Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo quá trình xây dựng phương án tổ chức kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 (phương án thi), kèm Công văn số 5324/BGDĐT-QLCL ngày 28/9/2023.
Được biết, dự thảo Phương án thi đã được đăng trên cổng thông tin điện tử của Bộ Giáo dục và Đào tạo lấy ý kiến xã hội từ ngày 17/3/2023 đến 17/5/2023. Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến ngày 17/5/2023, trên hòm thư góp ý về dự thảo phương án thi có tổng số 25 email góp ý với một số quan điểm, nội dung đề cập đến môn thi, nội dung, hình thức thi.
Đo đó, phương án thi nhận được nhiều ý kiến đóng góp, đặc biệt từ các nhà quản lý, các giáo viên trung học phổ thông trực tiếp đứng lớp, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục tổ chức lấy ý kiến thông qua nhiều hình thức, cụ thể như sau:
Đánh giá tác động tại thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Tây Ninh, Lạng Sơn, Bắc Giang.
Tổ chức lấy ý kiến tới toàn thể cán bộ, giáo viên của các trường trung học phổ thông trên phạm vị cả nước (Công văn số 4430/BGDĐT-QLCL ngày 21/8/2023).
Xin ý kiến lãnh đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo các phòng chuyên môn thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo tại Hội nghị tổng kết công tác Quản lý chất lượng năm học 2022-2023.
 |
Ảnh minh họa: Ngọc Mai |
Về kết quả lấy ý kiến và phân tích, theo báo cáo, dự thảo phương án thi cơ bản nhận được sự đồng thuận cao về nội dung: Mục đích kỳ thi, hình thức môn thi, sự phân cấp, trách nhiệm của địa phương và trung ương, lộ trình triển khai, số lượng môn thi tự chọn,...
Tuy nhiên, có rất nhiều ý kiến phân tán về môn thi bắt buộc vì có thể dẫn đến các vần đề: Làm tăng áp lực thi cử, dễ gây nên việc chọn khối khoa học xã hội nhiều hơn so với khoa học tự nhiên; ảnh hưởng đến định hướng nghề nghiệp của học sinh cũng như phân công giáo viên trong quá trình giảng dạy tại nhà trường (môn thừa, môn thiếu).
Về số môn thi, với lựa chọn 4+2 - tức là thí sinh học chương trình trung học phổ thông phải thi 06 môn, gồm thi bắt buộc 04 (Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ, Lịch sử) và 02 môn thí sinh tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12. Thí sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông (nhóm thí sinh này không phải học bắt buộc môn Ngoại ngữ) phải thi 05 môn, gồm thi bắt buộc 03 môn (Ngữ văn, Toán, Lịch sử) và 02 môn thí sinh tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.
Với lựa chọn 3+2 - tức là thí sinh học chương trình trung học phổ thông phải thi 05 môn, gồm thi bắt buộc 03 môn (Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ) và 02 môn thí sinh tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm cả môn Lịch sử). Thí sinh học chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông (nhóm thí sinh này không phải học bắt buộc môn Ngoại ngữ), thí sinh phải thi 04 môn, gồm thi bắt buộc 02 môn (Ngữ văn, Toán) và 02 môn thí sinh tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12.
Kết quả khảo sát như sau:
| Các đợt khảo sát |
Kết quả khảo sát về chọn môn thi |
|
| Lựa chọn 4+2 |
Lựa chọn 3+2 |
|
| Khảo sát trên phạm vi cả nước với 130.672 cán bộ, giáo viên tham gia |
34.521 (Chiếm 26,41%) |
96.151 (Chiếm 73,59%) |
| Khảo sát tại Hội nghị công tác quản lý chất lượng với 205 đại biểu là Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Lãnh đạo các phòng chuyên môn thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo |
64 (Chiếm 31,2%) |
141 (Chiếm 68,8%) |
Đánh giá ưu, nhược điểm chính 02 lựa chọn trên như sau:
Với lựa chọn 4+2 có ưu điểm là các môn bắt buộc đều được tổ chức thi. Việc được chọn 02 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường; tạo điều kiện thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông để xét vào các cơ sở giáo dục đại học.
