Thông tư số 20/2023/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông và các trường chuyên biệt công lập có hiệu lực từ ngày 16/12/2023.
Theo đó, số lượng học sinh/lớp theo vùng để làm căn cứ giao hoặc phê duyệt số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông như sau: Với vùng 3 (Các phường, thị trấn thuộc khu vực I theo quy định hiện hành thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và các xã, phường, thị trấn còn lại), bình quân 35 học sinh/lớp đối với cấp tiểu học; bình quân 45 học sinh/lớp đối với cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông.
Năm học 2024-2025, các địa phương tính biên chế giáo viên dựa trên căn cứ này và cũng nảy sinh một số vấn đề gây băn khoăn. Sau hơn một tháng dạy học, nhiều giáo viên trung học cho biết: "Những năm trước đây, chỉ có trên dưới 30 học sinh/lớp nên khi vào dạy thấy thoáng, bình thường. Năm học 2024-2025, nhà trường biên chế lại, từ 40 đến 45 học sinh/lớp, cũng có lớp lên đến 46 em. Lớp học không gian chật chội, rất bí bách, giáo viên muốn ngộp thở thì học sinh chắc chắn cũng không thấy dễ chịu.
Để đảm bảo số học sinh/lớp như vậy, bàn học sinh phải kê thành 3 hay 4 dãy, sát tường dưới, phía trên gần sát bảng. Lớp gần như không còn khoảng không gian trống.
Phòng học chỉ còn lại hai lối đi nhỏ giữa lớp học, không còn không gian rỗng, nên rất khó sử dụng phương pháp tích cực trong dạy học.
Không gian phòng học chật, chủ yếu dành xếp bàn cho học sinh ngồi theo hàng, không thể xếp học sinh ngồi theo nhóm, nên tổ chức hoạt động trao đổi nhóm rất khó thực hiện.
Với không gian lớp học như biên chế sĩ số 45 em/lớp như hiện tại, nếu áp dụng phương pháp dạy học tích cực như hoạt động nhóm, khăn trải bàn … cũng không đem lại hiệu quả mong muốn.
Với biên chế 45 học sinh/lớp và diện tích nhiều phòng học chật như hiện nay, cũng rất khó bố trí bàn cho giáo viên ngồi mỗi khi có người yêu cầu được dự giờ thăm lớp.
Chương trình 2018 hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất người học thông qua hướng dẫn học tập của học sinh, phòng học phải có không gian để học sinh hoạt động, trao đổi, học tập. Giáo viên áp dụng được phương pháp dạy học tích cực, nhưng phòng học hẹp quá cũng khó triển khai”.
Theo tìm hiểu, Điều 3 Thông tư Số: 20/2023/TT-BGDĐT Hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông và các trường chuyên biệt công lập ghi rõ: Quy định về chia vùng để tính định mức giáo viên
1. Quy định về chia vùng để tính định mức giáo viên như sau:
a) Vùng 1: Các xã khu vực II, khu vực III theo quy định hiện hành thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển; các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; các xã đảo, hải đảo, xã biên giới, xã an toàn khu theo quy định của Chính phủ;
b) Vùng 2: Các xã khu vực I (trừ các phường, thị trấn) theo quy định hiện hành thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi;
c) Vùng 3: Các phường, thị trấn thuộc khu vực I theo quy định hiện hành thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và các xã, phường, thị trấn còn lại.
2. Số lượng học sinh/lớp theo vùng để làm căn cứ giao hoặc phê duyệt số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông như sau:
a) Vùng 1: Bình quân 25 học sinh/lớp đối với cấp tiểu học; bình quân 35 học sinh/lớp đối với cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông;
b) Vùng 2: Bình quân 30 học sinh/lớp đối với cấp tiểu học; bình quân 40 học sinh/lớp đối với cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông;
c) Vùng 3: Bình quân 35 học sinh/lớp đối với cấp tiểu học; bình quân 45 học sinh/lớp đối với cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông;
d) Số lượng học sinh/lớp của trường phổ thông dân tộc nội trú và trường trung học phổ thông chuyên thực hiện theo quy định tại quy chế tổ chức và hoạt động.
3. Việc xác định số lượng học sinh/lớp được tính cụ thể theo từng cơ sở giáo dục, không xác định theo đơn vị hành chính cấp xã, huyện, tỉnh.
Như vậy, việc sĩ số học sinh lên đến 45 học sinh/lớp ở vùng 3 là các địa phương đang thực hiện đúng quy định trên.
Theo Phụ lục III và IV Thông tư số 13/2020/TT-BGDĐT ban hành quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, tiêu chuẩn tối thiểu phòng học của học sinh trung học phải đạt 1,5 m2/học sinh.
Căn cứ Thông tư 20 và Thông tư 13 thì diện tích phòng học của trường trung học như sau:
Thực tế, người viết đã khảo sát một số trường trung học trên địa bàn tỉnh phía Nam, nhiều phòng học có diện khoảng 48 m2. Theo Thông tư 13, với diện tích phòng học 48 m2 sĩ số khoảng 32 em/lớp mới đúng tiêu chuẩn tối thiểu, nhưng thực tế tính biên chế giáo viên là 45 em/lớp nên nhiều trường thực hiện như vậy sẽ dẫn đến nếu chia nhiều lớp thì không có biên chế giáo viên hoặc biên chế giáo viên đúng thì lớp học chật.
Giáo viên muốn áp dụng phương pháp dạy học tích cực, nhưng điều kiện thực tế không cho phép nên rất tâm tư, lo lắng.
Chương trình 2018 hướng đến phát triển năng lực, bồi dưỡng phẩm chất người học thông qua các phương pháp dạy học tích cực của giáo viên, để làm được điều đó phòng học cần phải đạt tiêu chuẩn tối thiểu 1,5 m2/học sinh như quy định của Thông tư số 13.
Để giáo viên, học sinh thuận lợi áp dụng phương pháp dạy học tích cực nâng cao chất lượng giáo dục, người viết đề nghị:
Thứ nhất, với các địa phương, căn cứ vào diện tích phòng học thực tế để giao biên chế sĩ số học sinh/lớp cho các cơ sở giáo dục, yêu cầu tối thiểu phải đạt 1,5 m2/học sinh.
Thứ hai, các địa phương có thể cải tạo 03 phòng học 48 m2 hiện nay thành 02 phòng học rồi mới giao biên chế 45 học sinh/lớp.
Thứ ba, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có văn bản hướng dẫn các địa phương thống nhất thực hiện biên chế số học sinh/lớp phù hợp cơ sở vật chất hiện có.
Tài liệu tham khảo:
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Tai-chinh-nha-nuoc/Thong-tu-13-2020-TT-BGDDT-tieu-chuan-co-so-vat-chat-truong-mam-non-tieu-hoc-trung-hoc-co-so-443719.aspx
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Thong-tu-32-2020-TT-BGDDT-Dieu-le-truong-trung-hoc-co-so-truong-trung-hoc-pho-thong-443627.aspx
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Thong-tu-20-2023-TT-BGDDT-vi-tri-viec-lam-theo-chuc-danh-nghe-nghiep-co-so-giao-duc-pho-thong-586445.aspx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
