Bộ Giáo dục và Đào tạo đang trong quá trình lấy ý kiến các Sở Giáo dục và Đào tạo để sửa đổi Quy chế thi trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Một trong những nội dung quan trọng được lấy ý kiến là là phương án thi tuyển lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Theo dự kiến, số lượng môn thi sẽ bao gồm ba môn Toán, Ngữ văn và một môn thi thứ ba, được bốc thăm ngẫu nhiên từ các môn học còn lại trong chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở. Việc bốc thăm sẽ do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức, bao gồm sự tham gia của lãnh đạo Sở, đại diện các phòng ban trực thuộc, thanh tra Sở và những thành phần liên quan khác được mời. Kết quả bốc thăm phải được công bố trước ngày 31 tháng 3 hàng năm.
Trước thông tin về dự thảo quy chế thi tuyển lớp 10, nhiều học sinh và phụ huynh bày tỏ sự lo lắng. Em Nguyễn Thị Hải Yến, học sinh lớp 9A0 Trường Trung học cơ sở Đồng Mai (Quận Hà Đông, Thành phố Hà Nội) chia sẻ: "Nếu bốc thăm vào các môn lẻ như Tiếng Anh hay Giáo dục công dân,...chúng em vẫn có thể thi tốt nhưng nếu rơi vào các môn tích hợp như Khoa học tự nhiên hay Lịch sử và Địa lý, chúng em sẽ rất khó khăn.
Các môn tích hợp này bao gồm 2 đến 3 môn học khác nhau, nên thực tế chúng em sẽ phải ôn thi từ 4 đến 5 môn. Số lượng môn thi tăng lên, độ khó cũng tăng và không phải bạn nào cũng học đều được các môn. Ví dụ, có bạn giỏi Vật lý nhưng lại yếu Hóa học và Sinh học, khiến việc ôn tập trở nên áp lực hơn".
Hải Yến bày tỏ, là khóa đầu tiên thi vào 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, các học sinh không có tài liệu tham khảo từ những kỳ thi trước, trong khi khối lượng kiến thức lại rất rộng và nặng. Đề thi minh họa có môn dài tới 3 - 4 trang, bao gồm cả trắc nghiệm chọn đáp án và trắc nghiệm đúng-sai, với thời gian làm bài chỉ 60 phút. Kiến thức trải dài thực sự là áp lực không nhỏ cho học sinh trong việc ôn tập".
Năm nay, lịch thi dự kiến vào đầu tháng 6 nhưng môn thi thứ ba lại được bốc thăm và công bố vào cuối tháng 3. Điều này khiến học sinh phải ôn đều tất cả các môn, và khi có thông báo, chỉ còn ít thời gian để ôn chuyên sâu. Hải Yến lo lắng, nếu rơi vào các môn thi tích hợp như Khoa học tự nhiên, em sẽ không kịp ôn tập đầy đủ và khó đạt kết quả tốt. Hải Yến mong muốn môn thi thứ ba được công bố sớm để có thể tập trung ôn luyện hiệu quả hơn.
Chị Phạm Nga, phụ huynh có con sẽ thi vào lớp 10 tại Hà Nội năm 2025 chia sẻ lo lắng về dự thảo quy chế thi mới: "Việc bốc thăm môn thi thứ ba nếu để đến cuối tháng 3 mới công bố sẽ gây áp lực lớn cho học sinh. Nếu được, tôi mong quy chế sẽ quy định môn thi thứ ba công bố từ tháng 1 để các con có thể định hướng ôn tập rõ ràng hơn, không phải ôn dàn trải nhiều môn dẫn đến quá tải".
Chị Nga cũng bày tỏ lo ngại về các môn tích hợp như Khoa học Tự nhiên hay Lịch sử và Địa lý: "Những môn này tích hợp nhiều kiến thức, đòi hỏi học sinh phải nắm vững cả 2-3 môn nhỏ, điều này tạo ra áp lực lớn hơn so với các môn lẻ như Tiếng Anh hay Giáo dục công dân."
Ngoài ra, chị Nga cho rằng nên có nhiều đề thi mẫu hơn và tổ chức các buổi hướng dẫn cho học sinh để các em và giáo viên có thể chuẩn bị tốt nhất. "Với chương trình giáo dục phổ thông mới, khối lượng kiến thức rất rộng , các con cần có thời gian ôn luyện và định hướng rõ ràng để không bị quá tải," chị Nga chia sẻ thêm.
