Phóng viên: Lời đầu tiên, xin chúc mừng Tiến sĩ Ngô Thị Minh năm qua đã đảm nhiệm vị trí công tác mới, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thưa Bà, được bổ nhiệm, từ vị trí Đại biểu Quốc hội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội sang làm Thứ trưởng có thuận lợi, khó khăn gì?
Thứ trưởng Ngô Thị Minh: Cảm ơn bạn! Tôi xuất thân là nhà giáo và gắn bó với giáo dục suốt mấy chục năm qua, nên dù ở cương vị nào thì tôi cũng đều cố gắng làm hết khả năng có thể để góp một phần sức lực, trí tuệ vào công việc chung - đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Tôi có thuận lợi lớn là người trong ngành, hiểu ngành giáo, từ cơ sở cho đến cơ quan hoạch định chính sách và pháp luật, nên có dịp trực tiếp trải nghiệm, đi nhiều, tiếp xúc với nhiều thầy cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục cũng như cha mẹ học sinh sinh viên ở các địa phương khác nhau.
Cũng đã từng có dịp đi công tác tại một số quốc gia, khi tìm hiểu về đời sống giáo dục tại các nước từng đến đã giúp tôi cảm nhận rõ hơn về giáo dục tại quốc gia mình.
Người Việt Nam cực kỳ hiếu học, đồng thời cũng rất hiếm quốc gia nào mà cha mẹ sẵn sàng hy sinh tất cả để con được học.
Có nhiều câu chuyện cảm động về những tấm gương các bậc cha mẹ làm đủ mọi việc, miễn là có tiền cho con ăn học, thậm chí rời quê hương theo con ra thành phố để làm và nuôi con học đại học. Đây là một nguồn lực vô giá.
Những thực tiễn này đã giúp tôi rất nhiều trong vai trò Đại biểu Quốc hội, đặc biệt là khi tham gia vào quá trình xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về giáo dục và đào tạo, giám sát việc thực hiện các văn bản luật.
Lắng nghe thực tiễn từ cơ sở đã giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ, đặc biệt là việc trình Quốc hội thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học năm 2018; dự thảo Luật Giáo dục năm 2019.
Đây là hai văn bản quy phạm pháp luật quan trọng hàng đầu đối với giáo dục và đào tạo, tôi đã góp một phần sức mình tham gia quá trình hoàn thiện dự thảo và trình Quốc hội ban hành.
Giờ đây trên cương vị mới, tôi có điều kiện để thực hiện chính những điều mà mình đã gửi gắm, đã phản ánh tâm tư nguyện vọng của cử tri, của các thầy cô giáo, của cha mẹ học sinh vào trong luật.
Với chúng tôi không có gì vui bằng luật đi vào cuộc sống, mang lại những đổi thay căn bản và toàn diện cho nền giáo dục nước nhà.
Còn về khó khăn khi đảm nhiệm cương vị mới, như bạn biết đấy, giáo dục ảnh hưởng đến mọi nhà, trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay mỗi một sự việc xảy ra trong lĩnh vực giáo dục đều nhận được sự quan tâm đặc biệt từ dư luận.
Chính vì vậy, áp lực đối với những người làm giáo dục rất lớn. Khó khăn với tôi không phải vấn đề nội tại, mà là vấn đề làm thế nào để dư luận xã hội hiểu giáo dục hơn, đồng hành cùng với ngành giáo dục trong sự nghiệp phát triển con người, vì con người.
Ở cương vị mới, tôi hiểu hơn áp lực mà mỗi một thành viên trong bộ máy ngành giáo dục, mỗi thầy cô giáo, mỗi cán bộ quản lý giáo dục đang gặp phải.
