Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5, vấn đề về nguy cơ thiếu điện và các giải pháp để bảo đảm điện cho sinh hoạt và sản xuất trong thời gian tới được các nhà báo đặt câu hỏi cho đại diện Bộ Công thương.
Đồng thời với đó là câu hỏi về việc giải quyết đối với các dự án điện gió, điện mặt trời không nằm trong quy hoạch tới đây sẽ xử lý như thế nào? Bộ Công Thương chưa có hướng dẫn với dự án thống nhất giá, hoàn thành đầu tư xây dựng, có đủ cơ sở pháp lý để huy động tạm thời, lý do và trách nhiệm ra sao?
 |
Người phát ngôn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng tại cuộc họp báo. Ảnh: VGP/Nhật Bắc |
Trả lời câu hỏi về các vấn đề trên, người phát ngôn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết:
Liên quan đến câu hỏi của phóng viên về nguy cơ thiếu điện và các giải pháp bảo đảm điện cho sinh hoạt, sản xuất thời gian tới, chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận, dù nói về nguy cơ, nhưng thực tế có một số nơi, ở một số thời điểm nhất định, đã xuất hiện tình trạng thiếu điện cho sinh hoạt của người dân và sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thay mặt Bộ Công Thương, tôi xin bày tỏ sự đồng cảm, sự chia sẻ với những khó khăn của doanh nghiệp cũng như sự bất tiện của người dân trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, nhất là trong bối cảnh sau đại dịch Covid-19 và thời tiết nắng nóng kỷ lục hiện nay.
Trước hết, trong 4 tháng đầu năm, có thể đánh giá tình hình cung cấp điện ổn định. Tuy nhiên, từ đầu tháng 5 đến nay, tình trạng nắng nóng kỷ lục đã xảy ra tại nhiều địa phương trên cả nước, diễn biến khó lường và dự kiến còn có thể tiếp tục kéo dài trong thời gian tới. Tình trạng này đã làm tăng nhu cầu tiêu thụ điện sinh hoạt; trong khi đó lưu lượng nước về các hồ thủy điện lại rất thấp, đặc biệt là tại các hồ thủy điện miền Bắc, gây ảnh hưởng lớn đến cung ứng điện trong mùa khô năm 2023, nhất là trong thời gian cuối tháng 5 vừa qua khi nguồn than nhập khẩu về chậm hơn nhu cầu thực tế phục vụ hoạt động phát điện.
Ngay từ đầu năm 2023, nhận định tình hình khó khăn trong cung ứng điện năm 2023, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN), Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản (TKV) và các đơn vị có liên quan chủ động theo dõi sát tình hình diễn biến thời tiết, đảm bảo nguồn cung nhiên liệu cho phát điện, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, nâng cấp, sửa chữa các công trình nguồn và lưới điện.
Lường trước được tình hình khó khăn trong cung cấp điện tại thời gian cao điểm nắng nóng năm 2023, Chính phủ, trực tiếp Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành và các đơn vị liên quan khẩn trương, quyết liệt thực hiện các giải pháp cần thiết để bảo đảm cung ứng điện ở mức cao nhất, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn mang tính ngắn hạn.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã triển khai các giải pháp nhằm đảm bảo điện, chỉ đạo các đơn vị quyết liệt, khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ để ứng phó, đảm bảo cung ứng điện trong các tháng cao điểm nắng nóng.
Cụ thể, thứ nhất, Bộ Công Thương đã tăng cường đảm bảo công tác vận hành hệ thống điện sẵn có và cung cấp nhiên liệu phục vụ sản xuất điện.
Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị điện lực tập trung thực hiệu quả các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao về bảo đảm cung ứng điện mùa khô năm 2023. Bộ Công Thương đã nhiều lần trực tiếp chỉ đạo, hỗ trợ EVN thực hiện các nhiệm vụ được giao.
Đồng thời, rà soát công tác vận hành hệ thống điện, chỉ đạo các đơn vị phát điện: chuẩn bị nhiên liệu sẵn sàng phục vụ cho phát điện; thành lập, tăng cường các bộ phận trực ca và ứng trực hỗ trợ công tác vận hành; thực hành tiết kiệm điện ngay trong các đơn vị nội bộ; đảm bảo an toàn lưới điện truyền tải, lưới điện phân phối đảm bảo cho vận hành an toàn, hiệu quả; khẩn trương khắc phục những sự cố, tồn tại để đưa vào vận hành các nhà máy điện phục vụ cho cung cấp điện.
