Theo Quy chế thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025, thí sinh không còn được phép sử dụng Atlat Địa lí vào phòng thi. Bởi tại Điểm b Khoản 4 Điều 21 của Quy chế thi tốt nghiệp nêu: Để phục vụ quá trình làm bài thi, thí sinh được mang vào phòng thi, gồm: Bút viết; thước kẻ; bút chì; tẩy chì; êke; thước vẽ đồ thị; dụng cụ vẽ hình; máy tính cầm tay không có chức năng soạn thảo văn bản, không có thẻ nhớ. Cấm mang vào phòng thi/phòng chờ: Giấy than, bút xóa, đồ uống có cồn; vũ khí và chất gây nổ, gây cháy; tài liệu, thiết bị truyền tin (thu, phát sóng thông tin, ghi âm, ghi hình) hoặc chứa thông tin để gian lận trong quá trình làm bài thi".
Như vậy, theo quy định mới, học sinh sẽ không được mang Atlat Địa lí vào phòng thi (trừ những thí sinh học theo chương trình giáo dục phổ thông 2006 thi đề riêng vẫn sử dụng Atlat). Điều này khiến không ít thí sinh cảm thấy lo lắng, vì Atlat vẫn được xem là “vật bất ly thân” với học sinh khi làm bài tập môn Địa lí.
Dù vậy, theo các giáo viên bộ môn Địa lí, đề thi tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ thay đổi, học sinh nên bỏ tư tưởng “cứ mở Atlat ra là có hết đáp án”.
Không lệ thuộc vào Atlat, học sinh phải tư duy nhiều hơn
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Hà Diệu Hương - giáo viên bộ môn Địa lí, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lê Hồng Phong (Nam Định) cho biết việc không được sử dụng Atlat có thể khiến môn Địa lí khó được điểm cao, đặc biệt là đối với nhóm học sinh có năng lực yếu, trung bình. Khi không còn Atlat, các em cần phải ghi nhớ nhiều thông tin hơn, học lí thuyết sẽ dài hơn.
Tuy nhiên các em có thể gỡ điểm ở phần trắc nghiệm trả lời ngắn với 6 câu và các câu hỏi lí thuyết ở mức độ biết (chiếm 40% điểm toàn bài). Với mức độ thi tốt nghiệp, các em hoàn toàn có thể đạt được mức điểm trung bình khá. Với mức điểm cao hơn (điểm 9,10) các em cần phải đầu tư đào sâu kiến thức, biết cách phân tích, tổng hợp và vận dụng linh hoạt kiến thức để làm bài.
Cũng theo cô Hương, dựa vào đề thi minh họa, có thể thấy cấu trúc đề thi tốt nghiệp môn Địa lí năm 2025 sẽ có nhiều thay đổi so với những năm trước, thể hiện ở các điểm sau:
Thứ nhất, đề thi không còn những câu hỏi về Atlat, thay vào đó là các dạng câu hỏi được chia thành 3 dạng thức là: trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn (18 câu), trắc nghiệm đúng sai (4 câu), trắc nghiệm trả lời ngắn (6 câu).
Thứ hai, mỗi dạng thức đều có các câu hỏi ở cả 3 mức độ là biết, hiểu, vận dụng. Tỉ lệ các mức độ trong toàn đề thi là biết (40%), hiểu (30%), vận dụng (30%). Cách tính điểm ở các phần cũng có nhiều thay đổi: dạng thức trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn và trắc nghiệm trả lời ngắn là 0,25 điểm/câu; dạng thức trắc nghiệm đúng sai là 1,0 điểm/câu, trong 1 câu hỏi, học sinh lựa chọn chính xác 1 ý được 0,1 điểm, lựa chọn chính xác 2 ý được 0,25 điểm, lựa chọn chính xác 3 ý được 0,5 điểm, lựa chọn chính xác 4 ý được 1,0 điểm. Với cách tính điểm mới như thế này, dự kiến điểm thi sẽ có sự phân hóa rõ rệt hơn.
Thứ ba, cấu trúc đề thi mới sẽ giúp kiểm tra được các năng lực đặc thù của môn địa lí là: năng lực nhận thức khoa học địa lí, năng lực tìm hiểu địa lí, năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng giải quyết vấn đề thực tiễn.
Cùng bàn luận về chủ đề này, cô Phạm Thị Ngọc Lan – giáo viên Địa lí Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Phenikaa cho rằng Atlat là tài liệu rất hữu ích, là công cụ để học sinh rèn Năng lực sử dụng bản đồ, giúp thí sinh tra cứu các thông tin về địa lý như bản đồ, số liệu thống kê, biểu đồ… Khi không có Atlat, thí sinh sẽ phải nhớ và áp dụng kiến thức từ những thông tin đã học, điều này có thể khiến một số thí sinh gặp khó khăn hơn trong việc trả lời các câu hỏi yêu cầu kiến thức cụ thể trong phần địa lí tự nhiên hoặc kinh tế xã hội.
