Ngày 28/11/2015, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 88/2014/QH13 về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Trong Nghị quyết này, Quốc hội đã chủ trương hướng tới “một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa” cho học sinh phổ thông.
Theo Nghị quyết thì Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa, đồng thời khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông.
Tuy nhiên, việc biên biên soạn một bộ sách giáo khoa cho khu vực miền núi-những vùng đặc biệt khó khăn thì chúng ta thấy vẫn còn để ngỏ, chưa có tổ chức, cá nhân nào có ý định thực hiện.
 |
| Khi dùng chung bộ sách có kiến thức ngang nhau, học sinh miền núi sẽ gặp nhiều khó khăn (Ảnh: Phương Thảo) |
Hiện nay, giáo dục của nhiều khu vực miền núi còn thua thiệt và có rất nhiều những bất cập so với khu vực đồng bằng.
Nguyên nhân của sự việc này thì có nhiều nhưng theo chúng tôi có 2 nguyên nhân cơ bản.
Thứ nhất là học sinh những khu vực khó khăn này vẫn đang dùng chung sách giáo khoa có những đơn vị kiến thức giống với học sinh ở đồng bằng.
Thứ hai là nguồn giáo viên dạy ở những khu vực này đa phần là giáo viên trẻ và không có nhiều giáo viên là người sở tại. Thành thử, giáo dục ở những trường, những địa phương còn khó khăn rất khó phát triển.
Thực tế, những năm qua thì học sinh cả nước dùng chung sách giáo khoa và dẫn đến rất nhiều những khó khăn cho học sinh của một số khu vực miền núi.
Trong khi đó, giáo viên ở miền xuôi được cử lên khu vực khó khăn, hoặc lúc đầu xin việc ở những khu vực này nhưng khi họ được vào biên chế, được ký hợp đồng không thời hạn là họ lại tìm cách để trở về xuôi.
Thành thử, những khu vực miền núi luôn thiếu hụt những giáo viên có thâm niên công tác và những người toàn tâm cho giáo dục ở những vùng khó khăn.
Phải nói rằng việc ngành giáo dục dùng chung một bộ sách giáo khoa cho cho cả khu vực đồng bằng và miền núi cũng có nhiều thuận tiện trong việc triển khai chương trình, tập huấn và đánh giá chất lượng chung.
Tuy nhiên, việc dùng chung 1 bộ sách, nhất là ở cấp tiểu học đang thể hiện những hạn chế nhất định.
Bởi vì mỗi vùng miền, mỗi địa phương đều có những đặc thù riêng, dùng chung bộ sách nhiều khi sẽ tạo nên sự lúng túng trong tiếp cận giảng dạy và học tập đối với một bộ phận giáo viên và học sinh ở những vùng khó khăn.
Một số dân tộc ít người sống heo hút ở những núi cao, rừng sâu khi giáo viên lên giảng dạy, việc đầu tiên là người giáo viên phải học tiếng dân tộc, học sinh phải học tiếng phổ thông.
Nhưng, trong nội dung kiến thức sách giáo khoa hiện hành như nhau, thời gian học như nhau và trong phân phối chương trình giảng dạy lại bắt buộc giáo viên phải dạy đúng, đủ số bài quy định.
Chính vì vậy, giáo viên rất khó trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Làm sao có thể dạy hết chương trình, nội dung trong khi người giáo viên còn phải dạy và học nhiều thứ khác của người dân bản địa, học sinh còn chưa thông thạo tiếng phổ thông?
Vì thế, cùng giảng một tác phẩm văn chương, một bài toán giống nhau nhưng với các em thành phố chỉ giảng qua là các em có thể đã hiểu vì các em có rất nhiều kênh hỗ trợ.
Các em đã được tiếp cận qua rất nhiều sách báo, tài liệu học tập. Một số môn học như môn ngoại ngữ , tin học thì các em ở đồng bằng đã được học và đầu tư từ lớp 1, lớp 2, thậm chí các em được làm quen từ khi chưa đi học.
Trong khi đó, học sinh ở những vùng khó khăn thì lại được học và tiếp cận muộn hơn rất nhiều.
Vì thế, việc dùng chung một loại sách có các đơn vị kiến thức giống nhau sẽ dẫn đến sự chênh lệch rất lớn về chất lượng giảng dạy và học tập.
Theo chúng tôi, ngành giáo dục nên có nhiều cuốn sách giáo khoa khác nhau.
Bởi, những vùng khó khăn thì việc đầu tiên ngành giáo dục phải hướng tới là giúp các em học sinh ở đây đọc thông, viết thạo tiếng và chữ viết phổ thông trước đã.
Sau đó sẽ trang bị cho các em những kiến thức phổ thông cơ bản. Khi lên cấp Trung học phổ thông, chúng ta sẽ hướng tới việc dùng chung một bộ sách. Vì nếu cứ tiếp tục dùng riêng sẽ khó cho các em thi vào các trường chuyên nghiệp.
Hơn nữa, Bộ vẫn đang chủ trương trong kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia là đề chung cho cả nước.
Hiện nay, các tỉnh và nhiều huyện đều có trường phổ thông dân tộc nội trú nên khi các em học hết cấp cấp trung học cơ sở thì những em có điều kiện, có học lực tốt thường về các trường dân tộc nội trú.
Những đối tượng học sinh này nếu được chú trọng tốt sẽ là đội ngũ cán bộ tại chỗ cho tương lai của địa phương.
Có lẽ, một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, trong đó có bộ sách dành riêng cho học sinh ở các địa bàn khó khăn là điều phù hợp trong bối cảnh giáo dục Việt Nam hiện nay.
Bởi, chúng ta có nhiều dân tộc sinh sống, điều kiện kinh tế, văn hóa cũng có nhiều điểm riêng. Việc biên soạn một bộ sách cho học sinh miền núi sẽ phù hợp với trình độ các em.
Đồng thời, sẽ khai thác những đặc trưng văn hóa riêng để các em thấy tự hào về quê hương và vùng đất các em đang sống.
Muốn phát triển được khu vực miền núi, những vùng đặc biệt khó khăn không có gì tốt hơn trong việc chú trọng phát triển giáo dục.
Muốn phát triển giáo dục miền núi cần có bộ sách giáo khoa phù hợp cho đối tượng học trò và đặc biệt là đào tạo, sử dụng nguồn nhân lực giáo dục là người địa phương sẽ tạo động lực cho sự bền vững sau này.
Chứ cứ cái đà dùng sách có nội dung kiến thức như nhau, học sinh khó tiếp cận kiến thức sách giáo khoa chung mà dẫn đến bỏ học.
Giáo viên thì công tác có thời hạn nên đa phần là giáo viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm lên cắm bản vài năm rồi họ lại về xuôi. Một khi đội ngũ giáo viên chưa ổn định thì rất khó để phát triển giáo dục cho miền núi.
