Sáng 6/6, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung - thành viên Chính phủ đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội. Trong hơn 3 tiếng, ông Dung đã thẳng thắn giải đáp nhiều câu hỏi của đại biểu kèm theo số liệu, dẫn chứng cụ thể.
Tính đến thành lập Quỹ hỗ trợ người lao động
Chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tại phiên họp, Đại biểu Quốc hội Tráng A Dương (đoàn Hà Giang) cho biết, do dịch Covid-19 lan rộng, tình trạng lao động mất việc làm và rút bảo hiểm xã hội một lần đã ảnh hưởng rất nhiều đến an sinh xã hội.
 |
Đại biểu Quốc hội Tráng A Dương (đoàn Hà Giang). Ảnh: quochoi.vn. |
Đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu rõ, có nên thành lập một quỹ nhằm giúp người lao động ổn định cuộc sống?
Chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung tại phiên họp, Đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) phản ánh tình trạng chậm và trốn đóng bảo hiểm xã hội thời gian qua. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ những nguyên nhân và giải pháp khắc phục vấn đề này?
Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội về hưởng bảo hiểm xã hội một lần và Quỹ hỗ trợ người lao động, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, thời gian qua, tình hình rút bảo hiểm xã hội một lần có gia tăng, đặc biệt tăng nhiều sau đại dịch Covid-19.
 |
Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trả lời chất vấn. Ảnh: quochoi.vn. |
Bộ trưởng cho rằng, cần tìm ra nguyên nhân và giải pháp cụ thể cho tình trạng này. Về việc thành lập Quỹ hỗ trợ người lao động, Bộ trưởng cho rằng đó là một trong các giải pháp, bên cạnh nhiều giải pháp khác trong tháo gỡ vướng mắc cho thị trường lao động. Bộ trưởng cho biết, có nhiều phương pháp khác cần được thực hiện, triển khai đồng bộ, phương án lập Quỹ cần được rà soát, nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ ghi nhận và nghiên cứu kỹ phương án này.
Về vấn đề chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội mà Đại biểu Ma Thị Thúy nêu, Bộ trưởng cho biết, đến hết năm 2022, khối lượng chậm đóng, trốn đóng tăng 2,69% so với mức của năm 2021, có 26.670 doanh nghiệp, đơn vị chậm đóng, trốn đóng. Bộ đã điều chỉnh, thực hiện các giải pháp để đảm bảo quyền lợi cho các đối tượng, cho đến nay, các đối tượng tham gia bảo hiểm bị ảnh hưởng về chế độ, chính sách đã được giải quyết một cách căn bản.
Phân tích nguyên nhân của tình trạng này, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, các doanh nghiệp gặp khó khăn do thiếu đơn hàng, cá biệt có đơn vị cố tình chậm và trốn đóng; cơ quan quản lý bảo hiểm chưa quản lý hết đối tượng; quản lý, sử dụng thiếu hiệu quả; ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối cơ sở dữ liệu chưa tốt.
Bộ đã triển khai các biện pháp cụ thể, thực hiện nguyên tắc người lao động thu đến đâu thì thực hiện chính sách tới đó.
Về lâu dài, Bộ trưởng cho rằng, cần sửa Luật Bảo hiểm xã hội, các nội dung này cũng được trình bày trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 10, trong đó sẽ quy định rõ khái niệm, phạm vi hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, áp dụng một số chế tài mạnh mẽ, kiên quyết, hiệu quả hơn đối với hành vi này như thông lệ quốc tế.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang đề xuất chuyển toàn bộ số hộ kinh doanh này sang bảo hiểm bắt buộc, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Với trường hợp không có nhu cầu có thể chuyển sang bảo hiểm tự nguyện. Trường hợp cả người lao động lẫn cơ quan đều không đồng ý thì cần thoái thu, tính lãi bằng tăng trưởng của Quỹ bảo hiểm.
Chuyên gia nói Việt Nam hào phóng trong rút bảo hiểm xã hội một lần
Vấn đề rút bảo hiểm xã hội một lần được đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm. Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) nêu thực trạng làn sóng rút bảo hiểm xã hội một lần trong công nhân lao động thời gian qua không giảm mà còn có dấu hiệu gia tăng, đặc biệt tăng cao khi có thông tin sắp sửa luật. Theo nữ dại biểu, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, trong đó lớn nhất là công nhân bất an với sự ổn định của chính sách bảo hiểm xã hội.
 |
Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (đoàn thành phố Hồ Chí Minh) chất vấn trong sáng 6/6. Ảnh: quochoi.vn. |
“Công nhân coi bảo hiểm xã hội như của để dành nhưng lo sợ chính sách mới làm hạn chế quyền tự quyết với món tiền của mình và lương hưu sau này không đủ sống. Giải pháp xử lý vấn đề này ra sao?” - nữ đại biểu chất vấn.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết trước năm 2019, số lao động rút bảo hiểm xã hội bình quân mỗi năm 500.000 người, nay đã lên tới 900.000 người. Người rời đi tương đương với số tham gia trở lại khiến nguy cơ hiện hữu là không đảm bảo an sinh cho người già và hệ thống không bền vững.
