TBT báo điện tử Giáo Dục Việt Nam (ngoài cùng bên trái) tặng hoa cho các khách mời buổi Hội thảo. |
Mời bạn bấm vào đây để gửi câu hỏi. Trân trọng!
- GS.TS NGND Nguyễn Lân Dũng - Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam
- TS Nguyễn Hùng Long - P.Cục trưởng Cục VSATTP - Bộ Y tế
- Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội tiêu chuẩn & Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam
- TS Hoàng Kim Thanh - Giám đốc Trung tâm Giáo dục Dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia
Nhà Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cũng trồng rau sạch
- Thưa GS Nguyễn Lân Dũng, vệ sinh an toàn thực phẩm đang tạo nhiều lo lắng cho người dân. Gần đây một số vấn đề liên quan đến quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, sự khác biệt giữa các kết quả phân tích kiểm tra chất lượng sản phẩm vừa gây không ít khó khăn cho người sản xuất vừa tạo thêm lo lắng cho người tiêu dùng. Ví dụ việc sử dụng chất bảo quản, chất phụ gia có trong thực phẩm: cơ quan này thì nói là nó đủ tiêu chuẩn, giới hạn cho phép, cơ quan khác thì nói là khi sử dụng sẽ gây bệnh cho người dùng. Xin hỏi GS, có sự khác biệt nào trong quá trình thẩm định chất lượng sản phẩm?
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Theo luật an toàn thực phẩm (ATTP) được Quốc hội khóa XII kỳ họp thứ 7, thông qua ngày 17/6/2010 thì trách nhiệm quản lý nhà nước về ATTP thuộc về 3 Bộ: Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Công thương. Vấn đề bạn hỏi là thuộc về Bộ Y tế, mà cụ thể là Cục VSATTP.
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng đang trả lời câu hỏi của độc giả báo điện tử Giáo Dục Việt Nam. |
- Thưa TS. Nguyễn Hùng Long, theo thông tin từ Cục Bảo vệ thực vật: "Số mẫu rau, quả tươi được kiểm tra ở Hà Nội có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật chiếm 30-60%, số mẫu có dư lượng vượt quá tối đa cho phép khoảng 4-16%. Mẫu rau có hàm lượng asen quá quy định chiếm 22-33%, 100% mẫu đậu đỗ có hàm lượng NO3 quá giới hạn tối đa".
Thêm nữa, thực trạng các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm sử dụng hoá chất công nghiệp, hoá chất ngoài danh mục của bộ Y tế để sản xuất thưc phẩm là rất phổ biến (VD: nước tương thì có 3 - MCPD, giò chả thì có hàn the, cá tẩm ure). Xin hỏi TS: Tại sao thực trạng dùng hoá chất công nghiệp rất phổ biến như vậy mà không được xử lý nghiêm. Trách nhiệm này của ngành Y tế hay của cơ quan nào khác? (Nguyễn Thị Hằng - Hà Nội).
TS. Nguyễn Hùng Long: Trước hết phải nói là việc sử dụng hóa chất trong nông nghiệp là rất phổ biến. Bộ nông nghiệp phát triển nông thôn đã tăng cường hướng dẫn sử dụng đúng các thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, các cơ quan chức năng đã kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm đầu ra. Chính vì vậy đã phát hiện ra một số các sản phẩm còn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Ngành y tế đã phối hợp rất chặt chẽ với các cơ quan liên quan thanh kiểm tra các cơ sở sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Tất cả các cơ sở vi phạm này đều bị xử lý. Ví dụ như trong năm 2011 một cơ sở sản xuất nước tương có nhiễm 3 – MCPD ở Tây Ninh, toàn bộ các sản phẩm đã được thu hồi và cơ sở này đã bị đình chỉ sản xuất. Ở Việt Nam tình trạng sản xuất, kinh doanh thực phẩm còn nhỏ lẻ nên ngoài trách nhiệm của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực phẩm và các cơ quan quản lý thì vai trò của người tiêu dùng cũng hết sức quan trọng trong việc phát hiện các cơ sở sản xuất kinh doanh các sản phẩm không đảm bảo yêu cầu, và tất cả các vi phạm đều bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
- Thưa ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội tiêu chuẩn & Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, ông có thể cho biết vai trò của Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ Người tiêu dùng trong việc phát hiện và xử lý những vi phạm về việc sử dụng chất phụ gia, chất bảo quản độc hại trong thực phẩm của các cơ sở sản xuất? Quyền lợi của những nạn nhân bị ngộ độc thực phẩm? (Thu Phương - TP.HCM)
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người VN được thành lập theo quyết định số 131/CT ngày 2/5 năm 1988 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ). Đây là một tổ chức xã hội – nghề nghiệp, phi lợi nhuận. Bảo vệ Quyền lợi Người tiêu dùng nằm trong tôn chỉ, mục đích của Hội. Trách nhiệm của tổ chức xã hội trong việc tham gia bảo vệ quyền lợi Người tiêu dùng đã được ghi tại điều 28 Luật Bảo vệ quyền lợi Người tiêu dùng.
Các chất phụ gia thực phẩm được bày bán công khai tại chợ Kim Biên. |
- Hiện nay, vấn đề tự trồng rau mầm đang được rất nhiều bà nội trợ quan tâm về tính kinh tế và độ an toàn. Tuy nhiên, đã có một số phản ảnh về hiện tượng ngộ độc khi ăn rau mầm, xin GS Nguyễn Lân Dũng cho biết những lưu ý khi trồng và sử dụng loại rau này. (Phương Hà - Hà Nội).