Bộ Công Thương cũng yêu cầu tăng sản lượng than cho cấp điện, điều tiết việc cung cấp than để tăng lượng than cho phát điện khoảng 300 nghìn tấn cho tháng 5 và khoảng 100 nghìn tấn cho mỗi tháng tiếp theo (tháng 6, tháng 7); tăng 18% lượng khí cấp khu vực Đông Nam Bộ và 8% lượng khí cấp khu vực Tây Nam Bộ cho sản xuất điện.
Thứ hai, khẩn trương đưa các nhà máy năng lượng tái tạo chuyển tiếp vào vận hành, nối lưới để có thể phát điện ngay lên hệ thống điện quốc gia.
Tính đến 17h30 ngày 31/5/2023, có 7 dự án/phần dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp với tổng công suất 430,22 MW đã chính thức được phát điện thương mại lên lưới. Ngoài ra, có 40 dự án chuyển tiếp đã được Bộ Công Thương phê duyệt giá tạm và hiện nay đang khẩn trương hoàn tất các thủ tục để có thể phát điện lên lưới.
Có 59/85 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 3.389,8 MW đã gửi hồ sơ cho Công ty Mua bán điện (EVNEPTC) để đàm phán giá điện, hợp đồng mua bán điện; trong đó có 50 dự án chuyển tiếp với tổng công suất 2.751,6 MW đã đề nghị giá tạm bằng 50% giá trần của khung giá (theo Quyết định số 21/QĐ-BCT ngày 7/1/2023 của Bộ Công Thương). EVN và chủ đầu tư đã hoàn thành đàm phán giá và ký tắt hợp đồng mua bán điện (PPA) với 46/50 dự án.
19 dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp đã được cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nghiệm thu công trình/một phần công trình; 27 dự án chuyển tiếp đã được cấp giấy phép hoạt động điện lực toàn nhà máy/một phần nhà máy; 22 dự án chuyển tiếp đã có quyết định gia hạn chủ trương đầu tư.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn 26/85 dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp với tổng công suất khoảng 1.346 MW chưa gửi hồ sơ đến EVN để đàm phán giá điện.
Thứ ba, tăng cường các giải pháp tiết kiệm điện. Xin khẳng định lại: Không phải khi có nguy cơ thiếu điện thì chúng ta mới phải tiết kiệm điện, mà đây là chính sách xuyên suốt, lâu dài từ trước đến nay. Bộ Công Thương đã có riêng 1 đơn vị phụ trách lĩnh vực này là Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, đồng thời đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy, tuyên truyền về tiết kiệm điện, như Chiến dịch Giờ Trái đất có hoạt động kêu gọi tắt đèn trong 1 giờ đồng hồ,... Trong bối cảnh nguồn cung điện khó khăn như hiện nay, tiết kiệm điện càng có vai trò quan trọng, ý nghĩa đặc biệt và mang lại hiệu quả tức thời, thiết thực, cần được triển khai mạnh mẽ, quyết liệt.
Bộ Công Thương đã tổ chức phát động tiết kiệm điện toàn quốc năm 2023 kêu gọi và đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh thành phố, các bộ, ngành Trung ương có liên quan đẩy mạnh công tác truyền thông; tăng cường tuyên truyền, phổ biến sâu rộng, liên tục, bằng nhiều hình thức phù hợp về sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả để nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp và cộng đồng; làm việc trực tiếp với các khách hàng sử đụng điện lớn để xây dựng, điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp với tình hình cung cấp điện, đặc biệt là giảm việc tiêu thụ điện trong các giờ cao điểm của hệ thống điện.
Hiện nay đã có 55/63 Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ban hành các văn bản chỉ đạo đảm bảo cung ứng điện, tiết kiệm điện trên địa bàn, triển khai các công tác tuyên truyền, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với các đơn vị điện lực và khách hàng sử dụng điện cùng chung tay thực hành tiết kiệm điện, xây dựng kế hoạch sử dụng điện hợp lý, hiệu quả.
Kết quả sản lượng điện tiết kiệm hàng ngày hiện đạt mức khoảng 20 triệu kWh/ngày (tương đương khoảng 2,5% điện năng tiêu thụ hàng ngày).