Cần sớm ban quy chế chung để học sinh và giáo viên có sự chuẩn bị
Trước khi Bộ Giáo dục và Đào tạo lấy ý kiến, đã có nhiều địa phương đã có công bố phương thi tuyển sinh vào lớp 10 năm 2025.
Theo đó, đa số các tỉnh tổ chức thi 3 môn gồm Toán, Ngữ văn và tiếng Anh như Bình Dương, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hưng Yên, Phú Thọ, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Thành phố Hồ Chí Minh…[1]
Thí sinh dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 ở Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh minh họa: V.D.
Được biết, Sở Giáo dục và Đào tạo Bà Rịa - Vũng Tàu đã ban hành kế hoạch tổ chức các kỳ thi cấp theo chương trình mới, bao gồm kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10. Theo đó, kỳ thi vào 10 sẽ thi tuyển 3 môn Toán, Ngữ văn và tiếng Anh, hình thức và nội dung thi sẽ điều chỉnh để phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhưng số lượng và loại môn thi vẫn giữ nguyên.
Khi thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức được ban hành, nếu có sự khác biệt so với kế hoạch của Sở, Sở sẽ phải điều chỉnh theo quy định mới. Điều này có thể làm chậm quá trình chuẩn bị của học sinh, gây khó khăn trong việc ôn tập và chuẩn bị cho kỳ thi.
Một cán bộ tại một Sở Giáo dục và Đào tạo cho rằng, cần sớm ban hành quy chế chính thức cho kỳ tuyển sinh vào 10, giúp nhà trường và học sinh có đủ thời gian chuẩn bị, tránh những áp lực không đáng có trong quá trình ôn tập và thi cử.
Năm nay là năm đầu tiên thi vào 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, với những thay đổi trong kết cấu và môn thi. Việc sớm ban hành kế hoạch thi là điều cần thiết để các địa phương có thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt là đối với những bước quan trọng như xây dựng ma trận đề thi và công bố đề thi mẫu.
Điều này không chỉ giúp giáo viên và học sinh có định hướng ôn tập rõ ràng mà còn tạo điều kiện cho các Sở Giáo dục triển khai các bước tiếp theo một cách đồng bộ và hiệu quả. Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể cân nhắc cho phép các địa phương tự chọn môn thi thứ ba thay vì phải bốc thăm ngẫu nhiên.
Kỳ thi vào lớp 10 chỉ kiểm tra kiến thức nền tảng để phân luồng học sinh lên trung học phổ thông, không mang tính định hướng nghề nghiệp như kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Vì vậy, việc thi các môn này cần có sự ổn định và định hướng rõ ràng ngay từ đầu, thay vì thay đổi hoặc gây ra áp lực quá lớn cho học sinh.
Việc bốc thăm môn thứ ba để đảm bảo học sinh phải học đều tất cả các môn
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Nguyễn Văn Hưng, Trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo Thành phố Quảng Ngãi cho rằng, việc tổ chức kỳ thi với môn thi thứ ba được bốc thăm ngẫu nhiên là cần thiết để đảm bảo học sinh học đều tất cả các môn.
Từ đầu năm học, học sinh cần được hướng dẫn học toàn diện, không học tủ hay chỉ tập trung vào một số môn. Khi đã học đều từ đầu năm, đến khi bốc thăm chọn môn thi thứ ba, các em sẽ có đủ kiến thức ở tất cả các môn, không phải lo lắng nhiều. Trong 3 tháng cuối, các em chỉ cần tập trung ôn luyện sâu hơn ở môn thứ ba.
Việc bốc thăm môn thứ ba không chỉ khuyến khích học sinh học đều các môn mà còn đảm bảo tính phổ thông, tránh tình trạng học sinh học "tủ", học lệnh. Không nên để học sinh dồn hết thời gian và công sức vào một môn thi nào, bởi việc học đều tất cả các môn mới phản ánh đúng bản chất, định hướng của chương trình giáo dục cấp trung học cơ sở. Hai môn Toán và Ngữ văn là đại diện cho hai lĩnh vực chính, nhưng học sinh cần nắm vững tất cả các môn khác để có nền tảng kiến thức toàn diện.