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Rau mầm là mầm của các hạt có tốc độ sinh trưởng nhanh và ăn ngon. Hiện nay thường sử dụng hạt vừng, hạt cải các loại và nhiều loại hạt khác, có thể ăn khi chỉ là mầm với lá nhỏ hoặc khi đã có một vài lá khá lớn. Tôi có đến thăm nhà Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và rất cảm động khi thấy ông trồng rau ngay trên sàn xi măng với một lớp đất phủ rất mỏng. Ông gieo dày đặc hạt cải và chỉ tưới bằng nước máy, khi mầm cải được 2 lá thì ông hái để ăn sống hoặc nấu canh.
Theo GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Rau mầm độc hại hay không phụ thuộc vào người trồng. Ảnh minh họa. |
TS Hoàng Kim Thanh - Giám đốc Trung tâm Giáo dục Dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia trả lời câu hỏi của độc giả báo điện tử Giáo Dục Việt Nam. |
TS Nguyễn Hùng Long - P.Cục trưởng Cục VSATTP - Bộ Y tế |
Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội tiêu chuẩn & Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam. |
Buổi giao lưu trực tuyến “Sức khỏe và Vệ sinh an toàn Thực phẩm ngày Tết" đang diễn ra tại báo điện tử Giáo Dục Việt Nam. |
- Thưa GS hiện nay có nhiều cửa hàng và siêu thị có bày bán và treo biển là sản phẩm rau sạch. Vậy, theo GS thật sự các sản phẩm đó có thật sự sạch không ạ? (phthinh06@gmail.com)GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Tôi hoàn toàn không tin vì đã khảo sát ở nhiều nơi. Có nơi người ta yêu cầu nông dân ký cam kết trước khi thu hoạch vài ngày không sử dụng thuốc trừ sâu hóa học. Tuy nhiên, nếu có sâu phá hại thì chỉ cần một đêm là mất hết cả vườn rau. Người ta nói có sự kiểm tra chặt chẽ, tôi cũng không tin. Không ai chịu mất thu hoạch chỉ vì một lời cam kết. Nếu kiểm tra gay gắt vào ban ngày thì người ta phun thuốc sâu vào ban đêm. Hơn nữa, cánh đồng rau rộng như thế, khi thấy đoàn kiểm tra thì người ta cất ngay vòi phun, bình phun đi, có khó khăn gì đâu! Tại một tỉnh cao nguyên, tôi được đưa tới thăm một cơ sở sản xuất rau an toàn. Tôi rất ngạc nhiên khi thấy trên các thửa ruộng rau có rất nhiều sâu và bướm. Chủ cơ sở cho tôi biết: sau khi thu hoạch, rau đã được đưa vào bể để sục khí ôzôn và nghe nói ôzôn có thể rút được hết các thuốc trừ sâu có trong rau. Thật là một nhầm lẫn tai hại! Ôzôn có tác dụng ôxy hóa chẳng khác gì tác dụng của thuốc tím, còn thuốc trừ sâu khi đã lọt vào lá rau sẽ chuyển hóa ngay thành các sản phẩm của tế bào, làm sao dễ dàng rút ra ngoài được?! Cơ sở này đóng bao bì Rau an toàn là thiếu trách nhiệm với người tiêu dùng (NTD). Bản thân tôi không đồng ý với khái niệm Rau sạch hoặc Rau an toàn, bởi vì, không thể chấp nhận rau bẩn hoặc rau thiếu an toàn. Chính vì vậy, gần đây, tôi đã giúp một số cơ sở ở TP.HCM và Kiến An xây dựng Rau có bảo đảm. Đó là loại rau trồng trong nhà lưới, tưới bằng nước giếng khoan, sử dụng phân hữu cơ đã ủ hoai (không dùng phân đạm hóa học), không dùng thuốc kích thích sinh trưởng và chỉ bán trong siêu thị với bao bì ghi rõ “chịu trách nhiệm về việc không sử dụng thuốc trừ sâu và phân đạm hóa học”.
"Bản thân tôi không đồng ý với khái niệm Rau sạch hoặc Rau an toàn, bởi vì, không thể chấp nhận rau bẩn hoặc rau thiếu an toàn", GS Nguyễn Lân Dũng cho biết. |
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng bên vườn "rau bảo đảm". |
- Thưa cô Thanh, bình thường khi mua thực phẩm trên thị trường về nhà người tiêu dùng chỉ rửa nhiều lần bằng nước. Cháu xin hỏi như vậy có thể sạch được thực phẩm bao nhiêu phần trăm. Có thể áp dụng cách nào để làm sạch thực phẩm nhiều nhất mà vẫn giữ được lượng chất dinh dưỡng của thực phẩm?TS Hoàng Kim Thanh: Tốt nhất là phải mua được thực phẩm tươi sạch như đã chia sẻ ở trên. Rửa bằng nước sạch nhiều lần là cần thiết (nếu rửa theo đúng quy trình: rửa trực tiếp dưới vòi nước hoặc rửa trong chậu to nhiều nước sạch 03 lần), nhưng cũng lưu ý thực phẩm nên để nguyên khối (thịt ,cá ) rửa sạch bên ngoài rồi mới thái, cắt nhỏ để nấu. Với rau quả, để nguyên lá , quả rửa sạch rồi mới chế biến. Như vậy mới giữ được chất dinh dưỡng của thực phẩm. Nếu đảm bảo đầy đủ các quy trình và thao tác trên thì sẽ đảm bảo rửa được, khử được hóa chất và vi khuẩn bên ngoài của thực phẩm từ 80 đến 90% .
