Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long ký Quyết định số 247/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 4/5/2023 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đến năm 2023, tầm nhìn đến năm 2045.
Theo đó, có nhiệm vụ sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập đảm bảo tinh gọn, hiệu quả, bảo đảm về quy mô, cơ cấu và hợp lý về ngành, nghề, trình độ đào tạo, chuẩn hóa, hiện đại hóa, có phân tầng chất lượng, đáp ứng nhu cầu nhân lực của thị trường lao động, phù hợp với quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Sắp xếp, tinh gọn sẽ hạn chế tình trạng đầu tư dàn trải, lãng phí, cạnh tranh không lành mạnh
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Duy Dũng - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ Nghệ Dung Quất (tỉnh Quảng Ngãi) chia sẻ: “Về nhiệm vụ, giải pháp về việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập, theo tôi, việc quy hoạch, tinh gọn sẽ góp phần cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp; công tác đầu tư hiệu quả hơn, tránh tình trạng dàn trải nguồn lực.
Hiện nay, một số địa phương có quá nhiều trường đào tạo nghề cùng hoạt động, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh, đồng thời phân tán nguồn lực đầu tư khiến mỗi trường chỉ nhận được một nguồn kinh phí hạn chế, không đủ cho sự phát triển toàn diện.
Việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống vừa giúp hình thành mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp đa dạng, phân bố hợp lý hơn về cơ cấu ngành, nghề và cơ cấu trình độ; vừa góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động”.
Cùng bàn về vấn đề trên, Thạc sĩ Nguyễn Thanh Hiếu - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông (tỉnh Quảng Nam) nêu quan điểm: “Hiện nay, một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp gặp khó khăn trong công tác tuyển sinh do ngành nghề đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của xã hội; chất lượng đào tạo không đồng đều giữa các cơ sở đào tạo; mối quan hệ giữa các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp chưa chặt chẽ… Phần lớn các cơ sở giáo dục nghề nghiệp gặp vướng mắc do chưa có nhiều chính sách hỗ trợ việc phát triển đào tạo nghề, chưa thu hút được người học tham gia vào các ngành nghề kỹ thuật cao”.
Tại Quảng Nam, năm 2021, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam đã ban hành quyết định về việc chuyển giao, sáp nhập 5 trường cao đẳng, trung cấp trên địa bàn (bao gồm: Trường Cao đẳng Công nghệ Quảng Nam, Trường Trung cấp nghề Nam Quảng Nam, Trường Trung cấp nghề Bắc Quảng Nam, Trường Trung cấp nghề Thanh niên dân tộc - miền núi Quảng Nam, Trường Trung cấp Văn hóa - nghệ thuật và du lịch Quảng Nam) vào Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Quảng Nam và đổi tên thành Trường Cao đẳng Quảng Nam.
“Việc sáp nhập này là quá trình tất yếu khi các trường cao đẳng, trung cấp của địa phương gặp nhiều khó khăn vì không tuyển sinh được trong nhiều năm liên tiếp” - Thạc sĩ Nguyễn Thanh Hiếu đánh giá.
Còn theo Thạc sĩ Nguyễn Phan Anh Quốc - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Ninh Thuận, trong bối cảnh hiện nay, việc sắp xếp, tổ chức lại, tinh gọn hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập là hoàn toàn hợp lý.
“Điều này sẽ giúp tập trung đầu tư nguồn lực, mang lại hiệu quả cao hơn so với việc mở rộng quá nhiều cơ sở, dẫn đến tình trạng đầu tư dàn trải, lãng phí và thậm chí cạnh tranh không lành mạnh giữa các cơ sở.
Khi một địa phương có ít cơ sở giáo dục nghề nghiệp, sẽ giúp nguồn lực được sử dụng hiệu quả hơn. Lãnh đạo địa phương cũng có thể dễ dàng theo dõi, thực hiện, xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển xuyên suốt và có những định hướng phát triển chung của nhà trường” - Thạc sĩ Nguyễn Phan Anh Quốc phân tích.
Một tiết học của sinh viên Trường Cao đẳng nghề Ninh Thuận. Ảnh: NTCC.
Cần thực hiện theo một lộ trình cụ thể
Thầy Nguyễn Phan Anh Quốc nhấn mạnh: “Để công tác sắp xếp, tinh gọn hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiệu quả, theo tôi, cần xây dựng cơ chế tăng cường tính tự chủ cho các đơn vị sau khi sắp xếp. Khi hai đơn vị sáp nhập, số lượng nhận nhân sự sẽ trở nên rất lớn. Vì vậy, cần tinh gọn bộ máy, đồng thời tăng tính tự chủ, trao quyền quyết định nhiều hơn cho từng đơn vị.