Chính nhờ những năm làm Đại biểu Quốc hội và công tác tại Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội mà tôi được dịp tiếp xúc, lắng nghe nhiều tâm tư tình cảm của các thầy cô giáo ở sở, kỳ vọng và gửi gắm của cha mẹ học sinh, sinh viên đối với ngành, nên tôi tin là có thời gian và cơ hội, tôi sẽ góp hết sức mình để thu hẹp những khoảng cách, để mọi người hiểu nhau và hiểu giáo dục hơn.
Phóng viên: Nhìn lại năm Canh Tý 2020 đã qua, Thứ trưởng đánh giá đâu là dấu ấn đặc biệt nhất của ngành Giáo dục?
Thứ trưởng Ngô Thị Minh: Năm qua, diễn biến của dịch Covid-19 tác động đến mọi mặt đời sống của toàn thế giới. Với Việt Nam chúng ta, ngoài dịch Covid-19 thì năm 2020 còn chứng kiến thảm họa thiên tai bão lụt rất khủng khiếp xảy ra với các tỉnh miền Trung.
Trong bối cảnh khó khăn rất lớn như vậy, Đảng, Nhà nước đã có những quyết sách hết sức sáng suốt, kịp thời và hiệu quả cao trong việc phòng ngừa và ngăn chặn dịch bệnh nguy hiểm này, đồng thời giảm thiểu tối đa thiệt hại do thiên tai bão lũ gây ra.
Trong bối cảnh đó, năm học 2020-2021 mang dấu ấn hết sức đặc biệt khi ngành giáo dục và toàn xã hội đã từng bước thay đổi để thích nghi trong bối cảnh dịch bệnh hoành hành, từ chỗ dừng đến trường nhưng không dừng học để phòng chống dịch bệnh Covid-19 đến chỗ đổi mới, thích nghi để tiếp tục các hoạt động dạy và học trong trạng thái bình thường mới.
Chính trong khó khăn, các sáng kiến, các giải pháp ứng dụng thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã được ngành giáo dục tiếp thu và vận dụng triển khai tối đa vào thực tiễn, vì vậy nên trong thời gian đầu khi giãn cách xã hội để phòng chống dịch, ngành giáo dục đã thực hiện thành công chiến lược “ngừng đến trường để phòng chống dịch nhưng không dừng việc học”, trong đó có nhiều ý kiến đóng góp rất thiết thực từ Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam.
Cũng bởi dịch bệnh Covid-19 hoành hành, kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm học 2019-2020 tưởng chừng như không thể diễn ra như thường lệ, nhưng với quyết tâm cao nhất của toàn ngành và hệ thống chính trị, sự chuẩn bị chu đáo của các địa phương, công tác giám sát chặt chẽ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cuối cùng kỳ thi đã được tổ chức thành công.
Trong khó khăn, dịch bệnh, ngành giáo dục đã rút ra được nhiều bài học quý, nhiều giải pháp sẽ được tiếp tục triển khai trong thời gian tới.
Sau khi hoàn thiện dự thảo và trình Quốc hội thông qua Luật Giáo dục năm 2019, trong năm 2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nỗ lực rất nhiều trong việc trao đổi, làm việc với Bộ Nội vụ và các bộ ngành liên quan để tháo gỡ những gánh nặng về chứng chỉ ngoại ngữ, chứng chỉ tin học cho các thầy cô giáo.
Trong phạm vi quyền hạn của mình, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã ban hành thông tư mới, bãi bỏ nhiều hồ sơ sổ sách giấy tờ cho giáo viên, chuyển từ hồ sơ giấy sang hồ sơ điện tử. Những nỗ lực này được các thầy cô giáo đánh giá rất cao.
Phóng viên: Năm học 2020-2021 là năm đầu tiên triển khai chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới. Tuy nhiên đã có những tranh luận từ dư luận trên mạng xã hội, truyền thông cho đến nghị trường về sách giáo khoa Tiếng Việt 1 Cánh Diều.
Năm tới, sách giáo khoa mới lớp 2 và lớp 6 sẽ được triển khai, Thứ trưởng có chia sẻ gì về vấn đề này?