Theo TS Hoàng Kim Thanh, rửa rau đúng cách là rửa trực tiếp dưới vòi nước hoặc rửa trong chậu to nhiều nước sạch 03 lần. |
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Nguồn rau, củ, quả này có an toàn hay không phụ thuộc vào quy trình trồng trọt của chính người sản xuất. Ví dụ, có sử dụng hóa chất phân bón, các chất bảo quản được phép sử dụng hay không? Sử dụng có đúng quy trình hay không? Nếu đáp ứng được những yêu cầu theo quy định thì thực phẩm đó sẽ an toàn. Như vậy, việc đảm bảo an toàn cho thực phẩm còn đòi hỏi cả kiến thức của người sản xuất. Ví dụ, các loại ngũ cốc, hạt có dầu bảo quản trong điều kiện ẩm, nấm mốc sẽ phát triển gây hư hỏng thực phẩm và tiết độc tốc vi nấm. Có loại khi nhiễm ở lạc sẽ gây ung thư do tiết ra độc tốt aflatoxin. Theo FAO (Tổ chức Nông – Lương Thế giới) có tới 29 loài vi nấm có khả năng sinh độc tố.- Thưa TS Nguyễn Hùng Long hiện nay gần về Tết lại càng xuất hiện nhiều loại thực phẩm không đảm bảo. Vậy nếu phát hiện ra những trường hợp nào làm sai, trái so với quy định vệ sinh an toàn thực phẩm thì Cục sẽ có biện pháp gì đặc biệt để giải quyết được triệt để những trường hợp tương tự?TS Nguyễn Hùng Long: Vào các dịp lễ lớn đặc biệt là Tết cổ truyền dân tộc nhu cầu về thực phẩm tăng cao, đây là cơ hội để cho các thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng đưa ra thị trường. Chính vì vậy, ngay từ trước Tết cổ truyền hai tháng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm đã tiến hành một đợt thanh kiểm tra liên tục các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm đối với các mặt hàng sử dụng nhiều trong dịp này. Đặc biệt trong năm nay, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế, đã tổ chức lễ phát động tháng hành động vì chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm năm 2012 với chủ đề “An toàn thực phẩm cho Tết cổ truyền và lễ hội” ngay từ ngày hôm nay (6/1/2012). Sau lễ phát động này sẽ liên tục có các đoàn thanh kiểm tra liên ngành đi thanh tra tại các tỉnh thành trong cả nước. Tất cả các cơ sở vi phạm sẽ bị xử phạt và đình chỉ đồng thời đưa lên phương tiện thông tin đại chúng. Các sản phẩm không đảm bảo sẽ bị thu hồi và bị tiêu hủy. Tại các địa phương cũng sẽ thành lập các đoàn thanh tra để kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh các thực phẩm phục vụ cho dịp Tết Nguyên đán.- Từ giữa năm 2011 trên Báo GDVN có những tin bài phản ánh về các nguồn rau, quả thực phẩm không rõ xuất xứ từ nước ngoài tràn vào. Vậy, trong dịp Tết Nhâm Thìn 2012 này các nguồn hàng này có thể được ngăn chặn hoặc ít ra là giảm xuống đáng kể không, thưa ông?Nếu khi nguồn hàng không rõ xuất xứ này vào Việt Nam, người dân sử dụng có xảy ra ngộ độc thực phẩm thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm?
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Nguồn thực phẩm nhập khẩu thì trách nhiệm trước hết thuộc về cơ quan Hải quan quản lí ở các cửa khẩu, của lực lượng biên phòng ở vành đai biên giới (ngoài khu vực kiểm soát của Hải quan). Để ngăn chặn nguồn thực phẩm này nhập lậu thì trước hết là thuộc trách nhiệm của hai cơ quan trên. Vấn đề trách nhiệm khi người dân sử dụng sản phẩm và bị ngộ độc thì tùy tình hình cụ thể để quy cho người chịu trách nhiệm. Chẳng hạn, người dân mua sản phẩm ở cửa hàng nào đó có hóa đơn chứng từ thì người bán hàng phải chịu trách nhiệm. - Thưa GS Nguyễn Lân Dũng, sử dụng máy nano rửa hoa quả, rau... liệu có khử khuẩn hết các dự lượng thuốc sâu trong thực phẩm không?
Máy rửa rau củ. Ảnh minh họa. |
- TS Hoàng Kim Thanh có thể giúp tôi phân biệt nhanh thực phẩm dùng màu tự nhiên và màu hóa học?.
TS Hoàng Kim Thanh: Về nguyên tắc, khi chọn mua thực phẩm, người tiêu dùng cố gắng chọn lựa những sảm phẩm mang màu sắc tự nhiên.Theo đó, màu sắc tự nhiên thường không sặc sỡ, bắt mắt, gam màu vừa phải, không quá đậm, không quá gắt và không có độ đồng đều, trơn láng như phẩm màu hóa học.
Phẩm màu hóa học hay còn gọi là phẩm màu công nghiệp thường được dùng để nhuộm thực phẩm trong kinh doanh vì giá rẻ và có những đặc điểm ngược lại với phẩm màu tự nhiên vừa nêu trên.
Khi có nghi ngờ về thực phẩm có sử dụng màu hóa học không được phép, bạn có thể sử dụng test nhanh tại các chi cục VSATTP thuộc Trung tâm y tế dự phòng của các tỉnh và thành phố.
Hiện nay, các cơ sở sản xuất vì lợi nhuận muốn che mắt người tiêu dùng nên đã sử dụng một phần nhỏ màu tự nhiên trộn với màu hóa học. Người tiêu dùng nên tỉnh táo để lựa chọn sản phẩm. Ví dụ, hàng xôi gấc được bày bán đến cạnh vỏ và hạt gấc hoặc trộn ít hạt gấc vào nồi xôi để người mua yên tâm nhưng thực tế với một lương xôi rất lớn bán ra trong ngày (vài yến gạo) thì rất khó có được lượng gấc đủ để đáp ứng. Như vậy , nhà hàng sẽ phải sử dụng thêm màu công nghiệp.
