới quốc phòng, an ninh của từng quốc gia và cộng đồng quốc tế. Những thành tựu, tiến bộ vượt bậc về khoa học, công nghệ sẽ tạo ra nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, công nghệ cao, làm xuất hiện các hình thái chiến tranh, phương thức tác chiến mới.
Bên cạnh đó, các thế lực thù địch vẫn đang ráo riết chống phá, với âm mưu, thủ đoạn mới hết sức nguy hiểm, tinh vi.... Đồng thời, thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo nhiều cơ hội và thách thức cho quá trình đổi mới phương pháp dạy – học môn Giáo dục quốc phòng và an ninh theo hướng ứng dụng nhiều thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến trong đổi mới phương pháp dạy - học trên cơ sở khai thác, sử dụng công nghệ thông tin, kỹ năng mô phỏng, hình ảnh, âm thanh vào bài giảng điện tử nhằm kích thích sự say mê, sáng tạo trong học tập. Các cơ hội mới này nếu không được nhận diện, tận dụng và phát huy sẽ trở thành rào cản, thách thức trong đảm bảo chất lượng đào tạo.
Giám đốc Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam cũng chỉ ra một số giải pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên.
Một là, cần nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung nội dung, chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh phù hợp với sinh viên và sự phát triển của thực tiễn.
Hai là, tích cực đổi mới phương pháp dạy - học môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh theo hướng kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Đồng thời, tích cực rèn luyện, xây dựng ý thức, trách nhiệm trong tự học, tự nghiên cứu và nâng cao kỹ năng làm việc nhóm.
Ba là, tăng cường đầu tư bảo đảm cơ sở vật chất, hiện đại hóa trang thiết bị dạy học theo kịp sự phát triển thực tiễn. Về lâu dài, cần rà soát, sắp xếp lại hệ thống các trung tâm; điều chỉnh phân luồng liên kết giáo dục quốc phòng và an ninh cho phù hợp trên phạm vi cả nước.
Bốn là, cần có sự định hướng nhận thức, tư tưởng, hành động, xây dựng cho sinh viên niềm tin đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Bởi trong thời kỳ bùng nổ thông tin, học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận với nhiều thông tin khác nhau trên các phương tiện thông tin đại chúng, internet, mạng xã hội... Các thế lực thù địch, phản động có thể lợi dụng tuyên truyền, xuyên tạc đường lối lãnh đạo của Đảng nhằm kích động, lôi kéo thế hệ trẻ.
Do đó, công tác giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên cần làm tốt việc hun đúc lòng yêu nước, tự hào về truyền thống dân tộc; tuyên truyền, giáo dục, thông tin khách quan, khoa học, kịp thời. Qua đó, định hướng nhận thức, tư tưởng, hành động đúng cho sinh viên luôn cảnh giác, tỉnh táo, không bị lợi dụng. Đồng thời, xây dựng bản lĩnh, ý chí, niềm tin của thế hệ trẻ vào công cuộc đổi mới đất nước.
Theo chiến lược phát triển Học viện đến năm 2030 tầm nhìn 2045 của Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam, tầm nhìn đến năm 2045, Học viện phấn đấu trở thành cơ sở đào tạo đại học trong nhóm đầu, có uy tín ở Việt Nam; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn, lãnh đạo trẻ có chất lượng cho Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, hệ thống chính trị và đáp ứng nguồn nhân lực của xã hội; nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học và tính ứng dụng trong hoạt động đào tạo và bồi dưỡng.
