Giáo viên cũng giống như những người làm ở các ngành nghề khác, ai cũng mong muốn khi Tết đến, xuân về có thêm một khoản tiền thu nhập tăng thêm hoặc một phần quà nhỏ sau một năm công tác nhưng những mong muốn này không phải trường nào, địa phương nào cũng có được.
Nhiều địa phương, có lẽ khái niệm thu nhập tăng thêm cho giáo viên gần như không có nhưng một số tỉnh, thành ở phía Nam được phép chi tiền thu nhập tăng thêm nếu kinh phí khoán hoạt động trong năm của đơn vị còn dư ra do tiết kiệm được.
Tuy nhiên, chủ trương là vậy, còn việc chi tiêu như thế nào trong năm mà còn dư được kinh phí lại phải nhờ vào tài chi tiêu của kế toán và hiệu trưởng nhà trường.
Vì thế, cuối năm có trường chi cho giáo viên hàng chục triệu đồng nhưng cũng có trường chẳng bao giờ biết đến tiền thu nhập tăng thêm, hay một phần quà nhỏ - dù trong một địa bàn huyện, thậm chí một xã (phường) với nhau.
 |
Phần nhiều giáo viên ở các trường công lập không có thu nhập tăng thêm (Ảnh minh họa: vov.vn) |
Tổng thu nhập của giáo viên tháng Tết có tăng không?
Đến ngày 01/7/2023 tới đây là tròn 4 năm lương cơ sở đối với cán bộ, công chức, viên chức nhà nước không tăng do nhiều nguyên nhân, lý do khác nhau.
Đội ngũ giáo viên cũng thuộc đối tượng hưởng lương từ ngân sách nhà nước nên tất nhiên họ cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn khi đồng lương nhiều năm đứng yên nhưng giá cả thị trường thì nhiều không đứng im chút nào.
Chính vì lương cơ sở không tăng nên có lẽ trong thâm tâm mỗi nhà giáo đều mong muốn tháng Tết- thời điểm gia đình nào cũng cần phải chi tiêu nhiều hơn sẽ có thêm một khoản thu nhập nhỏ nhằm trang trải cuộc sống gia đình.
Thế nhưng, không phải trường nào cũng có thu nhập tăng thêm cho cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường bởi lẽ đơn vị không tiết kiệm được.
Thông thường, đến khoảng cuối tháng 11, đầu tháng 12 hằng năm là kế toán nhà trường sẽ công bố kinh phí còn lại trong năm và những dự toán kinh phí cho năm tiếp theo. Vì thế, lúc này giáo viên ở các trường học đã biết trường mình có tiền thu nhập tăng thêm hay không.
Hiện nay, kinh phí hoạt động của gần hết các trường công lập được nhà nước cấp kinh phí hoạt động hoàn toàn. Ngoài ra, nhà trường còn có thêm nguồn thu học phí của học sinh; tiền cho thầu căn tin; tiền thầu giữ xe và các khoản tiền này đều phải đóng về kho bạc nhà nước và bổ sung vào kinh phí chi cho các hoạt động của nhà trường.
Tuy nhiên, mấy năm nay dịch bệnh khó khăn, một số hiệu trưởng, kế toán nhà trường đều lên tiếng trước hội đồng sư phạm nhà trường là không có thu nhập tăng thêm cho giáo viên. Năm thì học sinh học online gần hết năm, nhà trường không có nguồn thu từ căn tin, nhà xe.
Năm thì nhà trường lại nói học phí của học sinh được miễn nên kinh phí ngân sách cấp về chỉ đủ để chi hoạt động thường xuyên và không thường xuyên trong nhà trường. Cuối năm, không thiếu tiền lương cho giáo viên đã là mừng lắm.
Hiệu trưởng, kế toán nói vậy, giáo viên biết vậy vì thu và chi như thế nào làm sao giáo viên biết được. Hàng tháng, kế toán có công khai tài chính nhưng chỉ là những hạng mục chi tổng là bao nhiêu chứ làm sao giáo viên có thể biết cụ thể.