- Thưa TS Nguyễn Hùng Long, đọc các bài báo về mứt tết và rượu trên báo điện tử GDVN, cháu rất lo lắng không biết làm sao để tránh được những loại thực phẩm nguy hiểm và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng như vậy? Xin TS cho cháu lời khuyên.
Theo TS. Thanh, cơ cấu của mỗi bữa phải đảm bảo đủ bốn nhóm thực phẩm và đa dạng trong từng nhóm. Ảnh minh họa. |
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Trước hết, phải có diện tích, nếu không có đất sẵn thì có thể phủ đất trên nền xi măng hay nền gạch thành một lớp mỏng. Gieo thật dày hạt các loại rau gì phát triển nhanh và thu hoạch ngay khi chỉ có vài lá đầu tiên (sâu chưa kịp phát triển), chỉ tưới bằng nước máy hay nước giếng mà không dùng đến phân bón (rau sử dụng chất dinh dưỡng có trong hạt). Cũng có thể trồng các loại rau mà không hay có sâu, ví dụ như rau diếp, rau mồng tơi, rau đay, rau xà lách,…Nếu có ít sâu thì ta bắt bằng tay hoặc dùng các thuốc trừ sâu sinh học vô hại (ví dụ: thuốc BT,…). Bà con nông dân đều có vườn rau nhỏ dành riêng cho gia đình sử dụng. Bạn có thể tham quan để học hỏi kinh nghiệm.
- Thưa chú Hùng, trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại sữa có nguồn gốc khác nhau. Cháu nghe nói sữa Trung Quốc có thể gây ung thư. Vậy Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng có những biện pháp nào hướng dẫn người tiêu dùng chọn được những loại sữa an toàn và loại trừ các loại sữa ngoại gây nguy hiểm cho người tiêu dùng? Và Cục đã xử lý như thế nào về hàng loạt thịt bò bị mốc, thối lưu thông lan tràn trên thị trường hiện nay? (doduyen@gmail.com)Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Cách đây vài năm, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng VN đã phát hiện sữa nhiễm melamine có nguồn gốc nhập khẩu từ Trung Quốc, đã kiến nghị cơ quan chức năng kiểm tra và ngăn chặn. Tháng 7/2009, Hội cũng đã liên tiếp tổ chức nhiều hội thảo với chủ đề “Người Việt ưu tiên dúng sữa Việt” tại các TP.Hồ Chí Minh, Nha Trang, Hải Phòng, Cần Thơ... để giúp người tiêu dùng có sự lựa chọn đúng. Vào thời điểm đó, cùng phẩm cấp hàng hóa nhưng giá sữa bôt ngoại đắt gấp nhiều lần sữa bột nội.
Mỡi đây, sản phẩm sữa Chanfu của hãng Trung Quốc gây chấn động vì phát hiện có chứa chất gây ung thư. Ảnh minh họa. |
- Có ý kiến cho rằng: "Không ở đâu lại dễ dãi như Việt Nam khi nhập các loại thực phẩm đông lạnh, trong đó có rất nhiều loại không đảm bảo chất lượng. Việc bán loại thực phẩm này cũng rất tùy tiện, mất vệ sinh". Xin hỏi, cơ quan nào chịu trách nhiệm trong việc kiểm duyệt thực phẩm nhập khẩu?
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Theo tôi được biết, việc cấp phép cho thực phẩm nhập khẩu thuộc về Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế). Còn việc kiểm soát thực phẩm nhập khẩu thuộc trách nhiệm của cơ quan Hải quan cửa khẩu và cơ quan kiểm soát thú y và kiểm soát thực vật thuộc Bộ Nông nghiệp.
Sữa lên men có an toàn? Ảnh minh họa. |
TS Hoàng Kim Thanh: Sản phẩm sữa lên men nếu đảm bảo về quy trình vệ sinh thì tốt cho việc tiêu hóa và hấp thu của trẻ nhưng để trẻ phát triển toàn diện trẻ cần được cung cấp nhiều loại chất dinh dưỡng và vi chất dinh dưỡng thông qua việc sử dụng nhiều loại thực phẩm thích hợp cho trẻ. Sữa hay sữa lên men (đảm bảo vệ sinh) chỉ góp một phần trong bữa ăn của trẻ. Mỗi ngày chỉ nên ho trẻ ăn từ 300 đến 500ml sữa bao gồm cả sữa bột pha theo công thức hay sữa lên men, ngoài ra cần cho trẻ ăn các loại thức ăn khác . Như vậy, người tiêu dùng cần tỉnh táo trước những quảng cáo quá mức về vai trò của sản phẩm.
- Thưa TS Hùng Long, tôi thấy dịp tết rất nhiều người mua kẹo cân Trung Quốc cho tiết kiệm. Tôi muốn hỏi loại kẹo đó có đảm bảo an toàn thực phẩm không? Theo quy định tất cả các sản phẩm bao gói sẵn lưu thông trên thị trường phải được công bố tiêu chuẩn. Người tiêu dùng có quyền yêu cầu cơ sở kinh doanh cho xem bản công bố tiêu chuẩn sản phẩm. Đối với kẹo cân hay các thực phẩm khác nếu chưa được công bố tiêu chuẩn thì không thể khẳng định được rằng kẹo hay sản phẩm đó là an toàn. Chúng tôi khuyên người tiêu dùng nên mua các sản phẩm có bao gói và ghi nhãn đầy đủ theo quy định, không nên ham rẻ có thể mua phải những sản phẩm không đảm bảo chất lượng và có thể có hại đến sức khỏe.