Bộ trưởng nêu 4 lý do khiến lao động chọn rời bỏ hưu trí: “Thứ nhất, vì thu nhập thấp và đời sống khó khăn. Phần lớn người rút bảo hiểm xã hội là công nhân, rất ít công chức viên chức. Khu vực phía Nam chiếm tới 72% trong khi miền Bắc và Trung rất ít.
Thứ hai, không có nước nào cho rút bảo hiểm xã hội một lần dễ như Việt Nam. Trước đây, khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Điều 60 hạn chế rút bảo hiểm xã hội một lần nhưng công nhân phản đối. Quốc hội sau đó ban hành Nghị quyết 93 cho phép lao động được hưởng nếu có nhu cầu.
Tôi đã mời cả chuyên gia quốc tế về “bày mưu tính kế” để hạn chế tình trạng này. Vị này nói Việt Nam rất hào phóng trong việc cho hưởng lương hưu tối đa 75% lẫn cho rút bảo hiểm xã hội một lần, giờ sửa rất khó. Quốc tế chỉ cho rút khi lao động mắc bệnh nan y và định cư nước ngoài. Luật đã cho rút thì giờ khó mà cấm được.
Thứ ba, quyền lợi khi rút bảo hiểm xã hội một lần rất cao. Lao động chỉ đóng 8% nhưng được hưởng toàn bộ phần đóng của doanh nghiệp và nhà nước. Có nhiều trường hợp dù chưa muốn rút nhưng thấy lợi ích nhiều nên rút hết. Nhưng rời đi rồi không có nghĩa là không trở lại, 1/3 trong số lao động từng rút bảo hiểm xã hội sau đó tiếp tục tham gia.
Thứ tư, việc tổ chức tuyên truyền chưa tốt. Tôi lấy ví dụ, Hà Nội tuyên truyền cứ 10 người đi rút thì thuyết phục được 6 người trở lại; thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai cũng có một phần không rút nữa sau khi được tuyên truyền”.
Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết, Luật Bảo hiểm xã hội đang sửa đổi theo hướng không hạn chế mà tăng quyền lợi cho người lao động, phương án thế nào thì Quốc hội sẽ bàn kỹ trong kỳ họp tới.
Nếu cứ đóng 20 năm thì người lao động không chờ đợi được
Chưa hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy tranh luận, nếu lao động rút bảo hiểm do tuyên truyền thì các đơn vị sẽ tiếp thu để điều chỉnh. Nhưng lao động ở thành phố Hồ Chí Minh mong muốn chính sách bảo hiểm xã hội phải nhất quán, ổn định lâu dài.
“10 năm sửa luật lại có phương án về bảo hiểm xã hội khác đi, dẫn đến sự không an tâm của người lao động về đóng bảo hiểm xã hội, nên họ phải tính toán với việc rút một lần. Bộ trưởng nói sửa luật theo hướng tăng quyền lợi, vậy đó là quyền lợi gì?” - nữ đại biểu nêu.
Đáp lại, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, trong các hạn chế thì có việc chưa quan tâm đầy đủ tuyên truyền với người lao động, vì nếu làm tốt thì chắc chắn thời gian qua tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần không như vậy. Do đó, các chính sách phải mang tính tổng thể.
“Người lao động nếu cứ đóng 20 năm thì họ không chờ đợi được đâu, tôi xin nói thật như thế” - Bộ trưởng nói, phân tích rằng với ngành thâm dụng lao động, kéo dài đóng bảo hiểm xã hội 20 năm mà với nam đủ 62 tuổi mới nghỉ hưu thì rất khó. Ông muốn giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội xuống 15 năm hoặc còn 10 năm, nhưng nguyên tắc là đóng ít thì sẽ hưởng ít.
Bộ trưởng cho rằng, dù bàn nhiều giải pháp, tình trạng rút bảo hiểm một lần rất khó dừng lại.
Đại biểu Nguyễn Thị Thanh Cầm (đoàn Tiền Giang) đề nghị Bộ trưởng cho biết Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi sẽ khắc phục thế nào để rút ngắn tỷ lệ hưởng lương hưu giữa nam và nữ? Giải pháp căn cơ hạn chế rút Bảo hiểm xã hội một lần?
 |
Đại biểu Nguyễn Thị Thanh Cầm (đoàn Tiền Giang). Ảnh: quochoi.vn. |
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội mới lấy ý kiến xong, đang hoàn thiện để sớm trình cấp có thẩm quyền. Sau 2 tháng, dự thảo tiếp nhận hơn 380 ý kiến của các đơn vị, cá nhân. Có ý kiến hỏi vì sao không tiến tới tiệm cận tuổi hưu với tuổi nghề, tuy nhiên tuổi nghề khác tuổi hưu. Bộ trưởng ví dụ tuổi nghề xiếc chỉ 30 nhưng tuổi hưu tới 60 thì phải đào tạo chuyển đổi nghề.
“Chính sách hỗ trợ lao động, đặc biệt là công nhân nữ khi họ còn đi làm quan trọng hơn là chính sách lương hưu” - Bộ trưởng nhấn mạnh.