Mặc dù Atlat không còn được sử dụng trong kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông, nhưng nếu thí sinh đã ôn tập, nắm vững kiến thức và ghi nhớ bằng hình ảnh tốt, các em vẫn có thể đạt điểm cao. Việc hiểu sâu và tư duy logic là rất quan trọng trong các câu hỏi khảo sát, phân tích và giải thích trong môn Địa lí.
Theo cô Lan, việc loại bỏ các câu hỏi sử dụng Atlat trong đề thi có thể mang lại một số điểm thay đổi quan trọng so với các năm trước. Trước đây, phần thi Atlat chiếm 15 câu hỏi mức độ nhận biết với tỉ trọng là 37,5%. Nhưng với đề thi minh hoạ năm 2025 không còn câu hỏi sử dụng Atlat nữa mà thay vào đó là các câu hỏi trả lời đúng sai, câu hỏi trả lời ngắn để rèn kỹ năng đọc và xử lí số liệu.
Các câu hỏi trong đề thi mới sẽ tập trung nhiều hơn vào việc đánh giá khả năng Tư duy tổng hợp theo lãnh thổ, năng lực Sử dụng số liệu thống kê của thí sinh. Dựa trên các đề thi minh họa, có thể thấy rằng cấu trúc câu hỏi sẽ ít thiên về việc đơn thuần ghi nhớ mà chuyển sang các dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh sử dụng kiến thức để phân tích số liệu, giải thích vấn đề. Đề thi cũng yêu cầu thí sinh nắm vững các khái niệm lý thuyết, quy luật địa lý và mối quan hệ giữa các yếu tố địa lý hơn là chỉ đơn thuần dựa vào Atlat để tìm kiếm thông tin.
Nhiều năm ôn luyện cho học sinh cuối cấp, thầy Đàm Thanh Tùng - giáo viên Địa lí cũng bày tỏ: “Trước đây, Atlat là một công cụ quan trọng trong kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn Địa lí, giúp học sinh tra cứu nhanh chóng thông tin về bản đồ, số liệu và biểu đồ, giảm tải việc ghi nhớ máy móc và rèn luyện kỹ năng khai thác tài liệu. Trong kì thi năm trước, đề thi có 15 câu liên quan đến Atlat, giúp học sinh dễ dàng lấy điểm nếu biết cách sử dụng.
Việc bỏ Atlat chắc chắn sẽ tạo ra một số thay đổi. Học sinh sẽ không còn công cụ hỗ trợ trực tiếp mà phải ghi nhớ và phân tích thông tin nhiều hơn. Điều này có thể khiến một số em gặp khó khăn, nhưng nếu có phương pháp ôn tập hợp lý, rèn luyện tư duy địa lí thì điểm số vẫn có thể đạt cao. Vì vậy, quan trọng nhất là sự thích ứng của giáo viên và học sinh với thay đổi này”.
Thầy Tùng cũng chỉ ra, đề thi tham khảo năm nay ngoài định hướng đánh giá năng lực người học thì về cấu trúc, có hai sự thay đổi lớn: thứ nhất là việc bỏ câu hỏi Atlat, thứ hai là xuất hiện hai dạng câu hỏi mới: trắc nghiệm đúng – sai và trắc nghiệm yêu cầu trả lời ngắn.
Câu hỏi trắc nghiệm đúng – sai đòi hỏi học sinh phải nắm vững kiến thức, bởi chỉ một chi tiết nhỏ sai cũng có thể dẫn đến câu trả lời sai. Còn với dạng trắc nghiệm yêu cầu trả lời ngắn, tập trung ở phần kĩ năng xử lí số liệu, đòi hỏi các em phải nắm rõ các công thức, thành thạo việc tính toán. Đây là một thử thách mới vì các em không thể “đoán bừa” đáp án như trước.
Sự thay đổi này có thể khiến nhiều học sinh gặp khó khăn, nhưng đồng thời cũng giúp đề thi đánh giá được chính xác năng lực của các em. Nếu có phương pháp ôn tập phù hợp, học sinh hoàn toàn có thể đạt kết quả tốt.
Học sinh cần luyện kỹ năng ghi nhớ, phân tích số liệu
Để chuẩn bị cho các bạn học sinh sắp thi tốt nghiệp trung học phổ thông trong năm nay, đội ngũ giáo viên Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Phenikaa đang triển khai kế hoạch ôn tập rất cụ thể cho học sinh.
Cô Lan chia sẻ, giáo viên đang tổ chức các buổi ôn tập tập trung vào những kiến thức quan trọng và cốt lõi trong chương trình học. Điều này nhằm hệ thống hóa kiến thức, củng cố các khái niệm, lý thuyết và kỹ năng cần thiết cho học sinh. Sau giai đoạn ôn tập các con sẽ được làm các đề thi minh họa và các đề thi thử do giáo viên biên soạn hoặc tham khảo từ các tỉnh.
