Những năm gần đây, nhiều trường đại học sử dụng chứng chỉ IELTS làm điều kiện ưu tiên trong tuyển sinh, việc này khiến nhiều gia đình bằng mọi cách đầu tư cho con học để tăng cơ hội được tuyển.
Em Tạ Duy Anh (học sinh lớp 12, Trường Trung học phổ thông Thường Tín, Hà Nội) cho biết, cách đây khoảng 1 năm, em đã ôn luyện và thi IELTS, tổng chi phí hết 45 triệu đồng. Theo đó, mỗi tuần em ôn luyện 3 buổi (2 buổi trực tiếp, 1 buổi online).
"Em ôn luyện tại một trung tâm trên khu vực quận Hai Bà Trưng, cách nhà 20km. Khi bắt đầu học ở trung tâm, họ kiểm tra đầu vào của em và đưa ra lộ trình, mức chi phí để em có thể đạt được IELTS 6.5", Tạ Duy Anh chia sẻ.
Nam sinh cho biết, với IELTS 6.5, tùy vào từng trường đại học sẽ quy ra điểm môn tiếng Anh khác nhau. Tuy nhiên, bản thân em kém may mắn khi không đạt được điểm cao trong kỳ thi IELTS. Vì vậy, em đã lựa chọn kỳ thi đánh giá năng lực để tăng cơ hội vào trường đại học.
Tạ Duy Anh chia sẻ thêm, đối với nhiều bạn ở cùng lớp, cùng trường với em, do mức phí ôn luyện và thi IELTS là khá đắt đỏ, nên mọi người không có điều kiện để tham gia. Bởi vậy, nhiều bạn cũng đã đăng ký kỳ thi đánh giá năng lực nhưng do "hết suất" ở Hà Nội, họ phải đi các tỉnh xa như Thái Nguyên, Nghệ An...
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Hùng (nguyên Trưởng bộ phận thường trực Đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020") cho rằng: "Nếu chúng ta ưu tiên xét tuyển bằng chứng chỉ IELTS hay TOEFL… sẽ càng làm tăng thêm sự bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Nó là sự khác biệt giữa sự phát triển kinh tế, thu nhập của người dân chi cho giáo dục.
Để có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, hầu hết các gia đình đều sẽ phải chi hàng chục triệu đồng cho con em đi ôn luyện tại các trung tâm ngoại ngữ.
Trong khi đó, với nhóm học sinh nghèo ở vùng sâu, vùng xa không có điều kiện kinh tế để ôn luyện thi chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, các em có thể sẽ bị ảnh hưởng cơ hội vào trường đại học”, ông Hùng nói.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hùng: “Ở Trung Quốc, các trường phổ thông đã giảm các giờ dạy tiếng Anh, Chính phủ đã cấm các trung tâm ngoại ngữ dạy ngoài giờ cho học sinh. Trước đó, từng có giáo viên đã kiến nghị việc học tiếng Anh là chạy theo nền văn hoá của phương Tây và tốn kém. Trong khi công nghệ đã phát triển, việc học online tiện lợi hơn”, ông Hùng chia sẻ.
Theo ông Hùng, để đánh giá tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học phải có đánh giá chung thay vì ưu tiên ngoại ngữ.
Về nội dung trên, chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên cho rằng, các trường đại học được tự chủ về phương án tuyển sinh.
Ông Nguyên nhận định, thí sinh chỉ có năng lực ngôn ngữ khó có thể học tốt các ngành khoa học. Việc tuyển chọn thí sinh thường phải đánh giá năng lực tối thiểu qua ba môn học.
"Giả sử, ngành kinh tế có tổ hợp môn xét tuyển là Toán - Văn - Anh, nếu môn tiếng Anh được dùng IELTS để miễn môn này thì có thể chấp nhận. Việc chỉ dùng IELTS để ưu tiên xét tuyển chung cho nhiều ngành, theo tôi là không phù hợp", chuyên gia nói.
Theo chuyên gia, nếu đánh giá năng lực của thí sinh nếu chỉ dựa trên kết quả của một môn học sẽ không phản ánh được năng lực cần có để tiếp cận chuyên ngành khoa học.
"Trường đại học ưu tiên tuyển sinh chỉ bằng chứng chỉ tiếng Anh quốc tế như vậy là một lỗ hổng. Việc sàng lọc thí sinh không đúng, không dựa trên cơ sở khoa học. Theo tôi, đáng lẽ, bộ phận quản lý chất lượng của nhà trường hoặc các tổ chức kiểm định phải lên tiếng vì quy định tuyển sinh của đơn vị ưu tiên xét tuyển chỉ bằng điều kiện về ngoại ngữ là không hợp lý.
Ở nước ngoài, tổ chức kiểm định chất lượng sẽ ý kiến về việc nhà trường tuyển sinh không đảm bảo chất lượng và sẽ hạ bậc đánh giá kết quả của trường, nếu trường vẫn cố tình thực hiện", chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên nói.
Về việc sử dụng chứng chỉ tiếng Anh làm phương thức ưu tiên xét tuyển đại học, Tiến sĩ Lê Đông Phương - nguyên cán bộ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng, điều này sẽ khiến một bộ phận phụ huynh nhận định, chứng chỉ IELTS hay các chứng chỉ tiếng Anh quốc tế khác là con đường tắt để bước vào cánh cửa đại học. Từ đó, họ chỉ đầu tư cho con học tập trung vào môn học này và chắc chắn sẽ dễ "thở" hơn so với phải học giỏi toàn diện nhiều môn học khác.
Do đó, không thể đặt tiếng Anh ngang hàng với khoa học tự nhiên hay khoa học xã hội. Điều cần nhất đối với học sinh Trung học phổ thông là các kiến thức khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, kỹ năng sống,… Vì vậy, việc quá tập trung vào chứng chỉ ngoại ngữ sẽ dẫn đến tình trạng học lệch, học tủ, học sinh bỏ qua môn học chính khóa để dồn lực vào học ôn IELTS.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Lê Đông Phương cũng nhấn mạnh, không thể phủ nhận vai trò của ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh trong quá trình học tập, nghiên cứu ở bậc đại học và sau đại học.
"Vì vậy, mỗi cơ sở giáo dục có mỗi phương thức tuyển sinh khác nhau, song cần hướng đến sự phát triển toàn diện của người học. Chứng chỉ ngoại ngữ không thể phản ánh toàn diện năng lực của người học theo một ngành, chuyên ngành nào đó. Nếu các em theo học ngành ngôn ngữ thì việc ưu tiên xét tuyển với người có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế thì phù hợp. Còn nếu áp dụng đại trà thì có thể sẽ dẫn đến tuyển nhầm, tuyển sai người", Tiến sĩ Phương chia sẻ quan điểm.
