Vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam nhận được phản ánh của một số phụ huynh có con tham gia và đạt giải cao tại Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 20 (năm 2024).
Phụ huynh bức xúc, học sinh thấy tổn thương vì không nhận được bằng khen theo thể lệ cuộc thi
Theo thông tin phụ huynh cung cấp, trong thể lệ Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 20 do Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam ban hành có nội dung: “...các tác giả đoạt giải đặc biệt, giải nhất sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo xét tặng Bằng khen”.
Ngoài ra, tại Lễ tổng kết và trao giải cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 20 (ngày 2/11/2024), Tiến sĩ Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam có phát biểu thông tin: 01 đề tài đạt giải đặc biệt và 05 đề tài đạt giải nhất năm 2024 sẽ được nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
"Cuộc thi này đã được thông báo rầm rộ từ Sở đến trường. Con cháu chúng tôi được cử đi thi từ trường, không phải "thi chui". Các con đầu tư thời gian, công sức, tới khi đạt giải lại không được công nhận, không có phần thưởng xứng đáng.
Chúng tôi có được biết cuộc thi này từ năm 2004 đến năm 2023 Bộ Giáo dục và Đào tạo đều tặng bằng khen cho các giải đặc biệt, giải nhất nên mới tin tưởng cho con đi thi", phụ huynh bộc bạch.
Phụ huynh cho rằng, khi học sinh tham gia cuộc thi và đạt được giải cao, các em rất háo hức và hy vọng sẽ nhận được bằng khen từ Bộ Giáo dục và Đào tạo theo như lời quảng bá thể lệ cũng như thông tin được công bố tại lễ tổng kết và trao giải cuộc thi. Tuy nhiên, đến hiện tại, học sinh đạt giải cao (giải đặc biệt, giải nhất) tại cuộc thi này vẫn chưa được nhận bằng khen. Theo phụ huynh, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, làm tổn thương sự nỗ lực, cố gắng của các em học sinh.
Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam lý giải thế nào?
Để tìm hiểu, làm rõ những băn khoăn nêu trên của phụ huynh, học sinh, ngày 14/3, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Xuân Tiến - Giám đốc Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam - Quỹ VIFOTEC (trực thuộc Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam). Quỹ VIFOTEC là đơn vị thường trực cuộc thi.
Tại cuộc trao đổi, ông Nguyễn Xuân Tiến cho biết, cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc đã tổ chức 20 năm, bắt đầu từ năm 2004.
Năm 2003, tại văn bản số 6163/VPCP-KG về việc tổ chức cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc, Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm thay mặt Thủ tướng Chính phủ đồng ý Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức cuộc thi này.
Theo Đề án phối hợp tổ chức cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc (ngày 5/3/2004) nêu, các cơ quan tổ chức gồm: Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (cơ quan thường trực), Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; các cơ quan phối hợp gồm: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính, Đài Truyền hình Việt Nam.
"Cuộc thi được tổ chức theo các nguyên tắc, thành lập ban giám khảo quốc gia, có thể lệ đầy đủ, có ban chỉ đạo, ban tổ chức. Hằng năm, cuộc thi được tổ chức bình thường, theo công văn chỉ đạo của Chính phủ.
Trong Đề án có nêu rõ Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan phối hợp tổ chức. Bên cơ quan thực thi hàng năm đều có gửi công văn, đề đạt ý kiến với cơ quan phối hợp là Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong suốt 19 năm qua, cho đến năm 2023 quy trình cấp bằng khen (bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo) vẫn diễn ra bình thường. Cho nên chúng tôi vẫn chuẩn bị giấy tờ hồ sơ và gửi sang Bộ Giáo dục và Đào tạo. Cuối cùng việc cấp bằng khen hay không là phụ thuộc vào bên đó.
Thông lệ 19 năm qua các giải cao đều được cấp bằng khen từ Bộ Giáo dục và Đào tạo. Nếu năm 2024 không có sự phối hợp thì Bộ Giáo dục và Đào tạo nên thông báo cho chúng tôi biết", ông Nguyễn Xuân Tiến chia sẻ.
Phóng viên băn khoăn, theo Quyết định số 377/QĐ-LHHVN (ngày 28/5/2024) về việc thành lập Ban chỉ đạo, Ban tổ chức Cuộc thi sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc là Phó trưởng ban chỉ đạo; Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo là Phó trưởng ban tổ chức.