- Thưa bác Lân Dũng, theo nhận định của bác, công nghệ rau sạch hiện nay được áp dụng đã đảm bảo chưa, phương pháp mà bác giới thiệu có những ưu điểm và thuận lợi gì ạ?GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Hiện nay, rau trên diện rộng đều là rau không sạch, rau không an toàn. Nguyên nhân có nhiều: Một là, dùng các thuốc trừ sâu quá độc hại, dùng quá liều lượng cho phép và dùng đến tận gần lúc thu hoạch. Hai là, nhiều thuốc trừ sâu ngoài danh mục cho phép (như các loại Lân hữu cơ, Clo hữu cơ) vẫn được nhập lậu từ nước ngoài sang. Ba là, dùng quá nhiều phân đạm vô cơ, dẫn đến tình trạng tích lũy nitrat, nitrit với hàm lượng cao trong rau, có thể gây ung thư. Bốn là dùng phân tươi và nước tiểu người và gia súc để bón cho rau, dẫn tới việc nhiễm vi khuẩn và ký sinh trùng gây bệnh. Năm là, dùng nước ở các nguồn sông ngòi hoặc rãnh nước ô nhiễm để tưới trực tiếp lên rau. Tôi chủ trương sản xuất “Rau bảo đảm” và đang thực nghiệm có hiệu quả ở doanh nghiệp Thiên Thảo Xanh tại TP. HCM và công ty Phú Cường ở Kiến An. Rau bảo đảm cần thỏa mãn các yêu cầu sau đây: Một là, trang trại có bảo vệ nghiêm ngặt để tránh kẻ xấu gây hại. Hai là, chọn những thứ rau mọc nhanh ít có nấm bệnh. Ba là, nguồn rau được phủ kín bằng bướm trắng để ngăn cản bướm và sâu. Bốn là, dùng thuốc trừ sâu sinh học (BT hoặc Abamectin) khi có bọ nhẩy - là loại có thể lọt qua lưới.
Nhiều người lo ngại rau trồng theo phương pháp truyền thống như thế này không đảm bảo an toàn VSTP vì sử dụng nhiều loại thuốc trừ sâu và phân hóa học. Ảnh minh họa. |
- Thưa TS Long, cho em hỏi: Tết Nguyên đán là dịp mà nhu cầu của người tiêu dùng đi mua sắm tăng cao vì thế, có ý kiến cho rằng mua hàng trong siêu thị sẽ đảm bảo vệ sinh hơn, nhưng có ý kiến lại cho rằng sản phẩm trong siêu thị, đặc biệt là thực phẩm chế biến sẵn thường không an toàn vì chứa chất bảo quản, theo giáo sư ý kiến nào là đúng? (dangthuy_ajc@yhaoo.com).
TS Nguyễn Hùng Long: Thông thường các siêu thị có hệ thống quản lý, kiểm soát, bảo quản và phân phối các thực phẩm tương đối tốt, nguồn cung cấp thực phẩm cho các siêu thị cũng tương đối ổn định nên các sản phẩm thực phẩm trong siêu thị thường có chất lượng ổn định.
Các cơ quan chức năng cũng thường xuyên kiểm tra hoạt động kinh doanh thực phẩm trong các siêu thị và thấy rằng việc vi phạm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm ít hơn so với các cơ sở kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ khác.
Việc khẳng định các thực phẩm trong siêu thị đã qua sử dụng chất bảo quản không an toàn là chưa có cơ sở. Bất kỳ kinh doanh các sản phẩm sử dụng chất bảo quản ngoài danh mục cho phép hoặc vượt quá giới hạn cho phép sẽ đều bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
- Thưa GS. Nguyễn Lân Dũng, bác có bao giờ bác ăn đồ hộp, đồ chế biến sẵn mua trong siêu thị không? Vì sao?
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Tôi vẫn sử dụng chứ! Bởi vì, các công ty sản xuất và các siêu thị cung cấp các sản phẩm này đều đã được kiểm tra theo Luật VSATTP. Tuy nhiên, cần lưu ý nếu đồ hộp nào có dấu hiệu hơi phồng lên là biểu hiện đã bị nhiễm khuẩn và không nên sử dụng.
Cũng nên quan tâm đến thời hạn sử dụng được ghi trên sản phẩm. Tuy nhiên, sau khi có Luật VSATTP thì trách nhiệm của 3 Bộ (Y tế, NN&PTNT, Công thương) cùng UBND các cấp phải làm tròn trách nhiệm như đã được quy định trong các điều 62, 63, 64 và 65 trong Luật VSATTP. Nếu xảy ra sự cố thì cần có biện pháp xử lý nghiêm, chứ không chỉ có chuyện rút kinh nghiệm qua quýt mà thôi!
- Theo ông, người tiêu dùng có trách nhiệm và quyền lợi như thế nào khi phát hiện và sử dụng những thực phẩm không an toàn? (dali@yahoo.com )
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Theo Điều 9 của Luật An toàn thực phẩm, thì người tiêu dùng có 5 quyền:
1. Được cung cấp thông tin trung thực về an toàn thực phẩm, hướng dẫn sử dụng, vận chuyển, lưu giữ, bảo quản, lựa chọn, sử dụng thực phẩm phù hợp, được cung cấp thông tin về nguy cơ gây mất an toàn, cách phòng ngừa khi nhận được thông tin cảnh báo đối với thực phẩm.
2. Yêu cầu tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của pháp luật.
3. Yêu cầu tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
4. Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện theo quy định của pháp luật.
5. Được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật do sử dụng thực phẩm không an toàn gây ra.
Người tiêu dùng có 3 nghĩa vụ:
1. Tuân thủ đầy đủ các quy định, hướng dẫn về an toàn thực phẩm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh trong vận chuyển, lưu giữ, bảo quản và sử dụng thực phẩm.