Thứ trưởng Ngô Thị Minh: Giáo dục là vấn đề tác động đến mọi gia đình, nên việc Đại biểu Quốc hội và Nhân dân quan tâm, tranh luận, trao đổi, trong đó có việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới là điều dễ hiểu và cần thiết.
Trước những vấn đề mới, việc trao đổi, tranh luận để làm rõ quan điểm, nội dung đổi mới, phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới trong tiến trình hội nhập, kịp thời cung cấp thông tin cho công luận, tạo sự đồng tình, ủng hộ của dư luận xã hội sẽ giúp cho sự nghiệp đổi mới giáo dục đi tới thành công.
Thời gian vừa qua, do tình hình dịch bệnh Covid-19 nên học sinh trước khi vào lớp 1 đã phải ở nhà khá dài (khoảng 6 tháng, từ tháng 2 đến hết tháng 8) các em hầu như không được học chương trình mầm non dành cho trẻ 5 tuổi (không được nhận biết mặt chữ, không được làm quen với việc học tập và chuẩn bị tâm lý trước khi vào lớp 1)… Điều này rất khó khăn cho các nhà trường tiểu học và giáo viên lớp 1.
Mặt khác, cũng do tình hình dịch bệnh Covid-19 nên việc triển khai tập huấn cho giáo viên lớp 1 cũng bị gián đoạn về thời gian và ảnh hưởng khá nhiều đến tiến độ và chất lượng, các thầy cô ít được tương tác, thực hành về nghiệp vụ trước khi dạy học theo chương trình mới.
Tuy Bộ Giáo dục và Đào tạo và các địa phương đã rất nỗ lực thực hiện tập huấn cho giáo viên thông qua trực tuyến, thực hành trên môi trường mạng… nhưng do giáo viên ít được tương tác với đồng nghiệp và các giảng viên nên đã vấp phải những lúng túng bước đầu.
 |
Phó giáo sư Phan Thanh Bình - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội tặng hoa chúc mừng Thứ trưởng Ngô Thị Minh. Ảnh: Thế Đại. |
Đặc biệt, đây là năm học đầu tiên triển khai chương trình và sách giáo khoa mới. Chương trình mới, tuy không tăng về khối lượng kiến thức, chỉ quy định chuẩn đầu ra, yêu cầu cần đạt vào cuối năm học và sách giáo khoa mới không biên soạn theo bài, theo tiết có sẵn như trước đây mà được biên soạn theo chủ đề, theo mạch kiến thức và giao cho giáo viên, cho nhà trường nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa, nghiên cứu đặc điểm của học sinh tại trường của mình để xây dựng kế hoạch dạy học cụ thể, phù hợp với đối tượng… nhưng những điểm mới quan trọng này chưa được lan tỏa rộng rãi trong phụ huynh và giáo viên.
Nhiều giáo viên chưa hiểu thấu đáo về quyền và trách nhiệm của mình, của nhà trường được giao nhiều hơn, chủ động hơn trong việc phân bố giờ dạy, tiết dạy theo chương trình nên chưa mạnh dạn thay đổi, vẫn thực hiện theo cách cũ và có sự lúng túng khi thực hiện giai đoạn đầu.
Không ít phụ huynh thường có tâm lý so sánh chương trình cũ và mới. Do chưa đủ thông tin nhưng đã vội đưa ra những nhận định, đánh giá thiếu thận trọng đã gây cho con em và cho giáo viên, nhà trường nhiều áp lực không đáng có.
Trên thực tế, cấp ủy chính quyền các địa phương, ngành giáo dục, từng thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo lớp 1 đã và đang rất cố gắng khắc phục khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ.
Hiện tại, công việc giảng dạy đã bước đầu ổn định và đi vào nề nếp, rất cần sự động viên, chia sẽ và thấu hiểu của các lực lượng xã hội để các thầy cô giáo yên tâm công tác và tiếp tục cống hiến.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!
