Sách tham khảo cho học sinh Tiểu học hại nhiều, lợi ít

LTS: Khi xã hội ngày càng văn minh, tiến bộ, đòi hỏi con người đặc biệt là học sinh không ngừng rèn luyện, phấn đấu về tri thức và trí tuệ.

Thế nhưng, việc bày bán tràn lan sách tham khảo và lạm dụng sách hướng dẫn giải đã và đang làm thui chột tư duy của học sinh. 

Trong phạm vi bài viết này, cô giáo Phan Tuyết mạnh dạn đưa ra lời khuyên giúp các bậc phụ huynh đi tìm lời giải rằng có nên cho học sinh Tiểu học sử dụng sách tham khảo hay không?

Tòa soạn trân trọng gửi tới độc giả bài viết. 

Sắp vào năm học mới, thị trường sách học sinh lại trở nên sôi động. Bên cạnh những bộ sách giáo khoa, phụ huynh cũng muốn mua thêm cho con em mình những cuốn sách tham khảo, với mong muốn giúp các em học tốt hơn. 

Bài viết chỉ xin đề cập kỹ ở lứa tuổi tiểu học, có nên mua sách tham khảo không? Nếu cần mua, thì nên mua loại nào và sử dụng ra sao cho hiệu quả nhất? 

Dạo một vòng quanh các nhà sách của thị xã, các loại sách tham khảo ở tiểu học được bày bán tràn lan. 

Từ lớp 1 đến lớp 5 ở tất cả các môn học đều có, sách hướng dẫn giải Toán, tiếng Việt, Anh văn, rồi những bài văn mẫu… đến những cuốn thiết kế giảng dạy của tất cả các môn học mà trước đây những cuốn sách này, chỉ lưu hành nội bộ dùng cho việc tham khảo của thầy cô giáo khi lên lớp, thì nay nó được bày bán công khai ở các nhà sách. 

Hướng dẫn con sử dụng ra sao cho phát huy được cái hay của từng cuốn sách, không phải là điều đơn giản và không phải ai cũng làm được. (Ảnh: Phan Tuyết)

Cũng cùng một loại sách nhưng nhiều tác giả, nhiều nhà xuất bản nên cũng khó chọn lựa sách nào là chất lượng. Nhiều phụ huynh đi mua sách cho con đã không ngần ngại bỏ ra hơn trăm ngàn đồng để đem về những cuốn sách giải, sách hướng dẫn học như thế. 

Chọn được sách rồi, hướng dẫn con sử dụng ra sao cho phát huy được cái hay của từng cuốn sách, không phải là điều đơn giản và không phải ai cũng làm được. 

Nhiều bậc phụ huynh, phó mặc cho các em tự sử dụng các loại sách tham khảo, học sinh phụ thuộc vào những bài giải mẫu, dẫn đến các em thiếu tự giác, lười tư duy. 

Nếu ở lứa tuổi cấp 2,3 các em đã biết sử dụng sách tham khảo để kiểm tra kết quả bài làm của mình, đọc để mở rộng thêm kiến thức…nhiều em biết đọc văn mẫu, để biết cách cảm thụ cái hay, cách dùng từ giàu hình ảnh, cách chuyển ý chuyển nhịp câu văn sao cho nhẹ nhàng, logic nhằm bồi dưỡng khả năng viết văn của mình. 

Thì học sinh tiểu học, có sách giải, văn mẫu chỉ biết chép, bê nguyên xi vào vở, biến bài làm của họ thành bài làm của mình một cách máy móc mà không cần hiểu gì cả. 

Đã rất nhiều lần, trong giờ làm bài tập, tôi đã bắt gặp những cô cậu học trò bé tí ngồi hí húi chép bài giải từ sách giải môn Toán vào vở học trên lớp, chép đoạn văn trong cuốn văn mẫu để lên nộp chấm điểm, hay các lần kiểm tra, các em học thuộc lòng bài mẫu trong sách, lên lớp “sao y bản chính” không sót một chữ. 

Vì thế không ít lần, thầy cô phát hiện rất nhiều em làm văn giống nhau đến từng dấu phẩy. 

Ở những môn Tập đọc, Luyện từ và câu, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội… Sau phần bài học là câu hỏi, nên ở nhà, các em mở sách hướng dẫn, sách giải chép sẵn câu trả lời ra giấy hoặc vào ngay sách giáo khoa, rồi lên lớp, thầy cô đặt câu hỏi, các em xung phong trả lời không sai một chữ nào so với sách giáo viên. 

Đã có một số chuyện buồn xảy ra xung quanh việc các em học trước bằng sách giải.

Trong cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp thị xã năm ấy, khi những câu hỏi của giáo viên dự thi đưa ra, học sinh dưới lớp trả lời vanh vách mà đúng từng chữ. 

Thấy lạ, sau tiết học, ban giám khảo kiểm tra, phát hiện các em chép sẵn câu trả lời ở sách giải vào trong sách giáo khoa của mình. 

Giám khảo nghi ngờ giáo viên có sự gà bài trước và tiết dạy ấy, cô giáo bị xếp loại trung bình vì đã vi phạm quy chế thi.

Đó là chưa kể đến một số bài toán, một số từ ngữ… trong sách hướng dẫn giải bị sai, nhưng các em vẫn cứ vô tư chép vào và học thuộc. 

Học sinh ở độ tuổi tiểu học, ngoài việc học trên lớp, về nhà cũng đang rất cần sự dạy dỗ của bố mẹ về kiến thức. 

Đặc biệt các em học theo chương trình VNEN thì việc chuẩn bị bài trước ở nhà là vô cùng quan trọng. Nhưng không phải phụ huynh nào cũng có thể giảng dạy và chỉ dẫn cho con hiểu một cách thấu đáo. 

Vì thế, các bậc cha mẹ cũng cần phải mua những bộ sách tham khảo như hướng dẫn học tốt Toán, tiếng Việt, tiếng Anh…để mình đọc, tìm hiểu và giúp con chuẩn bị bài cho tốt. 

Cha mẹ nên cất những cuốn sách này mà không giao cho các con, chỉ lấy ra tham khảo để giảng bài cũng như đối chiếu với bài làm của con khi cần. 

Tuyệt đối tránh tình trạng mua sách hướng dẫn tràn lan rồi cứ để mặc con tự học. Với cách học này, các em sẽ dần bị triệt tiêu tư duy sáng tạo và mất dần cảm xúc và tác dụng sẽ hoàn toàn ngược lại những gì chúng ta mong muốn.