"Học sinh cần được chuẩn bị tinh thần sẵn sàng cho bất kỳ môn nào, mục tiêu của kỳ thi là đánh giá kiến thức phổ thông mà học sinh đã học, chứ không phải là cuộc cạnh tranh gắt gao", ông Hưng nhấn mạnh.
Trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo Thành phố Quảng Ngãi cho hay, ở cấp trung học cơ sở, đây là giai đoạn mà học sinh cần lĩnh hội kiến thức ở mức phổ thông, đều đặn ở tất cả các môn. Lên bậc trung học phổ thông, các em mới bắt đầu định hướng nghề nghiệp, phân ban theo sở thích và năng khiếu. Việc học đều các môn ở cấp trung học cơ sở sẽ giúp học sinh phát triển tư duy tổng hợp, chuẩn bị cho sự phân hóa sau này.
Về ý kiến cho rằng có thể cho học sinh tự chọn môn thi thứ ba giống như môn tự chọn thi tốt nghiệp trung học phổ thông, vị này cho rằng, nếu để học sinh tự chọn môn thi thứ ba, có thể dẫn đến tình trạng các em chọn môn không đúng với khả năng hoặc nguyện vọng, mà theo áp lực từ gia đình hoặc xu hướng xã hội. Chính vì vậy, việc bốc thăm ngẫu nhiên một môn thi thứ ba là phương án hợp lý, giúp đảm bảo tính đồng đều và không thiên lệch trong quá trình học tập.
Một cán bộ thuộc Phòng quản lý chất lượng Sở Giáo dục và Đào tạo Bà Rịa - Vũng Tàu cũng cho rằng, việc chọn môn thi ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông mang định hướng hoàn toàn khác nhau. Ở lớp 12, việc chọn môn thi có ý nghĩa định hướng nghề nghiệp, giúp học sinh lựa chọn những môn phù hợp với lĩnh vực mà các em dự định theo đuổi trong tương lai.
Trong khi đó, ở cấp trung học cơ sở, mục tiêu thi chủ yếu là kiểm tra kiến thức nền tảng, nhằm đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu cơ bản để học sinh có thể tiếp tục học lên trung học phổ thông. Việc thi các môn ở cấp này chủ yếu nhằm đảm bảo học sinh nắm vững các kiến thức nền cần thiết.
Vị cán bộ này đánh giá, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho các Sở bốc thăm môn thi thứ ba nhằm hạn chế tình trạng học sinh học tủ, học lệch. Tuy nhiên, nên công bố môn thi thứ ba và công bố sớm sẽ giúp học sinh có định hướng ôn tập rõ ràng hơn.
Các môn tích hợp như Khoa học Tự nhiên, Lịch sử và Địa lí có khối lượng ôn tập lớn, đề thi vào 10 cũng cũng có sự phân hóa các học sinh. Nếu môn thi chỉ được công bố gần ngày thi, học sinh sẽ phải ôn tập đều tất cả các môn, dẫn đến áp lực lớn đến học sinh.
Ông Nguyễn Văn Hưng, Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo Thành phố Quảng Ngãi lưu ý về việc ra đề thi môn thứ ba cần đảm bảo tính phổ thông và phù hợp với năng lực của học sinh, tránh tình trạng quá khó hay đánh đố các em.
“Trước đây, chúng ta đã từng tổ chức thi theo hình thức bốc thăm này, khi đã có kinh nghiệm tổ chức các kỳ thi trước đây, chúng ta cần phát huy và hoàn thiện quy trình tổ chức thi ở mức cao hơn, dựa trên những bài học kinh nghiệm đã rút ra” ông Hưng nhận định thêm.
Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo Thành phố Quảng Ngãi đề xuất có thể xem xét tổ chức thi trên máy tính, tại chính trường học của các em, giảm bớt áp lực cho phụ huynh và học sinh trong việc di chuyển, tập trung. Việc thi có thể được thực hiện trên máy tính, giúp đánh giá công bằng và chính xác hơn, đồng thời tiết kiệm thời gian tổ chức và chấm thi. Điều này sẽ tránh áp lực cho học sinh, kỳ thi vào lớp 10 sẽ không trở nên quá căng thẳng.
Tài liệu tham khảo:
[1]https://vtv.vn/giao-duc/hon-20-tinh-thanh-cong-bo-phuong-an-tuyen-sinh-vao-lop-10-nam-hoc-2024-2025-20240220125802189.htm