Trong thời gian tới, với quy mô tổng công suất đặt đạt 81.504 MW, trong khi nhu cầu phụ tải cao nhất là hơn 44.000 MW, nếu chúng ta đảm bảo các tổ máy không gặp sự cố, vận hành tin cậy, nhiên liệu đủ, điều tiết nước các hồ hợp lý, thực hiện tốt các giải pháp tiết kiệm điện, chúng ta sẽ có thể khắc phục được vấn đề thiếu điện, đảm bảo được cung ứng điện cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân.
Liên quan đến việc giải quyết các dự án điện gió, điện mặt trời không nằm trong Quy hoạch, ngày 15/5/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 500/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2050 (Quy hoạch điện VIII). Trong đó, chỉ nêu tổng công suất các nguồn điện gió, điện mặt trời dự kiến phát triển đến năm 2030, không có tên dự án cụ thể. Cơ cấu nguồn điện dự kiến phát triển đến năm 2030 như sau: Điện gió trên bờ 21.880 MW; Điện gió ngoài khơi 6.000 MW, trường hợp công nghệ tiến triển nhanh, giá điện và chi phí truyền tải hợp lý thì phát triển quy mô cao hơn; Điện mặt trời 12.836 MW (không bao gồm điện mặt trời mái nhà hiện hữu), gồm các nguồn điện mặt trời tập trung 10.236 MW, nguồn điện mặt trời tự sản, tự tiêu khoảng 2.600 MW. Nguồn điện mặt trời tự sản, tự tiêu được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất.
Hiện nay, Bộ Công Thương đang triển khai xây dựng Kế hoạch thực hiện quy hoạch theo nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao, khi đó sẽ cụ thể hóa quy mô công suất, tiến độ các dự án theo từng địa phương để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt, làm cơ sở triển khai theo quy định.
Tuy nhiên, đối với những dự án như phóng viên đề cập - là những dự án không nằm trong Quy hoạch, hiện nay Bộ Công Thương đã có các văn bản quy phạm pháp luật, công văn hướng dẫn để giải quyết, xử lý.
Căn cứ quy định tại Luật Giá, Luật Điện lực, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 15/2022/TT và Quyết định số 21/QĐ-BCT làm cơ sở cho EVN và các dự án chuyển tiếp thỏa thuận giá điện đảm bảo không vượt quá khung giá phát điện do Bộ Công Thương ban hành.
Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đã ban hành 10 công văn chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc EVN và các chủ đầu tư dự án điện khẩn trương đàm phán, thống nhất giá điện, đảm bảo nguyên tắc giá điện với lợi nhuận hợp lý, các dự án tuân thủ quy định pháp luật và không vượt quá khung giá phát điện.
Việc tháo gỡ khó khăn cho các dự án là cần thiết, tuy nhiên ngoài vấn đề cơ chế giá điện, các dự án phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật khác như về quy hoạch, đầu tư, đất đai, môi trường, xây dựng, phòng cháy chữa cháy v.v… Bộ Công Thương đã thường xuyên làm việc với EVN và các nhà máy điện chuyển tiếp để trực tiếp hướng dẫn, chỉ đạo xử lý. Đồng thời Bộ cũng đã ban hành các văn bản chỉ đạo cụ thể cho EVN cũng như gửi các địa phương để kịp thời hướng dẫn các nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ theo quy định.
Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ cũng như đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh chỉ đạo Sở Công Thương phối hợp với các chủ đầu tư khẩn trương thực hiện công tác thẩm định thiết kế, thiết kế điều chỉnh (nếu có) và kiểm tra công tác nghiệm thu theo thẩm quyền; hướng dẫn các chủ đầu tư vướng mắc về quy hoạch trong quá trình điều chỉnh chủ trương đầu tư; đẩy nhanh tiến độ cấp giấy phép hoạt động điện lực các hoàn thành.
Với sự phối hợp tích cực, thiện chí của các bên trong triển khai những giải pháp tháo gỡ theo đúng quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là "hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro" và tuân thủ các quy định pháp luật, các dự án điện chuyển tiếp sẽ khắc phục được vướng mắc, tồn tại - thậm chí là vi phạm - trong thời gian sớm nhất, qua đó tháo gỡ khó khăn cho chính các chủ đầu tư dự án, giúp dự án sớm được đưa vào vận hành thương mại, phát điện lên hệ thống điện quốc gia, góp phần tăng nguồn cung, đảm bảo cung ứng điện cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống sinh hoạt của người dân.