Điều này, giúp học sinh làm quen với dạng câu hỏi và cấu trúc đề thi. Khi không còn sử dụng Atlat, việc rèn luyện kỹ năng phân tích số liệu, bản đồ và áp dụng kiến thức đang được chú trọng bằng cách tăng cường ôn luyện các dạng câu hỏi trắc nghiệm đúng sai, câu trắc nghiệm trả lời ngắn.
Ngoài ra, nhà trường cũng tổ chức các buổi thi thử với tần suất mỗi tháng/ lần, điều này không chỉ nhằm kiểm tra kiến thức mà còn giúp học sinh luyện tập tâm lý thi cử. Qua đó, giáo viên có thể đánh giá khả năng của từng học sinh và kịp thời điều chỉnh phương pháp ôn tập.
Trước kì thi, cô Lan khuyên học sinh cần hệ thống kiến thức lý thuyết cơ bản trong chương trình Địa lí 12. Hãy chắc chắn rằng các em đã học kỹ các phần nội dung như địa lý tự nhiên, địa lý dân cư, địa lý ngành kinh tế và địa lí vùng kinh tế. Rèn luyện kỹ năng phân tích và suy luận thông qua các câu hỏi vận dụng để học sinh biết cách phân tích số liệu, lựa chọn đáp án đúng.
Ngoài ra, học sinh cũng nên luyện thêm nhiều đề thi minh họa và đề thi thử để làm quen với cấu trúc và hình thức câu hỏi. Điều này không chỉ giúp cải thiện kỹ năng làm bài mà còn giúp các em làm quen với áp lực thi cử. Khi không còn Atlat, việc ghi nhớ kiến thức là rất quan trọng. Học sinh nên tạo sơ đồ tư duy, bảng tóm tắt hoặc các cách học khác để giúp ghi nhớ các thông tin một cách có hệ thống và dễ dàng tra cứu.
Đồng quan điểm, cô Hương chia sẻ: “Ngay từ đầu năm học, các thầy cô đã trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức Địa lí với cấu trúc khoa học và đầy đủ. Điều này giúp học sinh không có tư tưởng “đến lúc đi mới học” hay “cứ mở Atlat ra là có hết”.
Bên cạnh đó, giáo viên hướng dẫn học sinh cách hệ thống hóa kiến thức môn Địa lí một cách rõ ràng, ngắn gọn theo các dàn ý để hình thành tư duy Địa lí. Đồng thời, học sinh được rèn luyện kỹ năng phân biệt các dạng câu hỏi và cách làm bài phù hợp với từng dạng.
Để làm được bài, các em cần đọc kỹ đề bài và gạch chân những từ khóa quan trọng. Thông thường, mỗi câu hỏi sẽ có hai từ khóa cần xác định: từ khóa thứ nhất liên quan đến lệnh câu hỏi, giúp phân biệt dạng bài; từ khóa thứ hai là đối tượng được hỏi, giúp định hướng kiến thức và nhận dạng phương án đúng. Sau khi xác định từ khóa, học sinh cần liên hệ với nội dung kiến thức liên quan để tìm ra phương án chính xác nhất.
Ngoài ra, giáo viên tăng cường kiểm tra, đánh giá với nhiều hình thức khác nhau như kiểm tra miệng, kiểm tra viết tự luận, trắc nghiệm, bốc thăm trả lời câu hỏi... Việc đa dạng hóa các dạng bài tập giúp học sinh tránh cảm giác nhàm chán. Bên cạnh ba dạng thức phổ biến trong đề thi, giáo viên có thể sáng tạo nhiều hình thức câu hỏi khác như ghép cột, điền khuyết… nhằm nâng cao khả năng tư duy và tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt hơn”.
Trước những thay đổi trong kỳ thi năm nay, thầy Tùng đã điều chỉnh, hướng dẫn các em cách tư duy môn Địa lí một cách hệ thống và khoa học. Thay vì học thuộc lòng rời rạc, các em được rèn luyện cách phân tích, liên kết kiến thức theo chủ đề, hiểu bản chất từng vấn đề. Những hệ thống bài tập bám sát cấu trúc đề thi mới, giúp các em rèn luyện với hai dạng câu hỏi mới – trắc nghiệm đúng/sai và trắc nghiệm trả lời ngắn – để tránh bỡ ngỡ khi vào phòng thi.
“Tôi luôn động viên tinh thần cho các em, giúp các em giữ vững tâm lý thoải mái, tự tin. Tôi tin rằng khi có sự chuẩn bị tốt cả về kiến thức lẫn tinh thần, các em sẽ có thể đạt được kết quả cao nhất trong kỳ thi sắp tới” – thầy Tùng bày tỏ.