2. Kịp thời cung cấp thông tin khi phát hiên nguy cơ gây mất an toàn thực phẩm, khai báo ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm với Ủy ban nhân dân nơi gần nhất, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
3. Tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường trong quá trình sử dụng thực phẩm.
- Thưa TS Kim Thanh, cháu thấy dịp Tết có rất nhiều hoa quả có có hình thù đẹp mắt như bưởi hồ lô hay dưa hấu hình vuông, thỏi vàng. Những loại quả như vậy có an toàn không ạ?
TS Hoàng Kim Thanh: Trong dịp Tết có rất nhiều loại hoa quả có nguồn gốc từ Việt Nam hay nước ngoài nhập vào với mục đích trang trí . Những loại quả như bưởi hồ lô hay dưa hấu hình vuông là một trong những ví dụ như thế.
Với những loại quả như bưởi hồ lô có tính chất trang trí thế này, theo TS Thanh, nếu thấy có bất cứ hiện tượng gì lạ, khác thường, người tiêu dùng không nên sử dụng. Ảnh minh họa. |
Thường các loại quả này đều được phun tưới thuốc trừ sâu trước khi thu hoạch, sau khi thu hoạch phải dùng hóa chất bảo quản để giữ đươc lâu (thời gian thu gom, tích trữ, phân phối về các gia đình phải tính đến vài tháng). Do vậy, mua và sử dụng với mục đích trưng bày cho ngày Tết thì không có vấn đề gì, nhưng nếu muốn sử dụng thì thực hiện các quy trình thông thưởng (rửa sạch, gọt vỏ). Nếu thấy có bất cứ hiện tượng gì lạ, khác thường thì không nên sử dụng.
- Thưa TS. Hùng Long, tôi muốn biết các cơ quan chức năng phụ trách vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm có thường xuyên tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành để chủ động phát hiện ra các vụ việc vi phạm liên quan đến an toàn thực phẩm hay không hay chỉ khi nào các phương tiện truyền thông phản ánh thì cơ quan chức năng mới vào cuộc? Để thông báo với các cơ quan chức năng về các vụ việc vi phạm, ngoài báo chí thì người dân có thể phản ánh đến địa chỉ nào? Có thể có số điện thoại cụ thể?
TS Nguyễn Hùng Long: Kiểm soát an toàn thực phẩm là một hoạt động thường xuyên liên tục chứ không phải là chỉ tập trung vào một số dịp cao điểm. Tuy nhiên, do vào những ngày lễ hội hay Tết cổ truyền nhu cầu thực phẩm tăng cao đột biến nên cần phải có những hoạt động tập trung và mạnh mẽ hơn. Ví dụ trong năm 2011, toàn quốc đã tổ chức được hơn 20.000 đoàn thanh tra ở tất cả các cấp, kiểm tra hơn 300.000 cơ sở sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Việc phản ánh của báo chí, và người tiêu dùng cũng sẽ góp phần tích cực trong việc xử lý các cơ sở vi phạm để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.
Tại Trung ương có Cục An toàn vệ sinh thực phẩm của Bộ Y tế, Cục quản lý chất lượng nông lâm sản thủy sản của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Cục quản lý thị trường của Bộ Công thương, Hội bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam; còn tại các tỉnh thành phố đều có các Chi cục an toàn vệ sinh thực phẩm, Chi cục quản lý chất lượng nông lâm sản thủy sản, thanh tra sở y tế, thanh tra sở nông nghiệp và phát triển nông thôn, Chi cục quản lý thị trường sẵn sàng tiếp nhận và xử lý các thông tin liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Thưa GS Lân Dũng, hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại nấm ăn, GS có thể chia sẻ một số loại nấm ngon và đảm bảo an toàn được không ạ?
- GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Nấm ăn nào được trồng đều là loại an toàn, không sợ như khi ăn nấm hoang dại đâu. Nấm càng ngon thì càng đắt tiền vì thường phải trồng ở nhiệt độ thấp với đầu tư nhà xưởng ở quy mô lớn. Bạn có thể tham quan cơ sở sản xuất các loại nấm chất lượng cao bằng cách liên hệ với TS.Linh qua điện thoại: 0913.234.115.
- Thưa chú Mạnh Hùng, cháu được đọc rất nhiều bài báo trên báo điện tử GDVN về cốm làng Vòng, cháu thấy rất buồn vì một sản phẩm ẩm thực truyền thống của VN đã từng được nhiều người cả trong và ngoài nước yêu thích mà lại không đảm bảo như vậy. Vậy Hội có động thái gì để tạo lòng tin cho người tiêu dùng trong và ngoài nước, đồng thời giữ được tên tuổi cốm làng Vòng mãi là nét đẹp của ẩm thực VN.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng: Cốm làng Vòng là sản phẩm rất nổi tiếng đối với người tiêu dùng Hà Nội cũng như nhiều người tiêu dùng Việt Nam. Nhưng rất đáng tiếc, vừa qua, như báo chí đã nêu, có trường hợp dùng phẩm màu không an toàn để nhuộm màu cho cốm, đã gây nhiều bức xúc cho chính người dân ở làng nghề truyền thống cốm làng Vòng, làm mất niềm tin của người tiêu dùng vào cốm làng Vòng.
Thời gian qua, việc phát hiện cốm làng Vòng - thực phẩm được xem là tinh hoa quà Việt nhuộm phẩm màu, khiến nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước mất niềm tin. |
Để phục hồi lại niềm tin của người tiêu dùng với cốm làng Vòng, trước hết, phụ thuộc vào chính người sản xuất cốm làng Vòng. Cụ thể, người sản xuất phải đăng ký chất lượng hàng hóa, bảo hộ sở hữu trí tuệ. Trong trường hợp cụ thể này, cần làm thủ tục đăng ký sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ.