Tuy nhiên, theo văn bản số 7818/BGDĐT-TCCB ngày 9/12/2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề nghị Liên hiệp Các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cung cấp các văn bản liên quan đến việc đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cử nhân sự Bộ tham gia Ban Chỉ đạo, Ban tổ chức cuộc thi các năm vừa qua và năm 2024; các văn bản đề nghị Bộ góp ý về thể lệ Cuộc thi và ý kiến góp ý của Bộ về thể lệ cuộc thi các năm vừa qua và năm 2024.
Về vấn đề này, đại diện Quỹ Hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam chia sẻ, từ năm 2016, Quỹ VIFOTEC gửi công văn và đến làm việc trực tiếp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau đó, thống nhất Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường làm đầu mối, hàng năm sẽ trao đổi cụ thể, trực tiếp (làm việc với Vụ trưởng). Từ năm 2016 đến nay đều làm theo tinh thần đó, hai bên đã phối hợp với nhau nhịp nhàng, không có vấn đề gì.
Năm 2024, vẫn làm như thường lệ, sau khi thi xong Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam gửi công văn sang Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường trao đổi nhất trí và đang trình lãnh đạo Bộ.
"Cách ngày trao giải một ngày, chúng tôi vẫn không nhận được bằng khen như mọi năm. Chúng tôi lại tiếp tục gửi công văn cho Bộ Giáo dục và Đào tạo", ông Tiến bày tỏ.
Theo văn bản số 767/LHHVN-VIFOTEC gửi Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu: "Năm 2024, Ban chỉ đạo và ban tổ chức cuộc thi được thành lập, theo đó, Trưởng ban là Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, Phó trưởng ban là Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đoàn, đại diện Bộ Tài chính và các Bộ, ban ngành có liên quan...
Mỗi năm Bộ cấp 6 bằng khen cho 6 đề tài đạt giải nhất, giải đặc biệt. Có khoảng 600 học sinh được cấp bằng khen từ năm 2004 đến năm 2023. Riêng năm 2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cấp 30 bằng khen cho các học sinh có đề tài đạt giải nhất, giải đặc biệt".
Phóng viên đặt câu hỏi, Khi Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam gửi công văn về danh sách ban chỉ đạo, ban tổ chức cuộc thi có Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo có nhận được phản hồi? Nếu không, tại sao vẫn đưa thông tin này?
Ông Nguyễn Xuân Tiến cho hay: "Sau này tôi đã có trao đổi với Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường (đơn vị phối hợp). Trước đó, tôi và Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường đã thống nhất là làm việc, trao đổi trực tiếp. Việc này phải là tinh thần trách nhiệm. Nếu bên Bộ không phối hợp thì phải có công văn trả lời".
Việc học sinh tham gia đạt giải cao tại Cuộc thi nhưng không được nhận bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo như quảng bá, thể lệ đã công bố trước đó gây thiệt thòi, tổn thương các em, trách nhiệm việc thuộc về ai?
Ông Tiến cung cấp cho phóng viên văn bản số 112/LHHVN-VIFOTEC đề xuất ý kiến đối với cuộc thi này gửi Bộ Giáo dục và Đào tạo (ngày 3/3/2025), trong đó nêu: "Cuộc thi là cơ hội phát triển tư duy khoa học, thôi thúc đam mê nghiên cứu khoa học của đông đảo học sinh, tạo nguồn nhân tài cho đất nước.
Với 20 lần tổ chức từ năm 2004 đến nay, cuộc thi đã đạt được những thành tựu nhất định, có 11.068 đề tài dự thi và 1.849 đề tài được trao giải cấp quốc gia, đạt gần 200 huy chương vàng, bạc, đồng cấp quốc tế.
Với mục đích, ý nghĩa, quy mô và tầm vóc cuộc thi, Liên hiệp Các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam kính đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét xếp cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc giống như các cuộc thi mà Bộ đang tổ chức, có cơ chế xét tuyển và khen thưởng kịp thời, xứng đáng với một cuộc thi do Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, cho phép và rất nhiều Bộ, ngành, cơ quan ngang Bộ phối hợp tổ chức".
Ông Tiến cũng nhấn mạnh thêm: "Trong suốt 19 năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đều có cấp bằng khen cho các giải cao của cuộc thi. Nếu năm nay Bộ có thay đổi, không phối hợp nữa thì nên thông báo rõ ràng để chúng tôi nắm thông tin, không đưa vào thể lệ".