Cũng chính vì thế, có những trường cuối năm được nhận thu nhập tăng thêm nhưng cũng có nhiều trường không có gì. Nhiều trường có truyền thống không bao giờ có tiền thu nhập tăng thêm vào dịp Tết nên họ cũng quen dần.
Ngày Tết, Công đoàn nhà trường cố gắng để chi một phần quà cho công đoàn viên trong đơn vị khoảng 200-300 ngàn đồng nhưng thực ra đây là tiền của giáo viên đóng góp hàng tháng.
Mỗi tháng, giáo viên đóng công đoàn phí bằng 1% tiền lương. Công đoàn nhà trường trích nộp một phần lên công đoàn cấp trên, phần còn lại chi tiêu cho các hoạt động. Cuối năm, còn lại chút ít làm phần quà tượng trưng cho công đoàn viên của nhà trường.
Như vậy, về cơ bản, phần lớn giáo viên công lập trên cả nước không có khoản thu nhập nào ngoài lương vào dịp Tết.
Những địa phương, những nhà trường có tiền thu nhập tăng thêm rất ít. Các nơi, nhà trường có nguồn thu nhập tăng thêm chủ yếu tập trung ở một số tỉnh Đông Nam Bộ như: Thành phố Hồ Chí Minh; Bà Rịa - Vũng Tàu...
Thu nhập tháng Tết vẫn thường giảm đi so với các tháng trong năm
Người Việt mình có truyền thống: lá lành đùm lá rách; thương người như thể thương thân; tương thân tương ái…nên dịp Tết đến xuân về là các đoàn thể đều có kế hoạch chung tay chăm lo Tết cho người nghèo, những gia đình có hoàn cảnh khó khăn.
Vì thế, cán bộ, giáo viên, nhân viên trong các nhà trường không phải là ngoại lệ để các tổ chức đoàn thể vận động.
Gần đến Tết, trường nào cũng phát động giáo viên trong trường đóng góp, ủng hộ kinh phí để chăm lo cho học sinh nghèo trong trường có một phần quà đón Tết. Việc này, phần nhiều là do Đoàn- Đội trong trường đứng ra phát động.
Những giáo viên là đảng viên, cuối năm đi xin giấy xác nhận nơi cư trú, bao giờ cũng được thôn (ấp, khóm, khu phố) vận động đóng góp để chăm lo Tết cho người nghèo và đây là điều gần như năm nào cũng thực hiện.
Ngoài ra, vào thời điểm cận Tết, một số đoàn thể trong địa bàn cư trú thường đến nhà vận động ủng hộ để chung tay cùng hộ nghèo và tất nhiên những gia đình là giáo viên đều chung tay đóng góp.
Mỗi đoàn thể vận động giáo viên đều chung tay đóng góp vì hàng ngày, thầy cô dạy cho học sinh sự yêu thương, chia sẻ thì lẽ nào giáo viên lại khước từ những chính sách, chủ trương nhân ái này.
Thế nhưng, cũng chính vì thế mà thu nhập của giáo viên trong tháng Tết cũng giảm dần.
Những thầy cô có thâm niên công tác, lương, phụ cấp cao còn đỡ, những thầy cô mới vào nghề, lương tháng trên dưới 5 triệu đồng thì có lẽ họ đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là những nhà giáo có con nhỏ, những thầy cô đang công tác xa quê, hoặc đang phải ở nhà trọ…
Cuộc sống giáo viên công lập vốn dĩ là vậy, thu nhập hàng tháng gần như đã cố định, cũng gần như chẳng bao giờ có thưởng nên họ chỉ mong mỗi tháng không bị kế toán nhà trường trừ ngang quá nhiều loại quỹ đã là mừng lắm rồi.
Ngày Tết, nhiều thầy cô cũng mong lắm bởi đó là khoảng thời gian quý báu, cần thiết để họ tranh thủ nghỉ ngơi mấy ngày sau nhiều tháng trời áp lực bởi công việc.
Còn lương thì vẫn vậy, thậm chí giảm đi, thu nhập tăng thêm thì trường có trường không nhưng Tết đến được xả hơi mấy ngày đã là mừng vui lắm. Đa phần giáo viên đã quen với lối sống thanh đạm kể từ khi bước vào nghề.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