Thực tế cho thấy, nhiều đơn vị dù có đầy đủ cơ sở vật chất và bộ máy tổ chức, nhưng không đạt đủ chỉ tiêu tuyển sinh, dẫn đến hoạt động cầm chừng và sử dụng nguồn lực không hiệu quả. Việc sáp nhập và giải thể các đơn vị không hiệu quả nhằm hạn chế lãng phí; đồng thời, tạo điều kiện cho các đơn vị phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả đào tạo nghề.
Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ cùng nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng tăng, cần có những cơ sở đào tạo nghề đạt chuẩn, nhằm trang bị cho lực lượng lao động kỹ năng cùng tay nghề chuyên nghiệp”.
Thạc sĩ Nguyễn Phan Anh Quốc - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Ninh Thuận. Ảnh: NVCC.
Để công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt hiệu quả, thầy Nguyễn Duy Dũng chia sẻ thêm: “Cần đánh giá lại cơ cấu tổ chức hiện tại, loại bỏ các vị trí thừa, giảm bớt sự trùng lặp công việc, nhằm đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả quản lý. Bên cạnh đó, cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ quản lý và giảng viên, từ đó, nâng cao năng lực lãnh đạo nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác tinh gọn bộ máy.
Đồng thời, cần xây dựng cơ chế, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, bộ ngành và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tài nguyên và đảm bảo sử dụng nguồn lực đầu tư hiệu quả.
Việc phát triển giáo dục nghề nghiệp không chỉ dựa vào những nỗ lực của nhà trường, mà còn cần sự phối hợp của gia đình, cơ quan quản lý và xã hội. Nhà nước cần có những định hướng, chính sách rõ ràng cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như: đảm bảo chất lượng đào tạo, chính sách lương thưởng, chế độ đãi ngộ, đầu tư về cơ sở vật chất…
Ngoài ra, Nhà nước cần xây dựng kế hoạch cụ thể, triển khai chiến lược truyền thông hiệu quả nhằm đẩy mạnh quảng bá hình ảnh về giáo dục nghề nghiệp, từ đó tạo ra sự thay đổi nhận thức của phụ huynh và học sinh. Đối với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc không đủ điều kiện vào đại học, việc lựa chọn học nghề vẫn có thể mở ra nhiều cơ hội việc làm khác. Khi phụ huynh, học sinh được cung cấp đầy đủ thông tin về thị trường lao động, mức lương, cơ hội việc làm, họ sẽ có cái nhìn thực tế hơn.
Những giải pháp trên, không chỉ giúp tối ưu hóa nguồn lực mà còn tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phát triển bền vững, chất lượng”.
Còn Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phương Đông cho rằng, để sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt hiệu quả cao, cần phải chú ý đến cơ cấu tổ chức: “Bộ máy cần được tinh gọn, các phòng, ban phải được rà soát kỹ lưỡng. Đối với những phòng, ban, vị trí chưa thực sự cần thiết, có thể cắt giảm để tối ưu hóa bộ máy quản lý. Ngoài ra, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần rà soát và lựa chọn lại các ngành nghề đào tạo, tránh những ngành nghề trùng lặp.
Việc sáp nhập các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần thực hiện theo một lộ trình cụ thể, đồng thời phải xem xét đến đặc thù của từng địa phương. Trong quá trình triển khai thực hiện cần có kế hoạch rõ ràng để đánh giá chính xác thực trạng của từng cơ sở giáo dục.
Sắp xếp theo hướng đồng bộ, tập trung, tinh gọn nhằm xây dựng, cơ cấu hợp lý về trình độ, ngành nghề đào tạo. Đồng thời, việc gắn kết chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo với doanh nghiệp và thị trường lao động sẽ tạo nên mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao, đảm bảo cân đối cả về số lượng và chất lượng nguồn nhân lực”.
Bên cạnh đó, thầy Nguyễn Thanh Hiếu cũng chỉ ra, việc sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp giúp giảm bớt tình trạng cồng kềnh trong quản lý, giảm bớt số lượng nhân sự không cần thiết.
“Khi nhân sự giảm, ngân sách chi tiêu cũng được cắt giảm đáng kể, giúp tối ưu nguồn lực, tập trung vào nâng cao chất lượng đào tạo, tránh lãng phí ở những cơ sở có ít sinh viên.
Không chỉ vậy, việc này còn giúp giảm tình trạng mỗi cơ sở hoạt động theo mô hình riêng, khó kiểm soát. Các ngành nghề được sắp xếp hợp lý hơn, tránh tình trạng trùng lặp, dàn trải” - thầy Hiếu nhấn mạnh.