- Xin chào TS Hoàng Kim Thanh, TS có thể cho cháu biết cháu nên ăn rau hay thực phẩm gì để bổ sung thêm nhiều chất xơ không tan do cháu hay bị táo, gần đây nặng hơn nhiều. Mong TS trả lời giúp cháu để cháu có thể giải quyết được nỗi lo này. Cháu cảm ơn! (Candy_hoa128@yahoo.com )
TS Hoàng Kim Thanh: Nếu cháu hay bị táo bón thì cần phối hợp giữa chế độ ăn và chế độ sinh hoạt hợp lý giúp đường tiêu hóa tăng cường hoạt động, nhu động ruột nhiều, manh lên.
Về chế độ ăn nên tăng cường các thực phẩm có nhiều chất xơ, không chỉ ăn rau mà cháu nên ăn thêm các loại khoai, củ, thỉnh thoảng ăn thêm măng (đây là những thực phẩm có nhiều chất xơ). Một số loại quả có lượng chất xơ tương đối nhiêu và còn có thêm một số thành phần làm tăng nhu động ruột, giúp chống táo bón như đu đủ chín, xoài chín…Để có thể tận dụng được nguồn chất xơ phong phú, có hiệu quả, cháu nên sử dụng các thực phẩm ở dạng nguyên thể, chưa qua chế biến công nghiệp (đặc biệt là các loại hạt như gạo, ngô, đậu đỗ,…).
Về chế độ sinh hoạt cần tăng cường hoạt động thể lực một cách hợp lý. Bên cạnh việc thực hiện các công việc vận động thường ngày ở gia đinh nên tham gia các hoạt động văn thể mỹ ở nhà trường, cơ quan. Tránh trình trì trệ như ngồi máy tính quá lâu…
- Xin chào TS Hoàng Kim Thanh, TS có thể cho cháu biết cháu nên ăn rau hay thực phẩm gì để bổ sung thêm nhiều chất xơ không tan do cháu hay bị táo, gần đây nặng hơn nhiều. Mong TS trả lời giúp cháu để cháu có thể giải quyết được nỗi lo này. Cháu cảm ơn! (Candy_hoa128@yahoo.com )
TS Hoàng Kim Thanh: Nếu cháu hay bị táo bón thì cần phối hợp giữa chế độ ăn và chế độ sinh hoạt hợp lý giúp đường tiêu hóa tăng cường hoạt động, nhu động ruột nhiều, mạnh lên.
Về chế độ ăn nên tăng cường các thực phẩm có nhiều chất xơ, không chỉ ăn rau mà cháu nên ăn thêm các loại khoai, củ, thỉnh thoảng ăn thêm măng (đây là những thực phẩm có nhiều chất xơ). Một số loại quả có lượng chất xơ tương đối nhiều và còn có thêm một số thành phần làm tăng nhu động ruột, giúp chống táo bón như đu đủ chín, xoài chín… Để có thể tận dụng được nguồn chất xơ phong phú, có hiệu quả, cháu nên sử dụng các thực phẩm ở dạng nguyên thể, chưa qua chế biến công nghiệp( đặc biệt là các loại hạt như gạo, ngô, đậu đỗ,…)
Về chế độ sinh hoạt: cần tăng cường hoạt động thể lực một cách hợp lý. Bên cạnh việc thực hiện các công việc vận động thường ngày ở gia đinh nên tham gia cac hoạt động văn thể mỹ ở nhà trường, cơ quan . Tránh trình trì trệ như ngồi máy tính quá lâu…
- Thưa ông, ông có thể cho biết Tiêu chuẩn gì để xác định thực phẩm hợp vệ sinh? Làm sao để người dân có thể phát hiện được trong các thực phẩm hàng ngày trên thị trường? Nếu trong 1 sản phẩm có chất gây ung thư dù là thời gian ủ bệnh cực kỳ dài (vài chục năm) thì có là vi phạm An toàn vệ sinh thực phẩm hay không? (Bích Liên – Hà Nội).
TS. Nguyễn Hùng Long: Đối với một sản phẩm thực phẩm có 3 yếu tố để nói đến chất lượng vệ sinh an toàn bao gồm: các yếu tố về vi sinh vật, các yếu tố về hóa học, và các yếu tố về vật lý.
Mỗi sản phẩm hay nhóm sản phẩm sẽ có các quy định riêng với các chỉ tiêu này. Các sản phẩm bao gói sẵn trước khi ra thị trường đều phải được công bố và được xét nghiệm đối với các chỉ tiêu theo quy định. Trong quá trình lưu thông trên thị trường các cơ quan quản lý sẽ lấy ngẫu nhiên các mẫu sản phẩm để kiểm tra, nếu các chỉ tiêu không phù hợp với công bố, sản phẩm sẽ bị thu hồi và tiêu hủy. Bằng mắt thường sẽ rất khó phát hiện các sản phẩm không đảm bảo, thông thường người tiêu dùng phải dựa vào nhãn sản phẩm và bao gói để đánh giá một sản phẩm.
Chúng tôi khuyên người tiêu dùng khi mua sản phẩm cần chú ý đến nguồn gốc, thời hạn sử dụng ghi trên bao bì và sự nguyên vẹn của sản phẩm. Tuyệt đối không nên mua những sản phẩm đã quá hạn sử dụng hoặc không ghi hạn sử dụng, và các sản phẩm mà bao gói đã bị vỡ hoặc rách.
Trong sản phẩm nếu có chứa các chất vượt quá mức giới hạn cho phép thì dù chất đó có thể gây ung thư hay không gây ung thư nhưng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng thì sản phẩm đó không được phép lưu hành.