Tuy nhiên, lựa chọn này có nhược điểm làm tăng áp lực thi cử cho học sinh và công tác tổ chức thi vì số buổi thi nhiều hơn gây tốn kém về nguồn lực con người và tài chính (Số buổi thi theo lựa chọn này là 05 buổi, nhiều hơn 01 buổi thi so với hiện nay). Thực trạng hiện nay học sinh chọn khối Khoa học xã hội nhiều hơn Khoa học tự nhiên, do đó, sẽ làm trầm trọng hơn việc lệch khối này, ảnh hưởng đến việc đào tạo nguồn nhân lực thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; làm giảm vai trò nhóm môn học tự chọn bởi vì riêng 4 môn thi bắt buộc đã tạo nên được 4 tổ hợp tuyển sinh nghiêng về xã hội. Ảnh hưởng đến chọn môn học của học sinh dẫn đến việc phân công giáo viên trong quá trình giảng dạy tại nhà trường (môn thừa, môn thiếu).
Với lựa chọn 3+2, ưu điểm là công tác tổ chức thi và việc thi của thí sinh sẽ được giảm nhẹ hơn, giảm áp lực, giảm tốn kém so với hiện nay (thí sinh chỉ thi 05 môn, hiện nay là 06 môn). Số buổi thi (04 buổi) bằng số buổi thi hiện nay. Cân bằng hơn (so với lựa chọn 4+2) cho học sinh chọn học và chọn thi giữa tổ hợp Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội. Việc được chọn 02 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường; tạo điều kiện thuận lợi trong việc sử dụng kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông để xét vào các cơ sở giáo dục đại học.
Tuy nhiên, lựa chọn này có nhược điểm ảnh hưởng đến việc dạy và học Lịch sử đối với các học sinh không chọn môn này để thi. Dẫn đến xu hướng tăng việc lựa tổ hợp tuyển sinh Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, làm giảm một phần vai trò nhóm môn học tự chọn. Kế thừa về cách lựa chọn môn thi đã ổn định trong thời gian dài: Chỉ chọn 03 môn thi bắt buộc (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ)/tổng số các môn học bắt buộc gồm (Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Giáo dục công dân, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Lịch sử, Địa lý, Công nghệ, Thể dục, Giáo dục Quốc phòng và An ninh); 6 môn học khác trở thành môn thi tự chọn trong 2 tổ hợp môn (Khoa học tự nhiên: Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học xã hội, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân).
Trong quá trình đánh giá tác động về lựa chọn 4+2 tại thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Tây Ninh, Lạng Sơn và Bắc Giang có thêm nhiều ý kiến đề xuất về lựa chọn 2+2, cụ thể như sau: Thí sinh học chương trình trung học phổ thông và chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học phổ thông phải thi 04 môn, gồm thi bắt buộc 02 môn (Toán, Ngữ văn) và 02 môn thí sinh tự chọn trong số các môn còn lại được học ở lớp 12 (bao gồm cả môn Ngoại ngữ và Lịch sử). Kết quả có 17.981 cán bộ, giáo viên tham gia ý kiến. Trong đó có 40% chọn Lựa chọn 4+2; 59,8% chọn Lựa chọn 2+2 môn thi và 0,2% chọn ý kiến khác.
Lựa chọn 2+2 có ưu điểm là giảm áp lực thi cử cho học sinh và giảm thực sự chi phí cho gia đình học sinh và cả xã hội (thí sinh chỉ thi 04 môn, hiện nay 06 môn). Số buổi thi 03 buổi, giảm 01 số buổi thi so với hiện nay. Không gây nên sự mất cân bằng giữa các tổ hợp tuyển sinh, phù hợp với định hướng nghề nghiệp của các em. Tạo điều kiện cho các học sinh dành thời gian học các môn lựa chọn phù hợp với định hướng nghề nghiệp của các em. Thí sinh được chọn 02 môn lựa chọn để thi giúp thí sinh phát huy năng lực sở trường, tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh sử dụng kết quả thi tốt nghiệp trung học phổ thông để xét vào các cơ sở giáo dục đại học. Tuy nhiên, nhược điểm là ảnh hưởng đến việc dạy và học môn Lịch sử và Ngoại ngữ, hai môn này hiện nay đang là môn bắt buộc học.
Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nêu các điểm thống nhất về Dự thảo liên quan đến mục đích kỳ thi, hình thức môn thi, sự phân cấp, trách nhiệm của địa phương và trung ương, lộ trình triển khai, số lượng môn thi tự chọn,...