- Thưa bác Lân Dũng, gia đình tôi có tầng thượng đang trống và bạn bè có nói về chuyện trồng cây trong hộp xốp. Vậy, tôi muốn hỏi: hộp xốp có thể mua ở đâu, các giống cây mua ở đâu? Các giống cây nên trồng là gì, thưa bác? (Anhnguyen@yahoo.com)
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Bạn có thể liên hệ với GS.NGND Nguyễn Quang Thạch ở trường ĐH Nông nghiệp Hà Nội (ĐT: 0913.560.164) hoặc các Công ty sản xuất rau thủy canh thường có địa chỉ trên các trang web.
Tuy nhiên, theo tôi thì làm rau thủy canh mà phải mua cả từng nguyên tố vi lượng sẽ đắt lắm. Các bạn chỉ nên dùng các nguyên tố đa lượng (N,P,K), còn nguyên tố vi lượng thì thay thế bằng nước chiết đất - đun đất phù sa với nước rồi lọc bỏ đất đi.
- Thưa bác Dũng, một câu hỏi khá quan trọng với các bạn sinh viên bọn cháu: Cơm bụi là gì? Có nước nào sử dụng khái niệm “cơm bụi” như ở nước mình hay không? (Nguyễn Quốc Huy, sinh viên trường ĐH Kinh tế, Hà Nội).
GS. TS. NGND Nguyễn Lân Dũng: Chắc chắn không có nước nào có thuật ngữ này. Ở nước ta, người ta hiểu “cơm bụi” là cơm bày bán trên hè phố - nơi có thể có rất nhiều bụi bặm. Tôi cho rằng, có thể chấp nhận cơm bình dân, cơm văn phòng, cơm giá rẻ,… nhưng nhất thiết phải ở trong nhà, có che đậy để tránh bụi bặm, ruồi muỗi.
Điều này phù hợp với Luật VSATTP. Trong khoản 1, điều 33 của Luật này có ghi: Bộ trưởng Bộ Y tế quy định cụ thể điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong kinh doanh thức ăn đường phố. Điều 2 ghi rõ: UBND các cấp có trách nhiệm quản lý hoạt động kinh doanh thức ăn đường phố trên địa bàn.
Chúng ta biết rằng: các vi khuẩn gây bệnh đều không có cánh. Chúng bay được khắp nơi là nhờ bám vào các hạt bụi hoặc các giọt nước nhỏ trong không khí. Vì vậy, không có lý do gì, chúng ta để tồn tại việc bán cơm trên vỉa hè trong điều kiện không khí còn rất ô nhiễm như hiện nay.
Việc bán nước mía cũng nguy hiểm không kém. Sinh viên nước ngoài ở Trường tôi, 3 người uống chung nhau một cốc nước mía đều bị đau bụng hết. Điều đó rất dễ hiểu vì mía đã được ngâm xuống ao trước khi chở về Hà Nội, sau đó được róc vỏ và gác ở gốc cây. Các cốc nước mía, người này uống xong được tráng qua một xô nước rồi lại dùng cho người khác. Ta không bị đau bụng là vì tính miễn dịch của người mình rất lớn (các cụ thường bảo: Ở bẩn sống lâu mà!). Tuy nhiên, lâu dài sẽ rất có hại.
Tôi mong muốn thuật ngữ “cơm bụi” sẽ bị xóa bỏ trong đời sống xã hội và Bộ Y tế cũng như UBND các cấp phải làm đúng trách nhiệm như đã được quy định trong Luật VSATTP.
- Ngồi làm việc tại chỗ suốt 8 tiếng/ngày, dân công sở chúng tôi thường ở trong tình trạng ít hay gần như không hề vận động, vậy nên họ gặp rất nhiều vấn đề sức khỏe trong đó có tăng cân và thói quen ăn uống nghèo nàn. Xin hỏi TS Hoàng Kim Thanh, chế độ dinh dưỡng cho đối tượng này như thế nào là phù hợp?
TS Hoàng Kim Thanh: Như chia sẻ ở trên, trong quá trình ngồi tại chỗ 8h/ngày thường xuyên là không tốt, tạo nên sự trì trệ của tất cả các cơ quan, bộ phận trong cơ thế, đặc biệt là hệ tim mạch và đường tiêu hóa. Khi ngồi lâu như vậy, máu huyết lưu thông sẽ không tốt, do vậy lượng máu tới các tổ chức đặc biệt là tổ chức não sẽ bị thiếu hụt dẫn tới thiếu oxi não, chóng mệt mỏi, kém linh động, hiệu quả công việc không cao.
Với hệ tiêu hóa, nhu động ruột giảm dễ bị táo bón và lưu giữ các chất độc hại trong quá trình chuyển hóa ở lâu trong cơ thể.
Về hiện tường tăng cân là do ít hoạt động thể lực, năng lượng đưa vào cơ thể không được tiêu hao sẽ tích lũy dưới dạng mỡ làm tăng cân, nhưng nguy hiểm hơn là lượng mỡ dư thừa sẽ làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh như mỡ cao trong máu, đái tháo đường….
Về chế độ ăn uống nghèo nàn và cách khắc phục cho chị em văn phòng, ngoài lời khuyên chăm chỉ vận động thì cần ăn uống đa dạng, hạn chế đồ ăn nhanh, các loại nước ngọt. Buổi trưa không nên gọi cơm hộp mà nên ra khỏi phòng tìm một địa điểm ăn sách sẽ, hợp lý để vừ có bữa ăn ngon, vueaf tăng cường vận động. Sau giờ làm việc nên tham gia các hoạt động ngoại khóa về gia đình nên tham gia các khóa học về dinh dưỡng để tạo ra các bữa ăn hợp lý, đủ dinh dưỡng, đa dạng.
tài trợ chính của chương trình.